'''Esplenomegalia''' [[Bare (organoa)|barearen]] handitze patologikoa da; tamainari dagokionez, bere dimentsio normaletatik (12 x 7 x 3,5 cm<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Pablo|abizena=Vargas Viveros|izenburua=Esplenomegalia|orrialdeak=37–45|abizena2=Hurtado Monroy|abizena3=Villalobos Alva|izena2=Rafael|izena3=José Ángel|data=2013-04|url=http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_abstract&pid=S0026-17422013000600005&lng=es&nrm=iso&tlng=es|aldizkaria=Revista de la Facultad de Medicina (México)|alea=2|zenbakia=56|issn=0026-1742|sartze-data=2019-11-22}}</ref>) aldentzen denean eman daiteke, baita, pisuari erreparatuta (gizonezkoetan 80-200 gramo eta emakumezkoetan 70-180 gramo).
{{gaixotasun infotaula}}'''Esplenomegalia''' [[Bare (organoa)|barearen]] handitze patologikoa da; tamainari dagokionez, bere dimentsio normaletatik (12 x 7 x 3,5 cm<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Pablo|abizena=Vargas Viveros|izenburua=Esplenomegalia|orrialdeak=37–45|abizena2=Hurtado Monroy|abizena3=Villalobos Alva|izena2=Rafael|izena3=José Ángel|data=2013-04|url=http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_abstract&pid=S0026-17422013000600005&lng=es&nrm=iso&tlng=es|aldizkaria=Revista de la Facultad de Medicina (México)|alea=2|zenbakia=56|issn=0026-1742|sartze-data=2019-11-22}}</ref>) aldentzen denean eman daiteke, baita, pisuari erreparatuta (gizonezkoetan 80-200 gramo eta emakumezkoetan 70-180 gramo).
Barea, gorputzeko organo linfatiko handiena<ref name=":2" /> da eta zirkulazio sisteman tartekatuta dago. [[Abdomen]]<nowiki/>ean, [[peritoneo]] barruan, zehazki, [[Ezker hipokondrio|ezker hipokondrioan]], kokatzen den [[Organo (biologia)|organoa]] da. Kokapen honengatik, askotan, [[patologia]] hau diagnostikatzeko zaila izaten da.
Barea, gorputzeko organo linfatiko handiena<ref name=":2" /> da eta zirkulazio sisteman tartekatuta dago. [[Abdomen]]<nowiki/>ean, [[peritoneo]] barruan, zehazki, [[Ezker hipokondrio|ezker hipokondrioan]], kokatzen den [[Organo (biologia)|organoa]] da. Kokapen honengatik, askotan, [[patologia]] hau diagnostikatzeko zaila izaten da.
13. lerroa:
12. lerroa:
Organo honen funtzioa nagusiki, [[linfa]] eta [[Odol|odola]] iragaztea da; [[globulu gorri]]<nowiki/>en, [[Leukozito|globulu zuri]]<nowiki/>en eta [[Plaketa|plaketen]] kopuru egokiak mantentzeko. Gainera, [[Immunitate-sistema|sistema immunearekin]] oso lotuta dagoen organoa da, izan ere, [[Linfopoiesi|Linfopoiesia]] ematen da bertan eta [[Antigorputz|antigorputzak]] sintetizatzen ditu. Horrez gain, [[Eritrozito|eritrozitoak]] eta [[Plaketa|plaketak]] metatzen ditu, [[Odol|odola]] koagulatzen laguntzen dutenak. <ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Bazo dilatado (esplenomegalia) - Síntomas y causas - Mayo Clinic|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/enlarged-spleen/symptoms-causes/syc-20354326|aldizkaria=www.mayoclinic.org|sartze-data=2019-11-19}}</ref> Halaber, kaltetutako edo zahartutako gorputzeko [[Zelula|zelulak]] [[Fagozitosi|fagozitatzen]] ditu, baita [[Zirkulazio-aparatu|zirkulazioan]] dauden [[Mikroorganismo|mikroorganismoak]] ere. Izan ere, [[Opsonizazio|opsonizaturiko]] bakterioak [[Gibel|gibelak]] edota bareak suntsitzen dituzte. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia (AMF 2015) A propósito de un caso|hizkuntza=sp|data=2015-12-01|url=http://amf-semfyc.com/web/article_ver.php?id=1493|aldizkaria=amf-semfyc.com|sartze-data=2019-11-19}}</ref>
