Gutxiegitasun hepatiko: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Klinika atala txertatu eta argazki bat jarri
1. lerroa: 1. lerroa:
{{gaixotasun infotaula}}
[[Fitxategi:Diseased liver in a 53-year old woman with tabes and fatal c Wellcome V0036594ER.jpg|thumb|Gibel gutxiegitasuna]]
{{ohar medikoa}}
'''Gutxiegitasun hepatikoa''' edo '''gibel-gutxiegitasuna'''
'''Gutxiegitasun hepatikoa''', '''gibeleko gutxiegitasun''' edo '''gibel-gutxiegitasuna'''<ref>[[Euskalterm]]; [Hiztegi terminologikoa] [1990] eta [2015]</ref> [[gibel]]aren gaixotasuna da.


== Etiologia ==
== Etiologia ==
<br />
== Klinika ==
== Klinika ==
'''Giltzurrun gutxiegitasun'''arekin batera azaltzen diren sintomen artean ikterizia, aszitisa, entzefalopatia hepatikoa… eta osasun egoeraren narriadura orokorra daude. Gehienetan, [[Neke|nekea]], [[Ahulaldi|ahultasuna]], gose galera eta [[Goragale|goragalea]] bezalako klinika orokorrek lagunduta.
Giltzurrun gutxiegitasunarekin batera azaltzen diren sintomen artean [[ikterizia]], [[aszitis]]a, [[entzefalopatia hepatiko]]a … eta osasun egoeraren narriadura orokorra daude. Gehienetan, [[Neke|nekea]], [[Ahulaldi|ahultasuna]], gose galera eta [[Goragale|goragalea]] bezalako klinika orokorrek lagunduta.


* [[Ikterizia]]: Ikteriziak begien esklerotikaren, mukosaren eta larruazalaren horitzea dakar.
* Ikterizia: Ikteriziak begien esklerotikaren, mukosaren eta larruazalaren horitzea dakar.
* [[Aszitis|Aszitisaren]] eraginez, abdomena hanpa daiteke.
* Aszitisaren eraginez, abdomena hanpa daiteke.
* [[Entzefalopatia hepatikoa]]: logura eta nahastea dakar.
* Entzefalopatia hepatikoa: [[logura]] eta nahastea dakar.
* Arnasa lizun heze usaina har dezake
* Arnasa lizun heze usaina har dezake
* Min abdominala
* Min abdominala
15. lerroa: 15. lerroa:
* [[Mukosa|Mukosen]] [[odoljario]] eta [[Hematoma|hematomak]] izateko aukera igotzen da, gibelaren [[Koagulazio faktore|koagulazio faktoreak]] ekoizteko gutxiegitasuna, [[Plaketa|plaketen]] kopuruaren gutxitzearen, eta [[gatzapen intrabaskular barreiatua]] deitzen de kuadro klinikoaren ondorioz. Esaterako, pertsona osasuntsu batengan arina izango litzatekeen odoljario bat, bere kabuz edota mediku batek zailtasunak izango lituzke hau eteteko. Odol galerak, presio arterialaren jaitsiera ([[Hipotentsio|hipotentsioa]]) gauza dezake.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Insuficiencia hepática - Trastornos del hígado y de la vesícula biliar|hizkuntza=es-ES|url=https://www.msdmanuals.com/es-es/hogar/trastornos-del-h%C3%ADgado-y-de-la-ves%C3%ADcula-biliar/manifestaciones-cl%C3%ADnicas-de-las-enfermedades-hep%C3%A1ticas/insuficiencia-hep%C3%A1tica|aldizkaria=Manual MSD versión para público general|sartze-data=2019-10-30}}</ref>
* [[Mukosa|Mukosen]] [[odoljario]] eta [[Hematoma|hematomak]] izateko aukera igotzen da, gibelaren [[Koagulazio faktore|koagulazio faktoreak]] ekoizteko gutxiegitasuna, [[Plaketa|plaketen]] kopuruaren gutxitzearen, eta [[gatzapen intrabaskular barreiatua]] deitzen de kuadro klinikoaren ondorioz. Esaterako, pertsona osasuntsu batengan arina izango litzatekeen odoljario bat, bere kabuz edota mediku batek zailtasunak izango lituzke hau eteteko. Odol galerak, presio arterialaren jaitsiera ([[Hipotentsio|hipotentsioa]]) gauza dezake.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Insuficiencia hepática - Trastornos del hígado y de la vesícula biliar|hizkuntza=es-ES|url=https://www.msdmanuals.com/es-es/hogar/trastornos-del-h%C3%ADgado-y-de-la-ves%C3%ADcula-biliar/manifestaciones-cl%C3%ADnicas-de-las-enfermedades-hep%C3%A1ticas/insuficiencia-hep%C3%A1tica|aldizkaria=Manual MSD versión para público general|sartze-data=2019-10-30}}</ref>


