Uztailaren 19

Uztailaren 19a gregoriotar egutegiaren urteko berrehungarren eguna da, 201.a bisurteetan. 165 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Igor Martinez Jaiotza: Gasteiz, 1989 Juan Bizente Zengotita-Bengoa Jaiotza: Berriz, 1862 Heriotza: Donostia, 1943ko otsailaren 27a Niko Mindegia Jaiotza: Doneztebe, 1988 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Edgar Degas Jaiotza: Paris, 1834 Heriotza: Paris, 1917ko irailaren 27a Vladimir Maiakovski Jaiotza: Baghdati (en) , 1893 eta 1893 (juliotar egutegia) Heriotza: Mosku, 1930eko apirilaren 14a Herbert Marcuse Jaiotza: Berlin, 1898 Heriotza: Starnberg, 1979ko uztailaren 29a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 19ko jaiotzak John Martin • Hermann Bahr • Friedrich Gustav Jakob Henle • Arno Breker • Eric Prydz • Ramin Djawadi • Georg Bühler • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Ángel Salas Jaiotza: Urduña, 1906ko urriaren 1a Heriotza: Madril, 1994 Alberto Matxinbarrena Jaiotza: Donostia, 1888ko martxoaren 31 Heriotza: Guadarrama, 1923 José Rezabal Jaiotza: Gasteiz, 1747 Heriotza: Santiago, 1800 Julen Lekuona Berasategi Jaiotza: Oiartzun, 1938ko uztailaren 18a Heriotza: Donostia, 2003 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Garry Marshall Jaiotza: Bronx, 1934ko azaroaren 13a Heriotza: Burbank, 2016 Syngman Rhee Jaiotza: Pyongsan County (en) , 1875eko martxoaren 26a Heriotza: Honolulu, 1965 Curzio Malaparte Jaiotza: Prato, 1898ko ekainaren 9a Heriotza: Erroma, 1957 Henrike II.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa Jaiotza: Bad Abbach, 973ko maiatzaren 6a Heriotza: Grone (en) , 1024 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 19ko heriotzak Pierre-Joseph Redouté • Alan Lomax • Allen Newell • Egbert van der Poel • Maurice of Saxony • Gérard Oury • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Parisko metroa 711 - Indar musulmanek Tariq ibn Ziyad-en aginpean bisigodoak garaitu zituzten, Iberiar Penintsularen konkista ahalbidetuz. 1522 - Amaiurko gazteluaren setioaren amaiera: Nafarroako Erresumaren berreskuratzearen hirugarren saiakeraren porrota, Gaztela eta Aragoiko Erresumek Nafarroa Garaia behin behinekoz militarki konkistatu eta okupatu zuten. 1848 - Emakumeen Eskubideen lehen Biltzarra egin zen New York hirian. 1849 - Espainiako merkataritza hartu-emanetan Sistema metriko hamartarra nahitaez erabiltzeko legea aldarrikatu zen. 1900 - Parisko Metroaren (irudian) lehen linea inauguratu zen. 1903 - Lehen Frantziako Tourra helmugara iritsi zen Parisko Parc des Princes estadiora. + Gertaera gehiago... Egutegia << Uztaila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Astelehena 2022: Asteartea 2023: Asteazkena 2025: Larunbata 2026: Igandea 2027: Astelehena Izendegia Santutegia: Aurea Kordobakoa, Makrina Gaztea, Arsenio Scetiskoa Seaska egutegia: Amaiur eta Aiago.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1988 - 1988ko Gipuzkoako uholdeak: Euriteek hamalu hildako eragin zituzten Gipuzkoa hego-mendebaldean.