Organo honen funtzioa nagusiki, [[linfa]] eta [[Odol|odola]] iragaztea da; [[globulu gorri]]<nowiki/>en, [[Leukozito|globulu zuri]]<nowiki/>en eta [[Plaketa|plaketen]] kopuru egokiak mantentzeko. Gainera, [[Immunitate-sistema|sistema immunearekin]] oso lotuta dagoen organoa da, izan ere, [[Linfopoiesi|Linfopoiesia]] ematen da bertan eta [[Antigorputz|antigorputzak]] sintetizatzen ditu. Horrez gain, [[Eritrozito|eritrozitoak]] eta [[Plaketa|plaketak]] metatzen ditu, [[Odol|odola]] koagulatzen laguntzen dutenak. <ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Bazo dilatado (esplenomegalia) - Síntomas y causas - Mayo Clinic|url=https://www.mayoclinic.org/es-es/diseases-conditions/enlarged-spleen/symptoms-causes/syc-20354326|aldizkaria=www.mayoclinic.org|sartze-data=2019-11-19}}</ref> Halaber, kaltetutako edo zahartutako gorputzeko [[Zelula|zelulak]] [[Fagozitosi|fagozitatzen]] ditu, baita [[Zirkulazio-aparatu|zirkulazioan]] dauden [[Mikroorganismo|mikroorganismoak]] ere. Izan ere, [[Opsonizazio|opsonizaturiko]] bakterioak [[Gibel|gibelak]] edota bareak suntsitzen dituzte. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia (AMF 2015) A propósito de un caso|hizkuntza=sp|data=2015-12-01|url=http://amf-semfyc.com/web/article_ver.php?id=1493|aldizkaria=amf-semfyc.com|sartze-data=2019-11-19}}</ref>
Betetzen dituen funtzio aniztasuna dela medio, gaitz ugarik eragin dezakehonen funtzionamenduan eta ondorioz, [[Sistema linfatiko|sistema linfatikoa]] eta [[Zirkulazio-aparatu|odol zirkulazioaren]] funtzionamenduaoztopadezake.
Betetzen duen funtzio aniztasuna dela medio, gaitz ugarik eragin ditzakete organoaren funtzionamenduan eta ondorioz, [[Sistema linfatiko|sistema linfatikoa]] eta [[Zirkulazio-aparatu|odol zirkulazioaren]] funtzioak kaltetu edo eragotzi daitezke.
==Etiologia==
==Etiologia==
[[Fitxategi:Esplenomegalia i hiperplasia linfoide folicular reactiva. IMG 2865.jpg|thumb|Esplenomegalia eta hiperplasia linfoide folikular erreaktibodun barea.]]
[[Fitxategi:Esplenomegalia i hiperplasia linfoide folicular reactiva. IMG 2865.jpg|thumb|Esplenomegalia eta hiperplasia linfoide folikular erreaktibodun barea.]]
Barearen handitzeak, [[etiologia]] anitza dauka. Sarritan, esplenomegalia [[Hiperesplanismo|hiperesplanismoarekin]] lotuta dago. Azkenhau, bareak gehiegizko funtzioa betetzearen ondoriozko hiperaktibitateak sortutako handipena da; esate baterako, [[odol]]-zelula asko degradatu behar direnean, barea asko aktibatzen da. [[Tronbozitosi|Tronbozitosia]] eta odoleko beste trastorno batzuk hiperesplenismoa eragin dezakete.
Barearen handitzeak, [[etiologia]] anitza dauka. Sarritan, esplenomegalia [[Hiperesplanismo|hiperesplanismoarekin]] lotuta dago. Hau da, bareak gehiegizko funtzioa betetzearen ondoriozko hiperaktibitateak sortutako handipena da; esate baterako, [[odol]]-zelula asko degradatu behar direnean, barea asko aktibatzen da. [[Tronbozitosi|Tronbozitosia]] eta odoleko beste trastorno batzuk hiperesplenismoa eragin dezakete.
Beraz, hiperesplanismoa ematen den kasu guztietan, esplenomegalia emango da; baina hau ez da esplenomegaliaren kausa bakarra izango, beste faktore askorengatik ere eman daitekeen patologia da. Gehienetan beste trastorno baten eraginez sortzen da [[esplenomegalia]]<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia - Hematología y oncología|hizkuntza=es-ES|url=https://www.msdmanuals.com/es-es/professional/hematolog%C3%ADa-y-oncolog%C3%ADa/trastornos-espl%C3%A9nicos/esplenomegalia|aldizkaria=Manual MSD versión para profesionales|sartze-data=2019-11-19}}</ref>.
