Homero: berrikuspenen arteko aldeak

Homero
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Ὅμηρος
Jaiotza	ezezaguna, K.a. IX. mendea
Herrialdea	Ionian League
Talde etnikoa	greziarra
Lehen hizkuntza	antzinako greziera
Heriotza	Ios, K.a. IX. mendea ( urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	antzinako greziera
Jarduerak
Jarduerak	poeta, autorea eta idazlea
Lan nabarmenak	ikusi Iliada; Odisea; Homeric epics (en) ;
Genero artistikoa	epopeia

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

00:36, 10 uztaila 2019ko berrikusketa

Homero^[1] (antzinako grezieraz: Ὅμηρος; Esmirna, Turkia, K.a. IX. mendea - Ios, Grezia, K.a. IX. mendea) poeta klasiko greziarra izan zen. Odisea eta Iliada lan ezagunen egilea da, literaturaren historian berebiziko garrantzia dutenak. Erabilitako hizkera greziera joniarraren aldaera zaharra da.

Homeroren existentziaren inguruko mitoa

Homeroren irudian errealitatea eta kondaira nahasten diraː bere biografiari buruz ez baitago datu askorik. Adibidez, oraindik ez da aurkitu haren jaioterria. Itsua omen zen eta, bestalde, historialari batzuek poeta ibiltari bat zela diote, eta izen hori jarri ziotela.

Hadriano enperadoreak Delfosko orakuluari galdetu zion Homeroz, eta honek benetan existitu zela esan zuen. Gaur egun, Homero antzinako Greziaren zabaltzailea izan zela esaten da. Batzuetan Homerori Meonides deitzen zitzaion, Meonen semea zelako.

Homeroren nortasuna edo izatea bera zalantzan jarri duenik ere izan da (Aubignac, Vico, Wolf), baina gaur egun arazoa besterik da: literatura unibertsalean funtsezkoak diren bi obra horien egilea bera ote den jartzen da zalantzan, obra horietan ageri diren moldaketak eta aldaketak begi bistakoak baitira.

Bizitza eta obra

Joniarra bide zen eta, agi denez, Esmirna hirian jaio, Kios uhartean bizi eta Iosen hil zen.

Herodotok dioenez K.a. 850. urte inguruan bizi izan zen. Iliada eta Odisea bi obra nagusi horien egilea da, eta Grezia klasikoan eredutzat zeukaten Hesiodorekin batera. Ospe handia izan zuen antzinate osoan; K.a. VII. mendean haren epopeiak guztiz ezagunak ziren greziarren artean, eta helenismoaren azkenera arte leku handia izan zuten heziketaren alorrean. K.a. VIII. mendean Hesiodo eta beste zenbait poeta haren hizkuntzaz eta teknikaz baliatu ziren. Pisistratoren eta haren seme Hiparkoren agintaldian (K.a. VI. mendea), ezagunak ziren poemen testua finkatu zen.

Gero, K.a. II. mendean, Bizantzioko jakintsuek edizio kritikoa paratu zuten, ustezko interpolazioak alboratuz eta poema epiko biak 24 bana kantutan antolatuz. Pergamo hiriko eskolak, alabaina, bizantziarrentzat interpolazioak zirenak berriro testuan sartu eta, mendebalera iritsia den bertsioa moldatu zuen. Florentzian inprimatu zen lehen aldiz (1488).

Eragina

Homeroren testuen zabalkundea handia izan zen Antzinaroan bezala, Aro Modernoan ere. Poemagintza latinoaren sorreran eragin nabarmena izan zuen, batez ere Virgiliorengan. Baina azken honekiko lilurak itzali zuen Homeroren ospea Erdi Aroan eta Errenazimentuan. Ordea, erromantizismo ingelesak eta Alemaniako erromantizismoak berriro azaldu zituzten Iliadaren eta Odisearen balioak. Bertako gaiak, pertsonaiak eta formak sinbolo bihurtu ziren handik hara. Greziar ispiritualitatearen interpretazioa da Homeroren lana, eta gizonaren psikologiaren ezagutzaren hasiera markatzen du.

Salbador Barandiaranek itzuli zuen euskarara Iliada (Iliasena).

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Azurmendi, J. 2011: "Filosofia eta poesia: Platon eta Homero, Heidegger eta Hölderlin" in Joxe Azurmendi (arg.), Filosofia eta poesia, Donostia, Jakin ISBN 978-84-95234-43-8

Iturriotz, A. 2006: Giza abere heroikoa kultura homerikoan, Donostia, Jakin ISBN 84-95234-29-7

