Dokumentazio-sistemak: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
txukundu
No edit summary
42. lerroa: 42. lerroa:
==== <u>Artxiboak antolatzeko bi printzipio daude:</u> ====
==== <u>Artxiboak antolatzeko bi printzipio daude:</u> ====


==== '''1. Jatorriaren arabera''' gordetzen dituzte dokumentuak, dagozkien espedienteetan eta hauek serieetan. ====
==== '''1. Jatorriaren arabera gordetzen dituzte dokumentuak, dagozkien espedienteetan eta hauek serieetan.'''====


* Sailkapen taulak irudikatzen du erakundearen egitura.
* Sailkapen taulak irudikatzen du erakundearen egitura.


'''2. Iraupen legala''' (gero beharbada historikoa)
'''2. Iraupen legala''' (gero beharbada historikoa)



'''Adibide bezala Nafarroako udalen artxiboetako sailkapen taula ikus dezakegu:'''
{| class="wikitable"
|1.00 GOBERNUA
|2.00 ADMINISTRAZIOA
|-
|1.01Kontseilua/Udala
|2.01 Idazkaritza
|-
|1.02 Alkatea: Hurrengo argazkian, 1.02 Alkatea- atalean dauden azpiatal guztiak ikus daitezke, artxibo desberdinak banatuz:
|2.02 Erregistro orokorra

2.03 Ondarea

2.04 Langileak
|-
|3.01 Hiritarren segurtasuna
|3.02 Suhitzaileak
|-
|3.03 Soldadutza urbanoa
|3.04 Lekuko polizia
|-
|3.05 Babes zibila
|3.06 Osasungintza

* Osasun zentroak
* Hilerriak
* Ura eta estolderia
* Garbitasun publikoa
|-
|3.07 Ongintza eta laguntza soziala
|
|}
Kalitate agiriek enpresetan, edota administrazio elektronikoek, sortzen diren momentutik dokumentuen kudeaketa profesionala eskatzen dute formatu digitalean.
Kalitate agiriek enpresetan, edota administrazio elektronikoek, sortzen diren momentutik dokumentuen kudeaketa profesionala eskatzen dute formatu digitalean.



17:41, 14 maiatza 2020ko berrikusketa

Aspalditik ezagutzen ditugu informazioaren profesional mota desberdinak, adibidez komunikatzaileak, kazetariak, dokumentalistak, liburuzainak edo artxibozainak. Baina azken urteotan izendapen berriak egertu egin dira, hala nola content curator.

Content Curator

Content curation edo eduki-edizioa, gai jakin baten inguruan, edukia biltzeko, aukeratzeko, moldatzeko eta hedatzeko prozesu jarraitua da. Prozesu hori egiten duen adituari eduki-editatzaile edo eduki-arduradun deitzen zaio eta indibidualki edo erakunde baterako aritu daiteke.

Edukien ontzea deritzon zeregin hau, sare sozialak eta blogak kudeatzen dituen pertsonari dagokio gehienetan. Izan ere, “Community Managers”, “Content Managers” eta “Social Media Managers” dira lan honetaz arduratzen direnak.

Lau fasetan banatzen den metodologia jarraitu ohi da:

  • Bilaketa: interneten gai baten inguruan dagoen gehiegizko informazio desantolatuan bilaketa egitea.
  • Hautaketa: ediziorako egokia den informazio esanguratsuaren aukeraketa.
  • Moldaketa: hautatutako edukien moldaketa editorearen irizpideen arabera.
  • Hedapena: azken emaitza modu eraginkorrean eta kanal egokiak erabilita partekartzea, hartzailearekin lortura indartzeko.

Egiturak

Artxiboak

Bibliotekak

Dokumentazio zerbitzuak

Artxiboak

Artxiboa jatorriko agiri historikoen bilduma da. Denboran zehar lehen mailako iturriak biltzen ditu, pertsona, familia, erakunde, herri edo eskualde bati buruz, informazio hori historialari, beste ikertzaile edo interesaturik egon daitekeen pertsonen eskura jartzeko. Liburuak, aldizkari eta egunkariak ez bezala, artxiboak gordetzen dituen agiriak ez dira inoiz argitaratu, baina balio historiko eta kultural handia dute. Artxiboa gordetzen den leku edo eraikinari artxibategi edo agiritegi deritzo.

Artxiboak, erakunde (instituzio, administrazio, enpresa) bati lotuak dira eta erakunde horren jardueraren erregistroa gordetzea dute helburu. Dokumentu bakarrak dira (ez argitaratuak), zaharrenak Mesopotamiakoak.

Artxiboak administratiboak, bitartekoak eta historikoak (dokumentuek 50 urte baino gehiago dituztenean) izan daitezke

ARTXIBO NAZIONALAK

Dokumentu, instituzioen artxibo ofizialak edo organismo publiko, judizial, politiko eta militarrak, baita kasu batzuetan, pribatuak, batzen dituen instituzioa da Artxibo Nazionala.

Oro har, artxibo nazional bateko dokumentuen kopiek edo ziurtagiriek legezko balioa dute. Batez ere Estatuak bere herritarrekin hartzen dituen betebeharretan.

Espainiako Artxiboak

Erreinuko lau Artxibo Orokorrak hurrengoak dira:

  • Simancas (1561)
  • Indietako Agiritegi Nagusia
  • Madrilgo Artxibo Historiko Nazionala
  • Alcala de Henareseko Artxibo Zentrala

Artxiboak antolatzeko bi printzipio daude:

1. Jatorriaren arabera gordetzen dituzte dokumentuak, dagozkien espedienteetan eta hauek serieetan.

  • Sailkapen taulak irudikatzen du erakundearen egitura.