Beraz, hiperesplnismoa ematen denean esplenomegalia emango da; baina esplenomegaliak (barearen handitzeak), aldiz, beste faktore askorengatik gertatu daiteke.
Honako hauek izango dira esplenomegaliaren kausa edo eragile nagusiak:
Gehienetan beste trastorno baten eraginez sortzen da [[esplenomegalia]]<ref name=":3">{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia - Hematología y oncología|hizkuntza=es-ES|url=https://www.msdmanuals.com/es-es/professional/hematolog%C3%ADa-y-oncolog%C3%ADa/trastornos-espl%C3%A9nicos/esplenomegalia|aldizkaria=Manual MSD versión para profesionales|sartze-data=2019-11-19}}</ref>.
Esplenomegalia [[Anemia|anemiarekin]] hertsiki lotuta dagoela esan genezake. Izan ere, barearen 2cm-ko handipena espero dezakegu [[Hemoglobina|hemoglobinaren]] 1g-en jaitsieraren ondorioz<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia {{!}} Causas, síntomas y tratamiento de la esplenomegalia {{!}} Competente sobre la salud en iLive|url=https://es.iliveok.com/health/esplenomegalia_108208i15942.html|aldizkaria=es.iliveok.com|sartze-data=2019-11-19}}</ref>.
*[[Hemoglobinopatiak]].
*[[Hemoglobinopatiak]].
*[[Talasemia]].
*[[Talasemia]].
73. lerroa:
72. lerroa:
== Klinika ==
== Klinika ==
Orokorrean, asintomatikoa dela esan daiteke. Hala ere, hurrengo sintomak azal daitezke:
Orokorrean, [[asintomatikoa]] den [[patologia]] dela esan daiteke. Hala ere, hurrengo [[Sintoma|sintomak]] azal daitezke:
*[[Neke|Nekea]].
*[[Neke|Nekea]].
* Pisu galera.
* Pisu galera.
*Zotina
*[[Zotin|Zotina]].
*Infekzio errepikariak.
*[[Infekzio]] errepikariak.
*[[Odol jarioak]].
*[[Odol jarioak]].
*[[Ikterizia]]: larruazalak kolore horixka hartzea.
*[[Ikterizia]]: larruazalak kolore horixka hartzea.
Esplenomegalia [[Anemia|anemiarekin]] hertsiki lotuta dagoela esan genezake. Izan ere, barearen 2cm-ko handipena espero dezakegu [[Hemoglobina|hemoglobinaren]] 1g-en jaitsieraren ondorioz<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=Esplenomegalia {{!}} Causas, síntomas y tratamiento de la esplenomegalia {{!}} Competente sobre la salud en iLive|url=https://es.iliveok.com/health/esplenomegalia_108208i15942.html|aldizkaria=es.iliveok.com|sartze-data=2019-11-19}}</ref>.
Barea ez da ukitzeko erraza (oso argalak diren pertsonetan salbu). Beraz, hainbat froga egin daitezke tamaina zehazteko eta diagnostikoa zehazteko:
Barea ez da ukitzeko erraza (oso argalak diren pertsonetan salbu). Beraz, hainbat froga egin daitezke tamaina zehazteko eta diagnostikoa zehazteko:
*[[Abdomen|Abdomeneko]] azterketa fisikoa. Palpazioa burutzen da pazientea dekubito lateral dagoenean, ezkerreko hanka flexionatuta duelarik (Schuster posizioa).
*[[Abdomen|Abdomeneko]] azterketa fisikoa. [[Palpazioa]], pazientea [[dekubito lateral]] dagoenean, ezkerreko hanka flexionatuta duelarik ([[Schuster posizioa]]) burutu daiteke; edota dekubito dortsal eta aztertzailea bere eskuinaldetik ere egin daiteke. Zenbait kasuetan, palpazioaren bidez diagnostikatzerakoan, beste patologia batzuekin nahastu daiteke esplenomegalia; [[Abdomen|abdomenaren]] eremu honetan kokatzen diren [[Tumore|tumoreekin]] esate baterako.<ref name=":2" />
*Ezkerreko hipokondrioko [[perkusioa]].
*Ezkerreko hipokondrioko [[perkusioa]].
