Delfos: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

13:23, 10 uztaila 2019ko berrikusketa

Delfos arkeologia gunea¹ UNESCOren gizateriaren ondarea

Mota	Kulturala
Irizpideak	i, ii, iii, iv, vi
Erreferentzia	393
Kokalekua	Grezia
Eskualdea²	Europa eta Ipar Amerika
Izen ematea	1987 (XI. bilkura)
¹ UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) ² UNESCOren sailkapena

Delfos^[1] (grezieraz Δελφοί, Delfoi, latinez Delphi) Antzinako Greziako hiri bat izan zen. Hantxe zegoen Delfosko orakulu famatua, Apolo jainkoaren omenezko tenpluaren barnean. Antzinako Grezian, Delfos Unibertsoaren erditzat edo onfalos hartzen zuten. Egun UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatu du.

Geografia

Antzinako hiria Fozida eskualdean zegoen, Parnaso mendiaren magalean. Hirira ailegatzeko, bere kokapena zela eta ia helezina zena, hiru bide zeuden: ekialdean Beoziatik zetorrena, Skiste izenekoa eta mendebaldean bi Anfisa eta Krisatik zetozenak.

Alde aske bakarrak, hegoaldekoa, harresia zuen. Barnean, Apolo jainkoaren omenezko tenplua zen eraikin nagusia baina bazeuden beste eraikinak ere:

Antzerkia,
Greziako hiriek eginiko altxorrak, ikusgarriena egun berreraikia den Atenasekoa
Gimnasioa
Estadioa
Kastaliako iturria
Atenastarren portikoa
Tholosa
Txiostarren aldarea

Historia

Mitologiak dio Apolok eraiki zuela hiria. Orakulu bat eraikitzekotan zegoela, Krisara heldu zen eta Parnaso mendiaren ingurunabarrak gustatu zitzaizkion. Baina lekua sugez beterik zegoen eta nagusia pitoia zen. Apolok sugetzarra hil zuen eta kretaziar batzuk erakarri zituen bere apaizak izateko.

Delfosen okupazioa Neolitikoan hasi zen eta Aro Mizenikoan (K.a. 1600-1100) finkatu. Hiriaren urrezko aroa K.a. VI. mendea, Anfiktoniaren menpean, zen.

Orakulua erabiltzeko azken enperadorea Juliano Apostata erromatarra zen, baina K.a. 385an Teodosio I.a Handiak orakulua debekatu zuen.

Orakulua

Sakontzeko, irakurri: «Delfosko orakulua»

Delfosko orakulua Apolo jainkoaren omenezko tenpluaren barnean zegoen. Bere sazerdotesa nagusia Pitia zuen izena eta Apoloren bozeramalea zen. Orakuluari aholkua eskatzeko eskalea iturrian garbitzen zen eta gero oparia egin. Igarlea hiruoineko aulkian zegoen, zulo baten gainean. Zulotik Piton munstro hilaren lurrinak ateratzen ziren eta Pitiak arnasa hartu ondoren, estasian, Apoloren hitzak entzuten zuen. Estasian esandakoa, apaizek azaltzen zuten.

Irudiak

Atenastarren altxorra.
Antzokia
Estadioa

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindiaren araua

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Delfos

(Ingelesez) Webgune ofiziala
(Ingelesez) Greziako kultura ministerioa
(Grezieraz) Delfos
Delfosi buruzko artikulua, Argia aldizkarian.

[1] Euskaltzaindiaren araua

[1]

@@ 33. lerroa: / 33. lerroa: @@
 [[Mitologia]]k dio [[Apolo]]k eraiki zuela hiria. Orakulu bat eraikitzekotan zegoela, [[Krisa]]ra heldu zen eta [[Parnaso]] mendiaren ingurunabarrak gustatu zitzaizkion. Baina lekua [[suge]]z beterik zegoen eta nagusia [[pythonidae|pitoia]] zen. [[Apolo]]k sugetzarra hil zuen eta [[kreta]]ziar batzuk erakarri zituen bere apaizak izateko.
-Delfosen okupazioa [[Neolito|Neolitikoan]] hasi zen eta Aro Mizenikoan ([[K.a. 1600ko hamarkada|K.a. 1600]]-[[K.a. 1100ko hamarkada|1100]]) finkatu. Hiriaren urrezko aroa [[k. a. VI. mendea]], [[Anfiktonia]]ren menpean, zen.
+Delfosen okupazioa [[Neolito|Neolitikoan]] hasi zen eta Aro Mizenikoan ([[K.a. 1600ko hamarkada|K.a. 1600]]-[[K.a. 1100ko hamarkada|1100]]) finkatu. Hiriaren urrezko aroa [[K.a. VI. mendea]], [[Anfiktonia]]ren menpean, zen.
-Orakulua erabiltzeko azken enperadorea [[Juliano Apostata]] erromatarra zen, baina [[k. a. 385]]an [[Teodosio I.a Handia]]k orakulua debekatu zuen.
+Orakulua erabiltzeko azken enperadorea [[Juliano Apostata]] erromatarra zen, baina [[K.a. 385]]an [[Teodosio I.a Handia]]k orakulua debekatu zuen.
 == Orakulua ==