Esplenomegalia

Esplenomegalia
Deskribapena
Mota	splenic disease (en) , visceromegaly (en) spleen symptom (en)
Espezialitatea	Kirurgia orokorra
Sortzen du	Canards sign (en)
Azterketa medikoa	Haztaketa, ekografia ordenagailu bidezko tomografia axiala
Identifikatzaileak
GNS-10	Q89.0 eta R16.1
GNS-9	759.0 eta 789.2
DiseasesDB	12375
MedlinePlus	003276
eMedicine	003276
MeSH	D013163

Ohar medikoa

Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

Esplenomegalia barearen handitzea da. Barea, abdomenaren ezker hipokondrioan kokatzen den organoa da. Honen funtzioa nagusiki linfa eta odola iragaztea da; globulu gorrien, globulu zurien eta plaketen kopuru egokiak mantentzeko. Gainera, sistema immunearekin oso lotuta dagoen organoa da.

Linfopoiesia ematen da bertan eta antigorputzak sintetizatzen ditu, alegia.

Halaber, kaltetutako edo zahartutako zelulak fagozitatzen ditu, baita zirkulazioan dauden mikroorganismoak ere. Izan ere, opsonizaturiko bakterioak gibelak edota bareak suntsitzen dituzte.

Horrez gain, eritrozitoak eta plaketak metatzen ditu, odola koagulatzen laguntzen dutenak.

Betetzen dituen funtzio aniztasuna dela medio, gaitz ugarik eragin dezake honen funtzionamenduan eta ondorioz, sistema linfatikoa eta odol zirkulazioaren funtzionamendua oztopa dezake.

Bareak duen kokapenagatik, askotan diagnostikatzeko zaila izaten da.

Bareak 7.5cm-ko zabalera eta 12cm-ko luzeera du eta 150-180g pisatzen ditu. Gaixotasun honek, barea 20 aldiz bere tamaina handitzea eragin dezake, kasu larrietan. Handitze hau motela eta ia nabariezina izaten ohi da, tamaina handia lortzen duen arte. Malpighiren kapsula oso mehea da eta ondorioz, ez du bareko parenkimaren distentsio azkarrik onartzen. Hori dela eta, apurtu eta hemorragia nabaria sortu daiteke. Azken hau, droga batzuen efektuen edota leuzemiaren ondorioz gerta daiteke.

3 motako esplenomegalia bereiz daitezke: esplenomegalia kongestiboak, parenkimatosoak eta infiltratzaileak. Lehenengoak porta zain-sistemako presioa handitzean azaltzen dira, bigarrenak infekzioen ondorioz sortzen ohi dira eta hirugarrenak produktu metabolikoen gehiegizko metatzearen ondorioz sortzen dira (Gaucher gaixotasuna, Niemann-Pick gaixotasuna, hemosiderosia edota amiloidosia).

Etiologia

Barearen handitzeak etiologia anitza dauka. Sarritan, esplenomegalia hiperesplanismoarekin lotuta dago. Azken hau, bareak gehiegizko funtzioa betetzearen ondoriozko hiperaktibitateak sortutako handipena da; esate baterako, odol-zelula asko degradatu behar direnean, barea asko aktibatzen da. Tronbozitosia eta odoleko beste trastorno batzuk hiperesplenismoa eragin dezakete.

Beraz, hiperesplnismoa ematen denean esplenomegalia emango da; baina esplenomegaliak (barearen handitzeak), aldiz, beste faktore askorengatik gertatu daiteke.

Gehienetan beste trastorno baten eraginez sortzen da esplenomegalia.

Barea hainbat kausengatik gaixotu daiteke:

Infekzioak (esplenomegalia parenkimatosoak)

• Mononukleosi infekziosoa (Epstein-Barr birusa, Zitomegalobirusa).
• Parasito-infekzioak (Paludismo, Toxoplasmosia...).
• Bakterio-infekzioak (Tuberkulosia, Bruzelosia, Sifilisa, endokarditisa...).
• Katuaren atzaparkadagatiko gaixotasuna.