*[[Odol frogak]]: [[hemograma]] osoa. [[Globulu gorri]], [[Globulu zuri|zuri]] eta [[plaketa]] kopurua zehazteko.
*[[Odol frogak]]: [[hemograma]] osoa. [[Globulu gorri]], [[Globulu zuri|zuri]] eta [[plaketa]] kopurua zehazteko.
99. lerroa:
98. lerroa:
== Tratamendua ==
== Tratamendua ==
Barearen hipertrofiaren tratamendua, orokorrean,haueragitenduenkausatratatzeanoinarritzen da. Baina barearen tamainaren handitzeak ondorio larriak ekartzen baditu edo etiologia ezezaguna edo trataezina bada, tamaina murrizteko tratamendu ezberdinak burutzen dira: [[esplenektomia]] edota [[Erradiazio|erradiazioa]].
Orokorrean, etiologia tratatzean oinarritzen dira tratamenduak izaten dira. Baina barearen tamainaren handitzeak ondorio larriak ekartzen baditu edo etiologia ezezaguna edo trataezina bada, tamaina murrizteko tratamendu ezberdinak burutzen dira: [[esplenektomia]] edota [[Erradiazio|erradiazioa]]. Hortaz gain, garrantzia ematen zaio barearen apurtzea eragingo duten [[Traumatismo|traumatismoak]] ekiditeari, besteak beste, kontaktuzko kirolak sahiesten.
* [[Esplenektomia]]: [[kirurgia]] prozedura bat burutzen da barearen tamaina murriztu edo organoa erauzteko. Azken kasu honetan, bizitza aktibo bat eraman daiteke baina infekzio larriak edota hilkorrak pairatzeko arriskua handitzen da. Arrisku hau murrizteko, honako neurriak hartzen dira:
* [[Esplenektomia]]: [[kirurgia]] prozedura bat burutzen da barearen tamaina murriztu edo organoa erauzteko. Azken kasu honetan, bizitza aktibo bat eraman daiteke baina [[infekzio]] larriak edota hilkorrak pairatzeko arriskua handitzen da, barearen [[Immunitate-sistema|funtzio immunea]] murriztu egiten delako eta orokorrean, beste organo batzuek, gibelak esaterako, hartzen dute funtzio hau betetzearen ardura baina kasu guztietan hau ez da modu egokian betetzen eta [[Infekzio|infekzioak]] pairatzeko [[Probabilitate|probabilitatea]] handitzen da. Arrisku hau murrizteko, honako neurriak hartzen dira:
**[[Haemophilus influenzae]], [[Streptococcus pneumoniae]], [[Pneumococcus]] eta [[Neisseria meningitidis]]-aren aurkako txertoak hartzea, prozeduraren aurretik eta ondoren: odol, hezur eta artikulazioetako infekzio larrien aurka babesa emateko; baita [[pneumonia]] eta [[Meningitis|meningitisaren]] aurka ere.
**[[Haemophilus influenzae]], [[Streptococcus pneumoniae]], [[Pneumococcus]] eta [[Neisseria meningitidis]]-aren aurkako txertoak hartzea, prozeduraren aurretik eta ondoren: odol, hezur eta artikulazioetako infekzio larrien aurka babesa emateko; baita [[pneumonia]] eta [[Meningitis|meningitisaren]] aurka ere.
**[[Penizilina]] edo beste [[antibiotiko]] batzuk hartzea esplenektomia burutu ostean, infekzio arriskua antzematen bada.<ref name=":3" />
**[[Penizilina]] edo beste [[antibiotiko]] batzuk hartzea esplenektomia burutu ostean, infekzio arriskua antzematen bada.<ref name=":3" />
Esplenomegaliabarearen handitze patologikoa da; tamainari dagokionez, bere dimentsio normaletatik (12 x 7 x 3,5 cm[1]) aldentzen denean eman daiteke, baita, pisuari erreparatuta (gizonezkoetan 80-200 gramo eta emakumezkoetan 70-180 gramo).
Barea, gorputzeko organo linfatiko handiena[1] da eta zirkulazio sisteman tartekatuta dago. Abdomenean, peritoneo barruan, zehazki, ezker hipokondrioan, kokatzen den organoa da. Kokapen honengatik, askotan, patologia hau diagnostikatzeko zaila izaten da.