↑ Euskaltzaindiaren 76. araua

Ikus, gainera

Kanpo loturak

(Ingelesez) Egileari buruzko webgune zabala

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Homero

Datuak: Q6691
Multimedia: Homer / Q6691

[1] Euskaltzaindiaren 76. araua

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 {{Wikipedia1000}}
 {{Biografia infotaula automatikoa
-| jaiotza data = [[K. a. IX. mendea]]
+| jaiotza data = [[K.a. IX. mendea]]
-| heriotza data = [[K. a. IX. mendea]]
+| heriotza data = [[K.a. IX. mendea]]
 }}
-'''Homero'''<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/arauak/dok/Araua_0076.pdf Euskaltzaindiaren 76. araua]</ref> ({{lang-grc|Ὅμηρος}}; [[Esmirna]], [[Turkia]], [[K. a. IX. mendea]] - [[Ios]], [[Grezia]], [[K. a. IX. mendea]]) [[olerkigintza|poeta]] klasiko [[greziar]]ra izan zen. ''[[Odisea]]'' eta ''[[Iliada]]'' lan ezagunen egilea da, [[literatura]]ren historian berebiziko garrantzia dutenak. Erabilitako hizkera [[greziera]] [[jonia]]rraren aldaera zaharra da.
+'''Homero'''<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/arauak/dok/Araua_0076.pdf Euskaltzaindiaren 76. araua]</ref> ({{lang-grc|Ὅμηρος}}; [[Esmirna]], [[Turkia]], [[K.a. IX. mendea]] - [[Ios]], [[Grezia]], [[K.a. IX. mendea]]) [[olerkigintza|poeta]] klasiko [[greziar]]ra izan zen. ''[[Odisea]]'' eta ''[[Iliada]]'' lan ezagunen egilea da, [[literatura]]ren historian berebiziko garrantzia dutenak. Erabilitako hizkera [[greziera]] [[jonia]]rraren aldaera zaharra da.
 == Homeroren existentziaren inguruko mitoa ==
@@ 21. lerroa: / 21. lerroa: @@
 Joniarra bide zen eta, agi denez, Esmirna hirian jaio, [[Kios]] uhartean bizi eta Iosen hil zen.
-[[Herodoto]]k dioenez K. a. 850. urte inguruan bizi izan zen. ''Iliada'' eta ''Odisea'' bi obra nagusi horien egilea da, eta Grezia klasikoan eredutzat zeukaten Hesiodorekin batera. Ospe handia izan zuen antzinate osoan; K. a. VII. mendean haren epopeiak guztiz ezagunak ziren greziarren artean, eta [[helenismo]]aren azkenera arte leku handia izan zuten heziketaren alorrean. K. a. VIII. mendean [[Hesiodo]] eta beste zenbait poeta haren hizkuntzaz eta teknikaz baliatu ziren. [[Pisistrato]]ren eta haren seme [[Hiparko]]ren agintaldian (K. a. VI. mendea), ezagunak ziren poemen testua finkatu zen.
+[[Herodoto]]k dioenez K.a. 850. urte inguruan bizi izan zen. ''Iliada'' eta ''Odisea'' bi obra nagusi horien egilea da, eta Grezia klasikoan eredutzat zeukaten Hesiodorekin batera. Ospe handia izan zuen antzinate osoan; K.a. VII. mendean haren epopeiak guztiz ezagunak ziren greziarren artean, eta [[helenismo]]aren azkenera arte leku handia izan zuten heziketaren alorrean. K.a. VIII. mendean [[Hesiodo]] eta beste zenbait poeta haren hizkuntzaz eta teknikaz baliatu ziren. [[Pisistrato]]ren eta haren seme [[Hiparko]]ren agintaldian (K.a. VI. mendea), ezagunak ziren poemen testua finkatu zen.
-Gero, K. a. II. mendean, [[Bizantzio]]ko jakintsuek edizio kritikoa paratu zuten, ustezko interpolazioak alboratuz eta poema epiko biak 24 bana kantutan antolatuz. [[Pergamo]] hiriko eskolak, alabaina, bizantziarrentzat interpolazioak zirenak berriro testuan sartu eta, mendebalera iritsia den bertsioa moldatu zuen. [[Florentzia]]n inprimatu zen lehen aldiz (1488).
+Gero, K.a. II. mendean, [[Bizantzio]]ko jakintsuek edizio kritikoa paratu zuten, ustezko interpolazioak alboratuz eta poema epiko biak 24 bana kantutan antolatuz. [[Pergamo]] hiriko eskolak, alabaina, bizantziarrentzat interpolazioak zirenak berriro testuan sartu eta, mendebalera iritsia den bertsioa moldatu zuen. [[Florentzia]]n inprimatu zen lehen aldiz (1488).
 == Eragina ==
@@ 49. lerroa: / 49. lerroa: @@
 {{bizialdia||?|Homero}}
-[[Kategoria:K. a. VIII. mendeko biografiak]]
+[[Kategoria:K.a. VIII. mendeko biografiak]]
-[[Kategoria:K. a. VIII. mendeko idazleak]]
+[[Kategoria:K.a. VIII. mendeko idazleak]]
 [[Kategoria:Troia]]
 [[Kategoria:Antzinako Greziako poetak]]