Mundua

• 64 - Erromako Sute Handia.
• 711 - Musulmanek, Tariq ibn Ziyad-en aginpean, bisigodoak garaitu zituzten, eta Iberiar penintsula konkistatzea lortu zuten.
• 1553 - Maria I.a Ingalaterrako erregina izendatu zuten.
• 1848 - Emakumeen Eskubideen lehen biltzarra egin zen New Yorken.
• 1849 - Espainian sistema metriko dezimala ezarri zuten merkataritza harremanetarako unitate gisa.
• 1979 - Matxinatu sandinistek boterea hartu zuten Nikaraguan, eta Somoza familiaren 44 urteko aginteari amaiera eman zioten
• 1997 - Behin-behineko Irlandako Armada Errepublikarrak su etena aldarrikatu zuen. Ondorioz, Sinn Fein alderdien arteko mahaian onartu zuten.
• 2006 - 50 hildako Libanon Israelen bonbardaketa indiskriminatuen ostean.
• 2010 - Indian bi trenen arteko istripuan 60 lagun hil eta 150 zauritu ziren.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2008 - Aurelia Arkotxa Euskaltzaindian ofizialki sartu zen Hendaian egindako bilkuran.

Mundua

• 1950 - Treasure Island ("Altxor uhartea") filma estreinatu zen, Byron Haskinek zuzendu eta Bobby Driscoll, Robert Newton, Basil Sydney eta Finlay Currie aktoreek antzeztu zuten.
• 1996 - The Frighteners ("Ikaratzaileak") filma estreinatu zen, Peter Jacksonek zuzendu eta Peter Jacksonek zuzendu eta Michael J. Fox, Trini Alvarado, Peter Dobson, John Astin, Dee Wallace Stone, Jeffrey Combs eta Jake Busey aktoreak antzeztu zutelarik.
• 2002 - K-19: The Widowmaker ("K-19: Alargungilea") filma estreinatu zen, Kathryn Bigelowek zuzendu eta Harrison Ford, Liam Neeson eta Peter Sarsgaard aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 1900 - Parisko metroaren lehen linea inauguratu zen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1795 - Rufino Lacy, irlandar familiako bizkaitar biolinista eta musikagilea (h. 1847).
• 1808 - Fernando Norzagarai, euskal militar eta politikaria (h. 1860).
• 1862 -
  • Ignacio Ugarte, gipuzkoar margolaria (h. 1914).
  • Juan Bizente Zengotita-Bengoa, bizkaitar idazlea (h. 1943).
• 1880 - Pedro Vargas, euskal abokatu eta politikaria.
• 1881 - Mikel Urreta Etxebeste, gipuzkoar politikari eta euskaltzalea (h. 1961).
• 1929 - José Espartza, Espartza, nafar pilotaria (h. 2018).
• 1938 - José Luis Falcón, gipuzkoar atleta ohia, mailu jaurtiketan aditua.
• 1940 - Jose Antonio Rubalkaba, bizkaitar politikari jeltzalea.
• 1949 - Jesús Iradier, arabar saskibaloi jokalari ohia eta margolaria, Madrilen.
• 1951 - Joxean Lizarribar, gipuzkoar enpresaburua, Berria Taldeko lehendakaria (h. 2013).
• 1954 - Guanes Etxegarai, lapurtar eskulturagilea, margolaria eta grabatzailea (h. 2013).
• 1966 - Peio Hontas, lapurtar errugbilari ohia.
• 1973 - Antonio Zabalburu, bizkaitar aktorea.
• 1979 - Laura de la Calle, euskal aktore eta modeloa.
• 1986 - David Zurutuza, gipuzkoar futbolaria.
• 1988 - Niko Mindegia, nafar eskubaloi jokalaria.
• 1989 -
  • Igor Martinez, arabar futbolaria.
  • Mikel Uriz, nafar saskibaloi jokalaria.

