Esplenomegalia: berrikuspenen arteko aldeak
. Etiketak: Ikusizko edizioa Mugikor edizioa Mugikor web edizioa |
. Etiketak: Ikusizko edizioa Mugikor edizioa Mugikor web edizioa |
||
2. lerroa: | 2. lerroa: | ||
{{ohar medikoa}} |
{{ohar medikoa}} |
||
'''Esplenomegalia''' [[Bare (organoa)|barearen]] handitzea da. Barea, [[abdomen]]<nowiki/>aren ezker hipokondrioan kokatzen den [[Organo (biologia)|organoa]] da. Honen funtzioa nagusiki [[linfa]] eta [[Odol|odola]] iragaztea da; [[globulu gorri]]<nowiki/>en, [[Leukozito|globulu zuri]]<nowiki/>en eta [[Plaketa|plaketen]] kopuru egokiak mantentzeko. Gainera, [[Immunitate-sistema|sistema immunearekin]] oso lotuta dagoen organoa da. |
'''Esplenomegalia''' [[Bare (organoa)|barearen]] handitzea da. Barea, [[abdomen]]<nowiki/>aren ezker hipokondrioan kokatzen den [[Organo (biologia)|organoa]] da. Honen funtzioa nagusiki [[linfa]] eta [[Odol|odola]] iragaztea da; [[globulu gorri]]<nowiki/>en, [[Leukozito|globulu zuri]]<nowiki/>en eta [[Plaketa|plaketen]] kopuru egokiak mantentzeko. Gainera, [[Immunitate-sistema|sistema immunearekin]] oso lotuta dagoen organoa da. |
||
[[Linfopoiesi|Linfopoiesia]] ematen da bertan eta [[Antigorputz|antigorputzak]] sintetizatzen ditu, alegia. |
|||
Halaber, kaltetutako edo zahartutako [[Zelula|zelulak]] [[Fagozitosi|fagozitatzen]] ditu, baita [[Zirkulazio-aparatu|zirkulazioan]] dauden [[Mikroorganismo|mikroorganismoak]] ere. Izan ere, [[Opsonizazio|opsonizaturiko]] bakterioak [[Gibel|gibelak]] edota bareak suntsitzen dituzte. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia (AMF 2015) A propósito de un caso|hizkuntza=sp|data=2015-12-01|url=http://amf-semfyc.com/web/article_ver.php?id=1493|aldizkaria=amf-semfyc.com|sartze-data=2019-11-19}}</ref> |
|||
Horrez gain, [[Eritrozito|eritrozitoak]] eta [[Plaketa|plaketak]] metatzen ditu, [[Odol|odola]] koagulatzen laguntzen dutenak. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bazo dilatado (esplenomegalia) - Síntomas y causas - Mayo Clinic|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/enlarged-spleen/symptoms-causes/syc-20354326|aldizkaria=www.mayoclinic.org|sartze-data=2019-11-19}}</ref> |
|||
Betetzen dituen funtzio aniztasuna dela medio, gaitz ugarik eragin dezake honen funtzionamenduan eta ondorioz, [[Sistema linfatiko|sistema linfatikoa]] eta [[Zirkulazio-aparatu|odol zirkulazioaren]] funtzionamendua oztopa dezake. |
Betetzen dituen funtzio aniztasuna dela medio, gaitz ugarik eragin dezake honen funtzionamenduan eta ondorioz, [[Sistema linfatiko|sistema linfatikoa]] eta [[Zirkulazio-aparatu|odol zirkulazioaren]] funtzionamendua oztopa dezake. |
||
Bareak duen kokapenagatik, askotan diagnostikatzeko zaila izaten da. |
Bareak duen kokapenagatik, askotan diagnostikatzeko zaila izaten da. |
||
Bareak 7.5cm-ko zabalera eta 12cm-ko luzeera du eta 150-180g pisatzen ditu<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia|url=https://www.semiologiaclinica.com/index.php/articlecontainer/motivosdeconsulta/70-esplenomegalia|aldizkaria=www.semiologiaclinica.com|sartze-data=2019-11-19}}</ref>. [[Gaixotasun]] honek, barea 20 aldiz bere tamaina handitzea eragin dezake, kasu larrietan. Handitze hau motela eta ia nabariezina izaten ohi da, tamaina handia lortzen duen arte. [[Malpighi kapsula|Malpighiren kapsula]] oso mehea da eta ondorioz, ez du bareko [[Parenkima|parenkimaren]] distentsio azkarrik onartzen. Hori dela eta, apurtu eta [[hemorragia]] nabaria sortu daiteke. Azken hau, [[droga]] batzuen efektuen edota [[Leuzemia|leuzemiaren]] ondorioz gerta daiteke<ref>{{Erreferentzia|izena=Andy|abizena=Petroianu|izenburua=Drug--induced splenomegaly.|orrialdeak=977–82|hizkuntza=en-US|data=2011|url=https://www.actamedicaportuguesa.com/revista/index.php/amp/article/view/1570|aldizkaria=Acta Médica Portuguesa|alea=0|zenbakia=24|issn=1646-0758|doi=10.20344/amp.1570|sartze-data=2019-11-19}}</ref>. |