'''Giltzurrun gutxiegitasun akutua'''ri dagokionez, osasuntsu egotetik oso larri egotera egun gutxi batzuetan igaro genezake. Hainbat mota daude, garatzeko behar duten denboraren arabera sailkatuta, denena oso azkarra izan arren:
Giltzurrun gutxiegitasun akutuari dagokionez, osasuntsu egotetik oso larri egotera egun gutxi batzuetan igaro genezake. Hainbat mota daude, garatzeko behar duten denboraren arabera sailkatuta, denena oso azkarra izan arren:


* '''Gibel gutxiegitasun akutu larri hiperakutua''': 7 egun baino gutxiago.
* Gibel gutxiegitasun akutu larri hiperakutua: 7 egun baino gutxiago.
* '''Gibel gutxiegitasun akutu larri akutua''': 7-28 egun tartean.
* Gibel gutxiegitasun akutu larri akutua: 7-28 egun tartean.
* '''Gibel gutxiegitasun akutu larri subakutua''': 4 eta 12 aste bitartean.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Insuficiencia hepática|hizkuntza=es-ES|data=2018-08-31|url=https://www.webconsultas.com/salud-al-dia/insuficiencia-hepatica/que-es-la-insuficiencia-hepatica|aldizkaria=www.webconsultas.com|sartze-data=2019-10-30}}</ref>
* Gibel gutxiegitasun akutu larri subakutua: 4 eta 12 aste bitartean.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Insuficiencia hepática|hizkuntza=es-ES|data=2018-08-31|url=https://www.webconsultas.com/salud-al-dia/insuficiencia-hepatica/que-es-la-insuficiencia-hepatica|aldizkaria=www.webconsultas.com|sartze-data=2019-10-30}}</ref>


'''Giltzurrun gutxiegitasun kronikoa'''n, berriz, osasun egoeraren narriadura oso graduala izan daiteke odoldun [[oka]] edo [[Gorotz|gorotzetan]] odolaren agerrera egon arte. Azken hauek, [[Hestegorri|hestegorriaren]] eta [[Urdail|urdailaren]] [[Barize|barizeen]] odoljarioengatik gertatu ohi dira.
Giltzurrun gutxiegitasun kronikoan, berriz, osasun egoeraren narriadura oso graduala izan daiteke odoldun [[oka]] edo [[Gorotz|gorotzetan]] odolaren agerrera egon arte. Azken hauek, [[Hestegorri|hestegorriaren]] eta [[Urdail|urdailaren]] [[Barize|barizeen]] odoljarioengatik gertatu ohi dira.


[[Giltzurruneko gutxiegitasun|Giltzurrun gutxiegitasuna]] garatzekotan, [[gernu]] kantitate txikiagoa ekoizten eta kanporatzen da. Ondorioz, [[Odol|odolean]] [[Substantzia toxiko|substantzia toxikoen]] metaketa gertatzen da.
[[Giltzurruneko gutxiegitasun|Giltzurrun gutxiegitasuna]] garatzekotan, [[gernu]] kantitate txikiagoa ekoizten eta kanporatzen da. Ondorioz, [[Odol|odolean]] [[Substantzia toxiko|substantzia toxikoen]] metaketa gertatzen da.


Denborarekin, asnasketa arazoak garatzen dira.
Denborarekin, arnasketa arazoak garatzen dira.