Mundua

• 810 - Muhammad al-Bukhari, arabiar idazlea (h. 870).
• 1223 - Baibars I.a, Egiptoko laugarren sultan mamelukoa (h. 1277).
• 1688 - Giuseppe Castiglione, italiar margolaria eta misiolari jesuita (h. 1766).
• 1764 - Juan José Castelli, argentinar abertzalea (h. 1812).
• 1834 - Edgar Degas, frantziar margolari, eskulture, grabatzaile eta marrazkigilea (h. 1917).
• 1846 - Edward Charles Pickering, estatubatuar astronomoa (h. 1919).
• 1876 - Ignaz Seipel, austriar estatu-gizona eta apaiza (h. 1932).
• 1885 - Aristides de Sousa Mendes, Schindler portugaldarra, portugaldar diplomatikoa (h. 1954).
• 1890 - Jurgi II.a Greziakoa, Greziako erregea (h. 1947).
• 1893 - Vladimir Maiakovski, errusiar poeta eta dramaturgo iraultzailea (h. 1930).
• 1896 - Archibald Joseph Cronin, ingeles eleberrigilea (h. 1981).
• 1898 -
  • Étienne Decroux, frantziar mimoa (h. 1991).
  • Vilho Lampi, finlandiar margolaria (h. 1936).
  • Herbert Marcuse, alemaniar filosofoa eta soziologoa (h. 1979).
• 1901 - Eugene Avtsine Aveline, frantziar idazlea (h. 1992).
• 1918 - Edith Shain, Alfred Eisenstaedten Times Squareko musuaren argazki ospetsuan agertzen den erizaina (h. 2010).
• 1921 - Rosalyn Yalow, estatubatuar fisikaria, 1977ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2011).
• 1925 - Jean-Pierre Faye, frantziar idazle eta filosofoa.
• 1929 -
  • John Hejduk, estatubatuar arkitektoa (h. 2000).
  • Emmanuel Le Roy Ladurie, frantziar historialari modernista.
  • Luigi Pistilli, italiar aktorea (h. 1996).
• 1935 - Harvey Sacks, estatubatuar soziologoa, etnometodologiaren ordezkari nabarietakoa (h. 1975).
• 1938 - Galina Tiurina, errusiar matematikaria, geometria aljebraikoan espezialista (h. 1970).
• 1943 - Thomas J. Sargent, estatubatuar ekonomialaria, makroekonomia eta ekonometrian aditua, 2011ko Ekonomiako Nobel Saria.
• 1946 - Ilie Năstase, errumaniar tenislari ohia.
• 1947 - Brian May, ingeles musikari eta astrofisikaria, Queen taldeko gitarrajolea.
• 1950 - Adrian Noble, britainiar antzerki zuzendaria.
• 1951 - Abel Ferrara, estatubatuar zinemagilea.
• 1953 - Howard Schulz, estatubatuar enpresaria.
• 1958 - Kazushi Kimura, japoniar futbolari ohia.
• 1959 - Juan José Campanella, argentinar zinema eta telebista zuzendari eta gidoigilea.
• 1960 - Atom Egoyan, kanadar-armeniar zinema zuzendaria.
• 1962 - Manuel Vilas, espainiar idazlea.
• 1965 - Hailemariam Desalegn, Etiopiako lehen ministroa.
• 1969 - Sabine Bau, florete modalitateko alemaniar eskrimalaria.
• 1970 - Nicola Sturgeon, Eskoziako lehen ministroa.
• 1971 - Naoki Soma, japoniar futbolari ohia.
• 1973 - Saïd Taghmaoui, marokoar-frantziar aktorea.
• 1976 - Benedict Cumberbatch, ingeles aktorea.
• 1978 - Brittany CoxXx, estatubatuar aktore pornografikoa (h. 2016).
• 1979 - Roger Torrent, Kataluniako Parlamentuko presidentea.
• 1980 - Carlos Zárate, espainiar txirrindularia.
• 1982 - Jared Padalecki, estatubatuar aktorea.
• 1983 - Sabrina Garciarena, euskal jatorriko argentinar aktorea.
• 1984 - María Lapiedra, kataluniar idazle, aktore pornografiko eta modeloa.
• 1988 - Jaiyah Saelua, samoar futbolaria, gizonezkoen Munduko Futbol Txapelketarako sailkapen-fase batean jokatu duen lehen pertsona transgeneroa.
• 1991 - Jun Amano, japoniar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1604 - Rodrigo del Río de Losa, Espainiako banderapean aritutako arabar konkistatzaile eta esploratzailea, Mexikon (j. 1536).
• 1800 - José Rezabal, euskal abokatu, legelari eta politikaria, Txileko Santiagon (j. 1747).
• 1923 - Alberto Matxinbarrena, gipuzkoar futbolaria, Guadarraman (j. 1888).
• 1977 - Ángel María Rousse, bizkaitar futbolaria (j. 1902).
• 1994 - Ángel Salas, bizkaitar hegazkinlaria, Gerra Zibil garaian aparteko hegazkinlari izandakoa, Madrilen (j. 1906).
• 2003 - Julen Lekuona, euskal idazlea, abeslaria, eta musikagilea (j. 1938).
• 2006 - Juan María Benegas, gipuzkoar futbolaria (j. 1934).
• 2014 - Mauro Urriza, nafar musikaria eta musikagilea (j. 1963).

