Munduko Osasun Erakundea: berrikuspenen arteko aldeak

Aldatu loturak
Artikulu hau Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluen zerrendaren parte da
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Sarrera eta historia
Helburua eta funtzioak
36. lerroa: 36. lerroa:


Osasunaren Mundu Batzarraren lehen bilera 1948ko uztailaren 24an amaitu zen, eta 5 milioi [[dolar]]<nowiki/>reko (orduan 1.250.000 [[libera esterlina]]) aurrekontua ziurtatu zen 1949. urterako. [[Andrija Stampar]] izan zen Batzarreko lehen presidentea, eta [[G. Brock Chisholm]] izendatu zuten OMEko zuzendari nagusi, plangintza-etapetan idazkari exekutibo gisa jardun ondoren. Lehenengo lehentasunak [[Paludismo|paludismoaren]], [[Tuberkulosi|tuberkulosia]]<nowiki/>ren eta [[Sexu-transmisiozko gaixotasun|sexu-transmisiozko infekzioen]] hedapena kontrolatzea eta amaren eta haurren osasuna, [[Nutrizio|nutrizioa]] eta [[ingurumen-higienea]] hobetzea izan ziren<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=en|izena=|abizena=|urtea=|data=1947|izenburua=Chronicle of the WHO|url=https://web.archive.org/web/20070809031008/http://whqlibdoc.who.int/hist/chronicles/chronicle_1947.pdf|artxibo-url=|bilduma=|egunkaria=|aldizkaria=|lana=|liburukia=|zenbakia=|orrialdeak=|orrialdea=|non=|atala=|edizioa=|lekua=|argitaletxea=|editorea=|formatua=|isbn=|issn=|oclc=|pmid=|pmc=|bibcode=|doi=|sartze-data=}}</ref><ref>{{erreferentzia|hizkuntza=en|izena=|abizena=|urtea=|data=|izenburua=Origins of the WHO|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1985854/|artxibo-url=|bilduma=|egunkaria=|aldizkaria=|lana=|liburukia=|zenbakia=|orrialdeak=|orrialdea=|non=|atala=|edizioa=|lekua=|argitaletxea=|editorea=|formatua=|isbn=|issn=|oclc=|pmid=|pmc=|bibcode=|doi=|sartze-data=}}</ref>.
Osasunaren Mundu Batzarraren lehen bilera 1948ko uztailaren 24an amaitu zen, eta 5 milioi [[dolar]]<nowiki/>reko (orduan 1.250.000 [[libera esterlina]]) aurrekontua ziurtatu zen 1949. urterako. [[Andrija Stampar]] izan zen Batzarreko lehen presidentea, eta [[G. Brock Chisholm]] izendatu zuten OMEko zuzendari nagusi, plangintza-etapetan idazkari exekutibo gisa jardun ondoren. Lehenengo lehentasunak [[Paludismo|paludismoaren]], [[Tuberkulosi|tuberkulosia]]<nowiki/>ren eta [[Sexu-transmisiozko gaixotasun|sexu-transmisiozko infekzioen]] hedapena kontrolatzea eta amaren eta haurren osasuna, [[Nutrizio|nutrizioa]] eta [[ingurumen-higienea]] hobetzea izan ziren<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=en|izena=|abizena=|urtea=|data=1947|izenburua=Chronicle of the WHO|url=https://web.archive.org/web/20070809031008/http://whqlibdoc.who.int/hist/chronicles/chronicle_1947.pdf|artxibo-url=|bilduma=|egunkaria=|aldizkaria=|lana=|liburukia=|zenbakia=|orrialdeak=|orrialdea=|non=|atala=|edizioa=|lekua=|argitaletxea=|editorea=|formatua=|isbn=|issn=|oclc=|pmid=|pmc=|bibcode=|doi=|sartze-data=}}</ref><ref>{{erreferentzia|hizkuntza=en|izena=|abizena=|urtea=|data=|izenburua=Origins of the WHO|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1985854/|artxibo-url=|bilduma=|egunkaria=|aldizkaria=|lana=|liburukia=|zenbakia=|orrialdeak=|orrialdea=|non=|atala=|edizioa=|lekua=|argitaletxea=|editorea=|formatua=|isbn=|issn=|oclc=|pmid=|pmc=|bibcode=|doi=|sartze-data=}}</ref>.

== Helburua eta Funtzioak ==
MOEren [[Konstituzio]]<nowiki/>ak dio bere helburua "pertsona guztiek ahalik eta osasun maila gorena lortzea" dela.<ref name=":0">{{erreferentzia|hizkuntza=en|izena=|abizena=|urtea=|data=2006|izenburua=CONSTITUTION
OF THE WORLD HEALTH ORGANIZATION|url=https://www.who.int/governance/eb/who_constitution_en.pdf|artxibo-url=|bilduma=|egunkaria=|aldizkaria=|lana=|liburukia=|zenbakia=|orrialdeak=|orrialdea=|non=|atala=|edizioa=|lekua=|argitaletxea=|editorea=|formatua=|isbn=|issn=|oclc=|pmid=|pmc=|bibcode=|doi=|sartze-data=}}</ref> Hain zuzen, bere Konstituzioan zehaztutako funtzioen bidez betetzen du helburu hori:

* Nazioarteko osasun-lana zuzentzeko eta koordinatzeko agintaritza gisa jardutea.
* Nazio Batuekin, erakunde espezializatuekin, gobernuko osasun-administrazioekin, lanbide-taldeekin eta egokitzat jotzen den beste edozein erakunderekin lankidetza eraginkorra ezartzea eta mantentzea.
* Osasun zerbitzuak indartzeko laguntza ematea eskatzen duten gobernuei.
* Gobernuek eskatu edo onartu ondoren, behar den laguntza-tekniko eta larrialdikoa ematea.
* Nazio Batuek hala eskatuta, osasun zerbitzu eta instalazioak ematea talde bereziei, hala nola [[fideikomiso]]<nowiki/>an dauden lurraldeetako herriei.
* Behar diren administrazio eta teknika zerbitzuak ezartzea eta mantentzea, zerbitzu [[Epidemiologia|epidemiologikoak]] eta estatistikoak barne
* [[Epidemia|Gaixotasun epidemiko]]<nowiki/>ak desagerrarazteko lana sustatu eta bultzatzea.
* Beste erakunde espezializatu batzuekin lankidetzan, beharrezkoa denean, nutrizioa, etxebizitza, saneamendua, aisialdia, baldintza ekonomikoak edo lanekoak eta ingurumenaren higienearen beste alderdi batzun hobekuntza sustatzea.
* Osasunaren aurrerabidean lagunduko duten talde zientifiko eta profesionalen arteko lankidetza sustatzea.
* Konbentzioak, akordioak eta araudiak proposatzea, eta gomendioak egitea. <ref name=":0" />

[[2012]]<nowiki/>tik aurrera, MOEk honela definitu du osasun publikoan duen eginkizuna: Osasunerako kritikoak diren gaietan lidergoa ematea eta baterako ekintza behar duten elkarteetan parte hartzea; Ikerketa-agenda eratzea eta ezagutza baliotsuak sortzea, itzultzea eta zabaltzea; Arauak ezartzea eta horien aplikazioa sustatzea eta gainbegiratzea; Politika etikoen eta frogetan oinarritutakoen aukerak artikulatzea; Laguntza teknikoa ematea; eta Osasun-egoera zaintzea eta osasunaren joerak ebaluatzea.<ref>{{erreferentzia|hizkuntza=en|izena=|abizena=|urtea=|data=|izenburua=The role of WHO in public health|url=https://www.who.int/about/role/en/|artxibo-url=|bilduma=|egunkaria=|aldizkaria=|lana=|liburukia=|zenbakia=|orrialdeak=|orrialdea=|non=|atala=|edizioa=|lekua=|argitaletxea=|editorea=|formatua=|isbn=|issn=|oclc=|pmid=|pmc=|bibcode=|doi=|sartze-data=}}</ref>


== Erreferentziak ==
== Erreferentziak ==

12:36, 12 martxoa 2020ko berrikusketa

Munduko Osasun Erakundearen logoa
World Health Organisation
Akronimoa MOE (ingelesez: WHO)
Presidentea Hong Kong Margaret Chan
Egoitza Suitza Geneva
Webgunea www.who.int
Sorkuntza 1948ko Apirilaren 7a
Egoera Aktiboa
Antzeko erakundeak Europar Batasuneko Ekonomia eta Giza Batzordea

Munduko Osasun Erakundea[1] edo MOE[1] (frantsesez: Organisation mondiale de la santé edo OMS; ingelesez: World Health Organization edo WHO) Nazio Batuen Erakundearen osasun-agentzia da, mundu mailan osasunaren arloko prebentzio-, sustapen- eta esku-hartze politikak kudeatzen espezializatua dagoena. 1948ko apirilaren 7an eratu zen eta gaur egun, munduko 196 estatu dira MOEko kide eta Osasunaren Mundu Biltzarraren bidez gobernatzen dute Erakundea.[2]

Erakundearen helburuak nazioartean osasun baldintzak hobetzea eta eritasunen kontra borrokatzea dira. Horretarako, ikerketak, garatu gabeko herrialdeetako gaixotasun endemikoen kontrako kanpainak eta sendagaien hedapena bultzatzen ditu, besteak beste. Bi alor nagusi bereizten dira MOEren lanean: teknika eta ikerketak, batetik, eta prestakuntza eta laguntza, bestetik. Genevan du egoitza.[3]

Historia

Nazioarteko Osasun Konferentziak, 1851ko ekainaren 23an ospatu zirenak, OMEren lehen aurrekoak izan ziren. 1851tik 1938ra iraun zuten 14 hitzalditan, Nazioarteko Osasun Konferentziek gaixotasun askori aurre egiteko lan egin zuten, batez ere kolera, sukar horia eta izurri bubonikoa. Hitzaldiak, neurri handi batean, ez ziren eraginkorrak izan zazpigarrenera arte, 1892an, koleraz arduratzen zen Nazioarteko Osasun Konbentzio bat onartu zen arte. Bost urte beranduago, izurriterako konbentzio bat sinatu zuten[4].