Gaixotasun hepatikoa

• Gutxiegitasun hepatikoa.
• Kolestasi hepatikoa.
• Zirrosia.
• Fibrosi kistikoa.
• Atresia biliarra.
• Wilson gaixotasuna.

Tumoreak (tumoreek esplenomegalia sortzen dutenean barea ukigarria da saihetspean, eta beraz oso esplenomegalia bortitza da)

• Linfoma.
• Hodgkinen gaixotasuna.
• Leuzemia.
• Barean metastasia.

Anemia hemolitikoa

• Hemoglobinopatiak.
• Talasemia.
• Anemia hemolitika immunitarioa.
• Anemia hemolitika G6PD gabezia.
• Anemia hemolitika idiopatiko autoimmunitarioa.

Drogak

• Orokorrean hepatotoxikoak diren farmakoak.

Beste kausa batzuk

• Felty sindromea.
• Zain espleniko edo gibeleko zainetan presioa handitzea edo zain horietan koagulu bat izatea
• Niemann-Pick gaixotasuna
• Hantura-gaixotasunak. Adibidez: Sarkoidosia eta artritis erreumatoidea.
• Krisi espleniko drepanozitikoa.
• Gaucherren gaixotasuna.
• Mastozitosi sistemikoa.
• Traumatismoa.
• Kistea.
• Hemosiderosi
• Amiloidosi

Klinika

Orokorrean, asintomatikoa dela esan daiteke. Hala ere, hurrengo sintomak azal daitezke:

• Nekea.
• Pisu galera.
• Zotina
• Infekzio errepikariak.
• Odol jarioak.
• Ikterizia: larruazalak kolore horixka hartzea.
• Anemia.
• Zorabioak eta okadak.
• Betekada sentsazioa.
• Saihespean mina (ezkerreko hipokondrioan).

Esplenomegalia anemiarekin hertsiki lotuta dagoela esan genezake. Izan ere, barearen 2cm-ko handipena espero dezakegu hemoglobinaren 1g-en jaitsieraren ondorioz.

Diagnostikoa

Barea ez da ukitzeko erraza (oso argalak diren pertsonetan salbu). Beraz, hainbat froga egin daitezke tamaina zehazteko eta diagnostikoa zehazteko:

• Odol frogak: hemograma osoa. Globulu gorri, zuri eta plaketa kopurua zehazteko.
• Ekografia edo Ordenagailu bidezko Tomografia Axiala (gaztelaniazko TAC). Honen bidez bere tamaina zehaztu eta beste organo batzuetan duen eragina aztertu daiteke.
• Erresonantzia magnetikoa: odol fluxu esplenikoa aztertzeko.

Tratamendua

Barearen hipertrofiaren tratamendua, orokorrean, hau eragiten duen kausa tratatzean oinarritzen da. Baina barearen tamainaren handitzeak ondorio larriak ekartzen baditu edo etiologia ezezaguna edo trataezina bada, tamaina murrizteko tratamendu ezberdinak burutzen dira: esplenektomia edota erradiazioa.

• Esplenektomia: kirurgia prozedura bat burutzen da barearen tamaina murriztu edo organoa erauzteko. Azken kasu honetan, bizitza aktibo bat eraman daiteke baina infekzio larriak edota hilkorrak pairatzeko arriskua handitzen da. Arrisku hau murrizteko, honako neurriak hartzen dira:
  • Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Pneumococcus eta Neisseria meningitidis-aren aurkako txertoak hartzea, prozeduraren aurretik eta ondoren: odol, hezur eta artikulazioetako infekzio larrien aurka babesa emateko; baita pneumonia eta meningitisaren aurka ere.
  • Penizilina edo beste antibiotiko batzuk hartzea esplenektomia burutu ostean, infekzio arriskua antzematen bada.

• Gaixotasun endemikoak ugariak diren herrialdeetara bidaiatzea saihestea; esaterako, Malaria.
• Erradiazioa: barearen tamaina murrizteko erabiltzen den tratamendua da, kirurgia saihestuz.