Gaixotasun honen ondorioz, kasu larrienetan, organoaren tamaina 20 aldiz handitzea eman daiteke. Hasieran handitze hau motela eta ia nabariezina izaten, tamaina handia lortzen duen arte. Malpighiren kapsula oso mehea da eta ondorioz, ez du bareko parenkimaren distentsio azkarrik onartzen. Hori dela eta, apurtu eta hemorragia nabaria sortu daiteke. Azken hau, droga batzuen efektuen edota leuzemiaren ondorioz gerta daiteke[2].
3 motako esplenomegalia bereiz daitezke: esplenomegalia kongestiboak, parenkimatosoak eta infiltratzaileak. Lehenengoak portazain-sistemako presioa handitzean azaltzen dira, bigarrenak infekzioen ondorioz sortzen ohi dira eta hirugarrenak produktu metabolikoen gehiegizko metatzearen ondorioz sortzen dira (Gaucher gaixotasuna, Niemann-Pick gaixotasuna, hemosiderosia edota amiloidosia).[3]
Betetzen duen funtzio aniztasuna dela medio, gaitz ugarik eragin ditzakete organoaren funtzionamenduan eta ondorioz, sistema linfatikoa eta odol zirkulazioaren funtzioak kaltetu edo eragotzi daitezke.
Etiologia
Esplenomegalia eta hiperplasia linfoide folikular erreaktibodun barea.
Barearen handitzeak, etiologia anitza dauka. Sarritan, esplenomegalia hiperesplanismoarekin lotuta dago. Hau da, bareak gehiegizko funtzioa betetzearen ondoriozko hiperaktibitateak sortutako handipena da; esate baterako, odol-zelula asko degradatu behar direnean, barea asko aktibatzen da. Tronbozitosia eta odoleko beste trastorno batzuk hiperesplenismoa eragin dezakete.
Beraz, hiperesplanismoa ematen den kasu guztietan, esplenomegalia emango da; baina hau ez da esplenomegaliaren kausa bakarra izango, beste faktore askorengatik ere eman daitekeen patologia da. Gehienetan beste trastorno baten eraginez sortzen da esplenomegalia[6].
Honako hauek izango dira esplenomegaliaren kausa edo eragile nagusiak:
Esplenomegalia anemiarekin hertsiki lotuta dagoela esan genezake. Izan ere, barearen 2cm-ko handipena espero dezakegu hemoglobinaren 1g-en jaitsieraren ondorioz[7].
Barea ez da ukitzeko erraza (oso argalak diren pertsonetan salbu). Beraz, hainbat froga egin daitezke tamaina zehazteko eta diagnostikoa zehazteko:
Abdomeneko azterketa fisikoa. Palpazioa, pazientea dekubito lateral dagoenean, ezkerreko hanka flexionatuta duelarik (Schuster posizioa) burutu daiteke; edota dekubito dortsal eta aztertzailea bere eskuinaldetik ere egin daiteke. Zenbait kasuetan, palpazioaren bidez diagnostikatzerakoan, beste patologia batzuekin nahastu daiteke esplenomegalia; abdomenaren eremu honetan kokatzen diren tumoreekin esate baterako.[1]
Erradioisotopo bidezko miaketa oso zehatza da, eta bareari buruzko informazio gehigarria eman diezaguke barearen ehunari buruz, baina oso garestia eta aurrera eramateko zaila suertatzen da.[7]
Tratamendua
Orokorrean, etiologia tratatzean oinarritzen dira tratamenduak izaten dira. Baina barearen tamainaren handitzeak ondorio larriak ekartzen baditu edo etiologia ezezaguna edo trataezina bada, tamaina murrizteko tratamendu ezberdinak burutzen dira: esplenektomia edota erradiazioa. Hortaz gain, garrantzia ematen zaio barearen apurtzea eragingo duten traumatismoak ekiditeari, besteak beste, kontaktuzko kirolak sahiesten.
Esplenektomia: kirurgia prozedura bat burutzen da barearen tamaina murriztu edo organoa erauzteko. Azken kasu honetan, bizitza aktibo bat eraman daiteke baina infekzio larriak edota hilkorrak pairatzeko arriskua handitzen da, barearen funtzio immunea murriztu egiten delako eta orokorrean, beste organo batzuek, gibelak esaterako, hartzen dute funtzio hau betetzearen ardura baina kasu guztietan hau ez da modu egokian betetzen eta infekzioak pairatzeko probabilitatea handitzen da. Arrisku hau murrizteko, honako neurriak hartzen dira:
, visceromegaly (en) 