Mundua

• 514 - Simako, Aita santua.
• 1304 - Francesco Petrarca, italiar poetista (j. 1304).
• 1626 - Elixabete Danimarkakoa, Brunswick-Lüneburgeko dukesa ezkontidea (j. 1573).
• 1814 - Matthew Flinders, ingeles itsasgizon eta esploratzailea (j. 1774).
• 1824 - Agustin de Iturbide Aranburu, Mexikoko lehenbiziko presidentea (j. 1783).
• 1837 - Agustín Eyzaguirre, Txileko behin-behineko lehendakaria izandakoa (j. 1768).
• 1838 - Pierre Louis Dulong, frantziar fisikari eta kimikaria (j. 1785).
• 1850 - Margaret Fuller, estatubatuar kazetari, kritikari eta emakumeen eskubideen defendatzailea (j. 1810).
• 1891 - Pedro Antonio de Alarcón, espainiar idazlea (j. 1833).
• 1936 - Apel·les Mestres i Oñós, kataluniar marrazkigilea eta idazlea (j. 1854).
• 1937 - Nino Nanetti, italiar komunista (j. 1906).
• 1943 - Giuseppe Terragni, italiar arkitektoa (j. 1904).
• 1945 - Heinrich Wölfflin, suitzar arte-historialaria (j. 1864).
• 1954 - Jean Roger-Ducasse, frantziar musikagilea (j. 1873).
• 1957 - Curzio Malaparte, italiar kazetaria eta idazlea (j. 1898).
• 1961 - Paul W. Merrill, estatubatuar astronomoa (j. 1887).
• 1964 - Olavi Paavolainen, finlandiar idazle, poeta, entsegulari eta kazetaria (j. 1903).
• 1965 - Syngman Rhee, lehenengo Hego Koreako presidentea (j. 1875).
• 1973 - Anna O. Shepard, estatubatuar arkeologoa (j. 1903).
• 1981 - José María Pemán, espainiar idazle, politikari eta intelektuala (j. 1897).
• 1986 - Alfredo Binda, italiar txirrindularia (j. 1902).
• 1990 - Lluís Maria Millet, kataluniar musikaria (j. 1906).
• 1994 - Rudolf Firkušný, txekiar piano-jotzaile eta musikagilea (j. 1912).
• 1998 - Antoine Tisné, frantziar musikagilea (j. 1932).
• 2007 - Fontanarrosa, El negro, argentinar komikigilea (j. 1944).
• 2009 - Frank McCourt, irlandar jatorriko estatubatuar idazlea (j. 1930).
• 2010 - Cécile Aubry, frantziar aktorea, idazlea eta gidoilaria (j. 1928).
• 2014 - James Garner, estatubatuar aktorea (j. 1928).
• 2016 -
  • Carlos Gorostiza, argentinar antzerkigilea, XX. mendearen erdialdeko Argentinako antzerki-joera berriaren sortzailea (j. 1920).
  • Carmen Hernández, espainiar katekista eta kimikaria, Bide Neokatekumenalaren sortzailea (j. 1930).
  • Garry Marshall, estatubatuar zinema-zuzendaria, aktorea, idazlea eta produktorea (j. 1934).
• 2017 - Miguel Blesa, espainiar funtzionario eta finantziaria, Caja Madrideko kudeaketa kontseiluko presidentea (j. 1947).
• 2019 -
  • Rutger Hauer, herbeheretar telebista eta zinemako aktorea (j. 1944).
  • Ágnes Heller, hungariar filosofoa (j. 1929).
  • César Pelli, argentinar arkitektoa (j. 1926).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Amaiur eta Aiago.

Uztailaren 18 | Urteko egutegi | Uztailaren 20