1920an Nazioen Elkartea sortu zenean, Nazioen Elkartearen Osasunaren Erakundea ezarri zuten. Bigarren Mundu Gerraren ondoren, Nazio Batuek gainontzeko osasun erakunde guztiak xurgatu zituzten, MOE osatzeko.

Nazio Batuetako 51 herrialdeek eta beste 10 herrialdek sinatu zuten Osasunerako Mundu Erakundearen eraketa, 1946ko uztailaren 22an. Horrela, Nazio Batuen lehen erakunde espezializatu bihurtu zen, kide guztiak atxiki zitzaizkiona. Haren eraketa 1948ko apirilaren 7an sartu zen indarrean formalki, Osasunaren Mundu Mailako lehen Egunean, 26. estatu kideak berretsi zutenean[5].

Osasunaren Mundu Batzarraren lehen bilera 1948ko uztailaren 24an amaitu zen, eta 5 milioi dolarreko (orduan 1.250.000 libera esterlina) aurrekontua ziurtatu zen 1949. urterako. Andrija Stampar izan zen Batzarreko lehen presidentea, eta G. Brock Chisholm izendatu zuten OMEko zuzendari nagusi, plangintza-etapetan idazkari exekutibo gisa jardun ondoren. Lehenengo lehentasunak paludismoaren, tuberkulosiaren eta sexu-transmisiozko infekzioen hedapena kontrolatzea eta amaren eta haurren osasuna, nutrizioa eta ingurumen-higienea hobetzea izan ziren[6][7].

Helburua eta Funtzioak

MOEren Konstituzioak dio bere helburua "pertsona guztiek ahalik eta osasun maila gorena lortzea" dela.[8] Hain zuzen, bere Konstituzioan zehaztutako funtzioen bidez betetzen du helburu hori:

  • Nazioarteko osasun-lana zuzentzeko eta koordinatzeko agintaritza gisa jardutea.
  • Nazio Batuekin, erakunde espezializatuekin, gobernuko osasun-administrazioekin, lanbide-taldeekin eta egokitzat jotzen den beste edozein erakunderekin lankidetza eraginkorra ezartzea eta mantentzea.
  • Osasun zerbitzuak indartzeko laguntza ematea eskatzen duten gobernuei.
  • Gobernuek eskatu edo onartu ondoren, behar den laguntza-tekniko eta larrialdikoa ematea.
  • Nazio Batuek hala eskatuta, osasun zerbitzu eta instalazioak ematea talde bereziei, hala nola fideikomisoan dauden lurraldeetako herriei.
  • Behar diren administrazio eta teknika zerbitzuak ezartzea eta mantentzea, zerbitzu epidemiologikoak eta estatistikoak barne
  • Gaixotasun epidemikoak desagerrarazteko lana sustatu eta bultzatzea.
  • Beste erakunde espezializatu batzuekin lankidetzan, beharrezkoa denean, nutrizioa, etxebizitza, saneamendua, aisialdia, baldintza ekonomikoak edo lanekoak eta ingurumenaren higienearen beste alderdi batzun hobekuntza sustatzea.
  • Osasunaren aurrerabidean lagunduko duten talde zientifiko eta profesionalen arteko lankidetza sustatzea.
  • Konbentzioak, akordioak eta araudiak proposatzea, eta gomendioak egitea. [8]

2012tik aurrera, MOEk honela definitu du osasun publikoan duen eginkizuna: Osasunerako kritikoak diren gaietan lidergoa ematea eta baterako ekintza behar duten elkarteetan parte hartzea; Ikerketa-agenda eratzea eta ezagutza baliotsuak sortzea, itzultzea eta zabaltzea; Arauak ezartzea eta horien aplikazioa sustatzea eta gainbegiratzea; Politika etikoen eta frogetan oinarritutakoen aukerak artikulatzea; Laguntza teknikoa ematea; eta Osasun-egoera zaintzea eta osasunaren joerak ebaluatzea.[9]

Erreferentziak

  1. ↑ a b EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak.
  2. ↑ (Ingelesez) Estatu kideen zerrenda
  3. ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
  4. ↑ (Ingelesez) Howard-Jones, Norman. (1975). [https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/62873/14549_eng.pdf;jsessionid=AB6E259D678515D3DFEEDE4C92B2F697?sequence=1 The scientific background of the International Sanitary Conferences. ].
  5. ↑ (Ingelesez) World Health Organisation. .
  6. ↑ (Ingelesez) Chronicle of the WHO. 1947.
  7. ↑ (Ingelesez) Origins of the WHO. .
  8. ↑ a b (Ingelesez) [https://www.who.int/governance/eb/who_constitution_en.pdf CONSTITUTION OF THE WORLD HEALTH ORGANIZATION. ] 2006.
  9. ↑ (Ingelesez) The role of WHO in public health. .

Kanpo estekak

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Munduko_Osasun_Erakundea&oldid=7770901"(e)tik eskuratuta