|||
3 motako esplenomegalia bereiz daitezke: esplenomegalia kongestiboak, parenkimatosoak eta infiltratzaileak. Lehenengoak [[Porta zain|porta]] [[zain]]-sistemako presioa handitzean azaltzen dira, bigarrenak [[Infekzio|infekzioen]] ondorioz sortzen ohi dira eta hirugarrenak produktu metabolikoen gehiegizko metatzearen ondorioz sortzen dira ([[Gaucher|Gaucher gaixotasuna]], [[Niemann-Pick|Niemann-Pick gaixotasuna]], [[Hemosiderosi|hemosiderosia]] edota [[Amiloidosi|amiloidosia]])<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia|url=https://www.semiologiaclinica.com/index.php/articlecontainer/motivosdeconsulta/70-esplenomegalia|aldizkaria=www.semiologiaclinica.com|sartze-data=2019-11-19}}</ref>. |
|||
==Etiologia== |
==Etiologia== |
12:16, 19 azaroa 2019ko berrikusketa
Esplenomegalia | |
---|---|
Deskribapena | |
Mota | splenic disease (en) , visceromegaly (en) spleen symptom (en) |
Espezialitatea | Kirurgia orokorra |
Sortzen du | Canards sign (en) |
Azterketa medikoa | Haztaketa, ekografia ordenagailu bidezko tomografia axiala |
Identifikatzaileak | |
GNS-10 | Q89.0 eta R16.1 |
GNS-9 | 759.0 eta 789.2 |
DiseasesDB | 12375 |
MedlinePlus | 003276 |
eMedicine | 003276 |
MeSH | D013163 |
- Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.
Esplenomegalia barearen handitzea da. Barea, abdomenaren ezker hipokondrioan kokatzen den organoa da. Honen funtzioa nagusiki linfa eta odola iragaztea da; globulu gorrien, globulu zurien eta plaketen kopuru egokiak mantentzeko. Gainera, sistema immunearekin oso lotuta dagoen organoa da.
Linfopoiesia ematen da bertan eta antigorputzak sintetizatzen ditu, alegia.
Halaber, kaltetutako edo zahartutako zelulak fagozitatzen ditu, baita zirkulazioan dauden mikroorganismoak ere. Izan ere, opsonizaturiko bakterioak gibelak edota bareak suntsitzen dituzte. [1]
Horrez gain, eritrozitoak eta plaketak metatzen ditu, odola koagulatzen laguntzen dutenak. [2]
Betetzen dituen funtzio aniztasuna dela medio, gaitz ugarik eragin dezake honen funtzionamenduan eta ondorioz, sistema linfatikoa eta odol zirkulazioaren funtzionamendua oztopa dezake.
Bareak duen kokapenagatik, askotan diagnostikatzeko zaila izaten da.
Bareak 7.5cm-ko zabalera eta 12cm-ko luzeera du eta 150-180g pisatzen ditu[3]. Gaixotasun honek, barea 20 aldiz bere tamaina handitzea eragin dezake, kasu larrietan. Handitze hau motela eta ia nabariezina izaten ohi da, tamaina handia lortzen duen arte. Malpighiren kapsula oso mehea da eta ondorioz, ez du bareko parenkimaren distentsio azkarrik onartzen. Hori dela eta, apurtu eta hemorragia nabaria sortu daiteke. Azken hau, droga batzuen efektuen edota leuzemiaren ondorioz gerta daiteke[4].
3 motako esplenomegalia bereiz daitezke: esplenomegalia kongestiboak, parenkimatosoak eta infiltratzaileak. Lehenengoak porta zain-sistemako presioa handitzean azaltzen dira, bigarrenak infekzioen ondorioz sortzen ohi dira eta hirugarrenak produktu metabolikoen gehiegizko metatzearen ondorioz sortzen dira (Gaucher gaixotasuna, Niemann-Pick gaixotasuna, hemosiderosia edota amiloidosia)[5].
Etiologia
Barearen handipenak ez du beti arazo edo patologia bat suposatzen; baina kasu gehienetan, handipen honen arrazoia gehiegizko funtzioa betetzearen ondoriozko hiperaktibitatea izaten da. Esate baterako, odol-zelulen degradazioan barearen aktibitate handia ematen da. Honi, hiperesplenismoa (funtzio metabolikoaren gehiegizko handitzea) deitzen zaio eta arrazoi ezberdinengatik eman daiteke; tronbozitosia eta odoleko beste gaitz batzuk barne.