Azkenik, gibel gutxiegitasuna goiz tratatu edota progresiboa izan ezean, hilkorra izan daiteke garatzen diren giltzurrun gutxiegitasunaren, gibel minbiziaren… ondoriz. Batzuetan, tratamendua jaso arren, ez dago atzera bueltatzerik.<ref name=":0" />
Azkenik, gibel gutxiegitasuna goiz tratatu edota progresiboa izan ezean, hilkorra izan daiteke garatzen diren giltzurrun gutxiegitasunaren, gibel minbiziaren… ondoriz. Batzuetan, tratamendua jaso arren, ez dago atzera bueltatzerik.<ref name=":0" />
45. lerroa: 45. lerroa:
[[Odol-analisi|Odol analisian]] hainbat parametroetan aldaketak emango dira. Alde batetik; aminotransferasa, fosfatasa alkalinoa, gammaglutaril transferasa, [[Transaminasa|transaminasak]], [[amoniako]] eta [[bilirrubina]] kontzentrazioen igoera. Bestetik; [[kolesterol]] eta [[albumina]] kontzentrazioen jaitsiera nabarmena. Odol analisietan, batez ere, protronbinaren denbora neurtuko da zeinak odolaren [[Gatzapen|gatzapena]] eman dadin behar den denbora adierazten duen, Gibel gutxiegitasuna pairatzekotan protronbinaren denbora luzeagoa izango da, hau da, gatzapen prozesua moteldu egingo da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Insuficiencia hepática aguda - Diagnóstico y tratamiento - Mayo Clinic|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/acute-liver-failure/diagnosis-treatment/drc-20352868|aldizkaria=www.mayoclinic.org|sartze-data=2019-10-29}}</ref>
[[Odol-analisi|Odol analisian]] hainbat parametroetan aldaketak emango dira. Alde batetik; aminotransferasa, fosfatasa alkalinoa, gammaglutaril transferasa, [[Transaminasa|transaminasak]], [[amoniako]] eta [[bilirrubina]] kontzentrazioen igoera. Bestetik; [[kolesterol]] eta [[albumina]] kontzentrazioen jaitsiera nabarmena. Odol analisietan, batez ere, protronbinaren denbora neurtuko da zeinak odolaren [[Gatzapen|gatzapena]] eman dadin behar den denbora adierazten duen, Gibel gutxiegitasuna pairatzekotan protronbinaren denbora luzeagoa izango da, hau da, gatzapen prozesua moteldu egingo da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Insuficiencia hepática aguda - Diagnóstico y tratamiento - Mayo Clinic|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/acute-liver-failure/diagnosis-treatment/drc-20352868|aldizkaria=www.mayoclinic.org|sartze-data=2019-10-29}}</ref>


Muturreko kasuetan [[Hipoglizemia|hipogluzemia]] emango da.
Muturreko kasuetan [[hipogluzemia]] emango da.


Irudien bidezko diagnostikoari dagokionez, zenbait froga gehiago egin daitezke, besteak beste; [[Erradiografia|erradiografia torazikoa]] edota [[ekografia]] abdominala (porta zaineko eta giltzurrun gaineko zainen presioa estimatzeko erabilia). Ekokardiograma bidez [[Biriketako arteria|birika arteria]]<nowiki/>ren presioa ebaluatu ahal izango da.
Irudien bidezko diagnostikoari dagokionez, zenbait froga gehiago egin daitezke, besteak beste; [[Erradiografia|erradiografia torazikoa]] edota [[ekografia]] abdominala (porta zaineko eta giltzurrun gaineko zainen presioa estimatzeko erabilia). Ekokardiograma bidez [[Biriketako arteria|birika arteria]]<nowiki/>ren presioa ebaluatu ahal izango da.
51. lerroa: 51. lerroa:
Sintomak, odol analisiak eta froga fisikoetan oinarrituz, maila ezberdineko gutxiegitasun hepatikoak diagnostikatuko dira:
Sintomak, odol analisiak eta froga fisikoetan oinarrituz, maila ezberdineko gutxiegitasun hepatikoak diagnostikatuko dira:


* '''I Mailakoa:''' nahasturik ,[[apatia]], asaldura, [[Antsietate-nahasmendu|antsietatea]], [[euforia]], ezinegona eta koordinazio geldoa.
* I Mailakoa: nahasturik ,[[apatia]], asaldura, [[Antsietate-nahasmendu|antsietatea]], [[euforia]], ezinegona eta koordinazio geldoa.
* '''II Mailakoa:''' logura, letargia, jarrera desegokia, asterixisa, disartria, oinarrizko erreflexuak eta paratonia ataxikoa.
* II Mailakoa: logura, letargia, jarrera desegokia, asterixisa, disartria, oinarrizko erreflexuak eta paratonia ataxikoa.
* '''III Mailakoa:''' logura, nahasturik, jarrera desegokia, hiperreflexia, Babinski seinalea, hitz jarioa, mioklonia eta hiperbentilazioa.
* III Mailakoa: logura, nahasturik, jarrera desegokia, hiperreflexia, Babinski seinalea, hitz jarioa, mioklonia eta hiperbentilazioa.
* '''IV Mailakoa:''' [[Koma (egoera)|koma]], erreflexu okulomotore azkarra eta estimuluekiko erantzun falta.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tratamiento y prevención de la insuficiencia hepática|hizkuntza=es-ES|data=2018-08-31|url=https://www.webconsultas.com/salud-al-dia/insuficiencia-hepatica/tratamiento-y-prevencion-de-la-insuficiencia-hepatica|aldizkaria=www.webconsultas.com|sartze-data=2019-10-29}}</ref>
* IV Mailakoa: [[Koma (egoera)|koma]], erreflexu okulomotore azkarra eta estimuluekiko erantzun falta.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Tratamiento y prevención de la insuficiencia hepática|hizkuntza=es-ES|data=2018-08-31|url=https://www.webconsultas.com/salud-al-dia/insuficiencia-hepatica/tratamiento-y-prevencion-de-la-insuficiencia-hepatica|aldizkaria=www.webconsultas.com|sartze-data=2019-10-29}}</ref>

== Tratamendua ==


== Erreferentziak ==
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}

[[Kategoria:Digestio aparatuaren gaixotasunak]]

20:53, 30 urria 2019ko berrikusketa

Gutxiegitasun hepatiko
Deskribapena
Motahepatic insufficiency (en) Itzuli
Espezialitateadigestio aparatuaren medikuntza
hepatology (en) Itzuli
Identifikatzaileak
GNS-10K72.9
GNS-9573.8
DiseasesDB5728
MeSHD017093
Ohar medikoa
Ohar medikoa
Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

Gutxiegitasun hepatikoa, gibeleko gutxiegitasun edo gibel-gutxiegitasuna[1] gibelaren gaixotasuna da.

Etiologia

Klinika

Giltzurrun gutxiegitasunarekin batera azaltzen diren sintomen artean ikterizia, aszitisa, entzefalopatia hepatikoa … eta osasun egoeraren narriadura orokorra daude. Gehienetan, nekea, ahultasuna, gose galera eta goragalea bezalako klinika orokorrek lagunduta.

  • Ikterizia: Ikteriziak begien esklerotikaren, mukosaren eta larruazalaren horitzea dakar.
  • Aszitisaren eraginez, abdomena hanpa daiteke.
  • Entzefalopatia hepatikoa: logura eta nahastea dakar.
  • Arnasa lizun heze usaina har dezake
  • Min abdominala
  • Febrikula
  • Mukosen odoljario eta hematomak izateko aukera igotzen da, gibelaren koagulazio faktoreak ekoizteko gutxiegitasuna, plaketen kopuruaren gutxitzearen, eta gatzapen intrabaskular barreiatua deitzen de kuadro klinikoaren ondorioz. Esaterako, pertsona osasuntsu batengan arina izango litzatekeen odoljario bat, bere kabuz edota mediku batek zailtasunak izango lituzke hau eteteko. Odol galerak, presio arterialaren jaitsiera (hipotentsioa) gauza dezake.[2]

Giltzurrun gutxiegitasun akutuari dagokionez, osasuntsu egotetik oso larri egotera egun gutxi batzuetan igaro genezake. Hainbat mota daude, garatzeko behar duten denboraren arabera sailkatuta, denena oso azkarra izan arren:

  • Gibel gutxiegitasun akutu larri hiperakutua: 7 egun baino gutxiago.
  • Gibel gutxiegitasun akutu larri akutua: 7-28 egun tartean.
  • Gibel gutxiegitasun akutu larri subakutua: 4 eta 12 aste bitartean.[3]

Giltzurrun gutxiegitasun kronikoan, berriz, osasun egoeraren narriadura oso graduala izan daiteke odoldun oka edo gorotzetan odolaren agerrera egon arte. Azken hauek, hestegorriaren eta urdailaren barizeen odoljarioengatik gertatu ohi dira.

Giltzurrun gutxiegitasuna garatzekotan, gernu kantitate txikiagoa ekoizten eta kanporatzen da. Ondorioz, odolean substantzia toxikoen metaketa gertatzen da.

Denborarekin, arnasketa arazoak garatzen dira.

