Azulejuzko herri-seinale: berrikuspenen arteko aldeak

Gehitu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Luistxo (eztabaida | ekarpenak)
28.280 edits
No edit summary
24. lerroa: 24. lerroa:


=== Gipuzkoa ===
=== Gipuzkoa ===
[[Gipuzkoa|Gipuzkoan]], azulejo zuriaren gainean, ezkutua eta herri-izena urdinez agertzen ziren errotuloetan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=https://twitter.com/xabierazkue/status/1293857124452311041|hizkuntza=eu|url=https://twitter.com/xabierazkue/status/1293857124452311041|aldizkaria=Twitter|sartze-data=2020-08-13}}</ref>. Erdara hutsez eta lehor agertzen ziren izenak; adibidez, ''Salinas'' eta ez [[Leintz Gatzaga|Leintz-Gatzaga]] edo ''Salinas de Léniz''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=https://twitter.com/ipingixa/status/1293846997217288192|hizkuntza=eu|url=https://twitter.com/ipingixa/status/1293846997217288192|aldizkaria=Twitter|sartze-data=2020-08-13}}</ref>.
[[Gipuzkoa|Gipuzkoan]], azulejo zuriaren gainean, ezkutua eta herri-izena urdinez agertzen ziren errotuloetan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=https://twitter.com/xabierazkue/status/1293857124452311041|hizkuntza=eu|url=https://twitter.com/xabierazkue/status/1293857124452311041|aldizkaria=Twitter|sartze-data=2020-08-13}}</ref>. Erdara hutsez eta lehor agertzen ziren izenak; adibidez, ''Salinas'' eta ez [[Leintz Gatzaga]] edo ''Salinas de Léniz''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=https://twitter.com/ipingixa/status/1293846997217288192|hizkuntza=eu|url=https://twitter.com/ipingixa/status/1293846997217288192|aldizkaria=Twitter|sartze-data=2020-08-13}}</ref>.


=== Araba ===
=== Araba ===

13:17, 14 abuztua 2020ko berrikusketa

Bizkaiko seinale tipiko bat, Karrantzan.
Iberoko seinalea, Oltza zendean.
Zarauzko sarrera kartel zaharra
Madril probintziako herri batekoa.

Azulejozko edo zeramikazko herri-seinaleak Hego Euskal Herrian hedatutako lehen bide seinaleetako batzuk izan ziren, motor-ibilgailuentzat errepideak egokitzen hasi zirenean, herriak markatzeko erabiliak. 1918. urteko Espainiako ministeritza baten aginduz hasi ziren jartzen, eta 20. mendean zehar berriztu ziren zenbait hedapen[1].

Zutoinen gainean ezarritako bide-seinale beregainak izan beharrean, errotulo hauek herrietako sarreretan egon ohi ziren etxeetako hormetan jartzen ziren, azulejoz edo zeramikaz eginak, argi ikustekoak ziren, eta askok iraun dute 21. mendera arte.

Jatorria

1918. urteko agindua Espainiako Sustapen ministerioak eman zuen, Real Automómil Club elkarteak eskatuta. Agindu hark seinaleak lurretik 2,25 metrora egon behar zirela zioen, eta baita hizki zuriak izan behar zirela, fondo urdinaren gainean[2]. Herrilanen Ministerioa enkargatu zen seinaleak jartzeaz Espainian zehar, baina Hego Euskal Herrian foru-erakundeen esku geratu zen kontua, Arabako, Bizkaiko, Gipuzkoako eta Nafarroako diputazioen esku. Bizkaiko kasuan diseinu-koloreei kasu egin zitzaien, baina Gipuzkoan eta Nafarroan beste diseinu bateko seinaleak prestatu ziren.

Ezaugarriak

Nafarroa Garaia

Nafarroan 1919. eta 1920. urteetan ezarri ziren herri gehienetan seinaleak, eta polikromoak egin ziren. Zuriak ziren azulejozko teilak, ertz eta letra urdin ilun edo beltzarekin, eta Nafarroako ezkutuarekin (batzuetan urdina, gehienetan gorria). Beste euskal herrialdeetan ez bezala, zenbait herritan elebidunak ezarri ziren 1920ko seinale asko, hizki txikiagoz ohikoan euskarazko forma. Halakoak zeuden, adibidez, Erriberrin[3].

1949. urtean Espainiako beste agindu bat izan zen seinaleen premia berresteko, eta berriztu edo gehitu egin ziren zenbait seinale Nafarroan 1950. urtean, frankismoaren garaiko Nafarroako ezkutuaren bertsioarekin (Laureada delakoa). Halakoa da, adibidez, Sarasibar herrian dagoena. 1950eko seinale hauek Valentziako Juan Bautista Molins-en enpresak egin zituen.

1980ko hamarkadan eta geroago ere, arauek eskatu ez arren, berriztu egin dira zenbait seinale. 21. mendean, Aurizko alkate izadako Joxepe Irigaraik errotulo hauek babesteko lan handia egin du, eta ikerketa oso bat ere argitaratu izan du[1].

Bizkaia

Bizkaian, azulejo urdinean letra zuriak zituzten seinaleak hedatu ziren. Bizkaiko ezkutua zuten ezkerrean, eta inguru osoan uhin erako apaingarri bat. 60 zentimetroko garaiera izan ohi zuten, eta zabalera aldakorra, izenaren luzearen arabera. Gaztelerazko toponimoak bakarrik erabili ziren, eta 1919. urtetik aurrera hasi ziren ezartzen. Auzune, kontzeju edo udalerri handiago baten parte diren herrien kasuan, handiz ageri zen herria, eta behean txikiago udalerria[2].

Gipuzkoa

Gipuzkoan, azulejo zuriaren gainean, ezkutua eta herri-izena urdinez agertzen ziren errotuloetan[4]. Erdara hutsez eta lehor agertzen ziren izenak; adibidez, Salinas eta ez Leintz Gatzaga edo Salinas de Léniz[5].

Araba

Arabako egoera, 21. mendeko testigantzegatik, nahasiagoa da eta seinale asko ere ez dira geratzen. Seinale zuriak daude zenbait herritan (Okondo[6] eta Urabain, adibidez), eta beste batzuetan Bizkaikoak bezalakoak (Luiaondon).[7]

Erreferentziak

  1. ↑ a b Gil, Joxepe Irigaray. (2018). «Antiguos rótulos indicadores de población en Navarra» Cuadernos de etnología y etnografía de Navarra 50 (92): 237–268. ISSN 0590-1871. (Noiz kontsultatua: 2020-08-13).
  2. ↑ a b Km130. (2013-02-19). «Km 130: Rótulos de azulejo. Encartaciones» Km 130 (Noiz kontsultatua: 2020-08-13).
  3. ↑ «El Olitense bi: EN RIESGO DESPUÉS DE DAR 100 AÑOS LA BIENVENIDA» El Olitense bi 2018-10-02 (Noiz kontsultatua: 2020-08-13).
  4. ↑ «https://twitter.com/xabierazkue/status/1293857124452311041» Twitter (Noiz kontsultatua: 2020-08-13).
  5. ↑ «https://twitter.com/ipingixa/status/1293846997217288192» Twitter (Noiz kontsultatua: 2020-08-13).
  6. ↑ «https://twitter.com/ihitzek/status/1293840966487506944/photo/1» Twitter (Noiz kontsultatua: 2020-08-13).
  7. ↑ «https://twitter.com/damoto/status/1293843829922181121» Twitter (Noiz kontsultatua: 2020-08-13).

Kanpo estekak

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Azulejuzko_herri-seinale&oldid=8010641"(e)tik eskuratuta