Infekzioak
- Mononukleosi infekziosoa (Epstein-Barr birusa, Zitomegalobirusa).
- Parasito-infekzioak (Paludismo, Toxoplasmosia...).
- Bakterio-infekzioak (Tuberkulosia, Bruzelosia...).
- Katuaren atzaparkadagatiko gaixotasuna.
Gaixotasun hepatikoa
- Gutxiegitasun hepatikoa.
- Kolestasi hepatikoa.
- Zirrosia.
- Fibrosi kistikoa.
- Atresia biliarra.
- Wilson gaixotasuna.
Tumoreak
Anemia hemolitikoa
- Hemoglobinopatiak.
- Talasemia.
- Anemia hemolitika immunitarioa.
- Anemia hemolitika G6PD gabezia.
- Anemia hemolitika idiopatiko autoimmunitarioa.
Drogak
- Orokorrean hepatotoxikoak diren farmakoak.
Beste kausa batzuk
- Felty sindromea.
- Hantura-gaixotasunak. Adibidez: Sarkoidosia eta artritis erreumatoidea.
- Krisi espleniko drepanozitikoa.
- Gaucherren gaixotasuna.
- Mastozitosi sistemikoa.
- Traumatismoa.
- Kistea.
Klinika
Orokorrean, asintomatikoa dela esan daiteke. Hala ere, hurrengo sintomak azal daitezke:
- Nekea.
- Pisu galera.
- Infekzio errepikariak.
- Odol jarioak.
- Ikterizia: larruazalak kolore horixka hartzea.
- Anemia.
- Zorabioak eta okadak.
- Betekada sentsazioa.
- Saihespean mina (ezkerreko hipokondrioan).
Diagnostikoa
Barea ez da ukitzeko erraza (oso argalak diren pertsonetan salbu). Beraz, hainbat froga egin daitezke tamaina zehazteko eta diagnostikoa zehazteko:
- Odol frogak: hemograma osoa. Globulu gorri, zuri eta plaketa kopurua zehazteko.
- Ekografia edo Ordenagailu bidezko Tomografia Axiala (gaztelaniazko TAC). Honen bidez bere tamaina zehaztu eta beste organo batzuetan duen eragina aztertu daiteke.
- Erresonantzia magnetikoa: odol fluxu esplenikoa aztertzeko.
Tratamendua
Barearen hipertrofiaren tratamendua, orokorrean, hau eragiten duen kausa tratatzean oinarritzen da. Baina barearen tamainaren handitzeak ondorio larriak ekartzen baditu edo etiologia ezezaguna edo trataezina bada, tamaina murrizteko tratamendu ezberdinak burutzen dira: esplenektomia edota erradiazioa.
- Esplenektomia: kirurgia prozedura bat burutzen da barearen tamaina murriztu edo organoa erauzteko. Azken kasu honetan, bizitza aktibo bat eraman daiteke baina infekzio larriak edota hilkorrak pairatzeko arriskua handitzen da. Arrisku hau murrizteko, honako neurriak hartzen dira:
- Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Pneumococcus eta Neisseria meningitidis-aren aurkako txertoak hartzea, prozeduraren aurretik eta ondoren: odol, hezur eta artikulazioetako infekzio larrien aurka babesa emateko; baita pneumonia eta meningitisaren aurka ere.
- Penizilina edo beste antibiotiko batzuk hartzea esplenektomia burutu ostean, infekzio arriskua antzematen bada.
- Gaixotasun endemikoak ugariak diren herrialdeetara bidaiatzea saihestea; esaterako, Malaria.
- Erradiazioa: barearen tamaina murrizteko erabiltzen den tratamendua da, kirurgia saihestuz.[6]
Erreferentziak
- ↑ Txantiloi:Sp «Esplenomegalia (AMF 2015) A propósito de un caso» amf-semfyc.com 2015-12-01 (Noiz kontsultatua: 2019-11-19).
- ↑ «Bazo dilatado (esplenomegalia) - Síntomas y causas - Mayo Clinic» www.mayoclinic.org (Noiz kontsultatua: 2019-11-19).
- ↑ «Esplenomegalia» www.semiologiaclinica.com (Noiz kontsultatua: 2019-11-19).
- ↑ (Ingelesez) Petroianu, Andy. (2011). «Drug--induced splenomegaly.» Acta Médica Portuguesa 24 (0): 977–82. doi: . ISSN 1646-0758. (Noiz kontsultatua: 2019-11-19).
- ↑ «Esplenomegalia» www.semiologiaclinica.com (Noiz kontsultatua: 2019-11-19).
- ↑ «Bazo dilatado (esplenomegalia) - Diagnóstico y tratamiento - Mayo Clinic» www.mayoclinic.org (Noiz kontsultatua: 2019-11-13).