Azkenik, gibel gutxiegitasuna goiz tratatu edota progresiboa izan ezean, hilkorra izan daiteke garatzen diren giltzurrun gutxiegitasunaren, gibel minbiziaren… ondoriz. Batzuetan, tratamendua jaso arren, ez dago atzera bueltatzerik.[2]

Prebentzioa

Gibel gutxiegitasuna pairatzen dutenen artean  muturreko kasuetan gibelaren funtzionamendu egokia berreskuratzeko ezinbestekoa izango da gibel transplantea burutzea. Egoera hau ekiditeko badaude jarraitu beharreko zenbait aholku.

  • Oinarrizko higienea mantentzea ezinbesteko izango da, hala nola, eskuak modu egokian eta hainbat alditan garbitzea.
  • Hepatitis A eta B-ren aurkako txertoak jasotzea.
  • Sexu-harreman seguruak izatea (kondoien erabilpena).
  • Alkoholaren kontsumoa murriztea. Hau da egunero eta kantitate handitan kontsumitzea ekiditea.
  • Farmakoen gehiegizko kontsumoa ekidin eta kontsumitzekotan medikuaren gainbegiratzepean.

Diagnostikoa

Orokorrean gibel gutxiegitasunaren diagnostikoa sintometan eta esplorazio medikoan oinarrituz burutzen da. Odol analisiak ere baliagarriak izango dira gibelaren funtzionamendua aztertzeko.

Esplorazio fisikoari dagokionez, odoljarioak, hematomak edo ekimosia bilatuko dira. Pazientea logura izatea eta nahasturik egotea gaixotasuna pairatzearen seinale ere izango dira. Bestalde,  larruazaleko eta mukosen kolore horixka (ikterizia) ere oso ohikoak izango dira gaixoetan.[4]

Odol analisian hainbat parametroetan aldaketak emango dira. Alde batetik; aminotransferasa, fosfatasa alkalinoa, gammaglutaril transferasa, transaminasak, amoniako eta bilirrubina kontzentrazioen igoera. Bestetik; kolesterol eta albumina kontzentrazioen jaitsiera nabarmena. Odol analisietan, batez ere, protronbinaren denbora neurtuko da zeinak odolaren gatzapena eman dadin behar den denbora adierazten duen, Gibel gutxiegitasuna pairatzekotan protronbinaren denbora luzeagoa izango da, hau da, gatzapen prozesua moteldu egingo da.[5]

Muturreko kasuetan hipogluzemia emango da.

Irudien bidezko diagnostikoari dagokionez, zenbait froga gehiago egin daitezke, besteak beste; erradiografia torazikoa edota ekografia abdominala (porta zaineko eta giltzurrun gaineko zainen presioa estimatzeko erabilia). Ekokardiograma bidez birika arteriaren presioa ebaluatu ahal izango da.

Sintomak, odol analisiak eta froga fisikoetan oinarrituz, maila ezberdineko gutxiegitasun hepatikoak diagnostikatuko dira:

  • I Mailakoa: nahasturik ,apatia, asaldura, antsietatea, euforia, ezinegona eta koordinazio geldoa.
  • II Mailakoa: logura, letargia, jarrera desegokia, asterixisa, disartria, oinarrizko erreflexuak eta paratonia ataxikoa.
  • III Mailakoa: logura, nahasturik, jarrera desegokia, hiperreflexia, Babinski seinalea, hitz jarioa, mioklonia eta hiperbentilazioa.
  • IV Mailakoa: koma, erreflexu okulomotore azkarra eta estimuluekiko erantzun falta.[6]

Erreferentziak

  1. ↑ Euskalterm; [Hiztegi terminologikoa] [1990] eta [2015]
  2. ↑ a b (Gaztelaniaz) «Insuficiencia hepática - Trastornos del hígado y de la vesícula biliar» Manual MSD versión para público general (Noiz kontsultatua: 2019-10-30).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) «Insuficiencia hepática» www.webconsultas.com 2018-08-31 (Noiz kontsultatua: 2019-10-30).
  4. ↑ (Gaztelaniaz) «Insuficiencia hepática aguda - Trastornos hepáticos y biliares» Manual MSD versión para profesionales (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).
  5. ↑ «Insuficiencia hepática aguda - Diagnóstico y tratamiento - Mayo Clinic» www.mayoclinic.org (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) «Tratamiento y prevención de la insuficiencia hepática» www.webconsultas.com 2018-08-31 (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Gutxiegitasun_hepatiko&oldid=7140330"(e)tik eskuratuta