2. Iraupen legala (gero beharbada historikoa)


Adibide bezala Nafarroako udalen artxiboetako sailkapen taula ikus dezakegu:

1.00 GOBERNUA 2.00 ADMINISTRAZIOA
1.01Kontseilua/Udala 2.01 Idazkaritza
1.02 Alkatea: Hurrengo argazkian, 1.02 Alkatea- atalean dauden azpiatal guztiak ikus daitezke, artxibo desberdinak banatuz: 2.02 Erregistro orokorra

2.03 Ondarea

2.04 Langileak

3.01 Hiritarren segurtasuna 3.02 Suhitzaileak
3.03 Soldadutza urbanoa 3.04 Lekuko polizia
3.05 Babes zibila 3.06 Osasungintza
  • Osasun zentroak
  • Hilerriak
  • Ura eta estolderia
  • Garbitasun publikoa
3.07 Ongintza eta laguntza soziala

Kalitate agiriek enpresetan, edota administrazio elektronikoek, sortzen diren momentutik dokumentuen kudeaketa profesionala eskatzen dute formatu digitalean.

Bibliotekak

Ikuspuntu etimologiko batetik, bibliotekak liburuak gordetzen diren lekuak dira. Baina mendeak igaro ahala, ikusmolde hau aldatuz joan da. Gaur egun, bilduma bibliografikoak edota ikus-entzunezkoak ere ageri dira, eta liburutegien zeregina asko zabaldu da.

Bilblioteken jatorria oso antzinakoa da, izan ere, Mesopotamian, Egipton eta Grezian daukate abiaburua. Izena bera ere, grezieratik dator, biblíon “liburua” eta théke (euskaraz “teka”) “armairu edo kaxa”. Hau da, liburuak gordetzen ziren lekua.

Gaur egun, izugarrizko garrantzia hartu dute bibliotekek, eta esan dezakegu herrialde garatuetan oinarrizko azpiegitura bilakatu direla ere.

Helburua jakintza jaso, antolatu, gorde eta transmititzea.

Bibliotekak hainbat motatakoak izan daitezke: nazionalak, publikoak, unibertsitatekoak, espezializatuak, digitalak, hibridoak…

BIBLIOTEKA NAZIONALAK:

Lege gordailuen bidez herrialde batek argitaratzen duen guztia jasotzen da biblioteka nazionaletan, esaterako, liburuak, aldizkariak, diskoak eta DVD-ak. Hori dela eta, biblioteka nazionalek bibliografia nazionala osatuko dute. Horrez gain, herrialdeari buruz edota herrialdeko hizkuntzan publikatzen dena ere jasotzen dute.

Dohaintzak jaso eta dokumentu historikoak erosten ditu. Horrez gain, edukiak bildu, gorde, kontserbatu eta erabiltzaileen eskura jartzen ditu. Aitzindaria ere bada; aholkuak, arauak eta aginduak plazaratzen baititu.

BNE (Biblioteca Nacional de España), Erregeak fundatu zuen 1711an, eta 1836an gaur egungo izena hartu zuen. Bere helburua Espainiako Patrimonio Bibliografikoa jaso eta kontserbatzea da.

1907an Kataluniako liburutegi nazionala sortu zuten, eta ordutik, kultura kataluniarraren motorra bilakatu zen gaur egun arte. (www.bnc.cat/)

Bi horiez gain, Espainiako estatuan beste biblioteka nazional gehiago ere badaude, esaterako, Andaluzian (1994), Aragoin(1990), Errioxan(1988), Extremaduran (1995), Gaztela eta Leonen (1989), Kantabrian (1999), Madrilen(1989)…

Biblioteka Nazionala Euskal Herrian:

11/2007ko Legea, Euskadiko Liburutegikoa, bete gabe dago. Koldo Mitxelena izango zela esan zuten.

2002an sortu zen Nafarroan, Nafarroako Liburutegia.

Biblioteken oinarrizko kontzeptutzat bildumak (dokumentu hautatuek osatzen dituztenak), antolakuntza (ordenamendu eta katalogoetan oinarritzen dena), eta zerbitzuak kontsideratu daitezke.

Hauek, zentro multimedia bilakatu dira. Zerbitzu anitzak eskeintzen dituzte, esaterako: ekimen kulturalak (irakurketa klubak, hitzaldiak, ipuinak, bookcrossing…), formazioak (ikastaro desberdinak), azpiegiturak (ordenagailuak, e-readers-ak) eta baita bilduma fisiko zein birtualak.

BIBLIOTEKA PUBLIKOAK:

Liburutegi publikoa herri edo auzo mailako informazio-zentro bat da, erabiltzaile orori irekia. Liburutegi publikoetan, erabiltzaile guztiek eskubide berberak izaten dituzte informazioa eskuratzeko, adina, arraza, sexua, erlijioa, nazionalitatea, hizkuntza edo gizarte-maila edozein izanda ere.

Zerbitzu eta material arruntak erabiltzea ezinezkoa zaien erabiltzaileen kasuan, zerbitzu eta material bereziak eskaintzen dira, hala nola hizkuntz gutxiengoen kasuan, minusbaliotasunak dituzten pertsonen eta ospitaletan eta kartzelan dauden pertsonen kasuan.

Liburutegi batek ez luke liburu edo agiririk ideologia, politika edo erlijioz zentsuratu behar; eskaintzen dituen zerbitzuek ere ez lukete ideologia, erlijio edo merkataritza interesen mendean egon behar. Adin guztietarako material egokia izatea ere garrantzitsua da. Informazioa eskuratze egoki baterako, agirien euskarri egoki, azkar eta fidagarriak sustatzen dira, horietarako beharrezkoa den teknologiarekin batera, erabiltzailaren ezagupenak kontuan harturik betiere.