Txonta arrunt: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Urtar (eztabaida | ekarpenak)
Euskaltzaindiaren hiztegia
Urtar (eztabaida | ekarpenak)
Izen gehiago
10. lerroa: 10. lerroa:
Neguan Euskal Herrian askoz gehiago izaten dira emeak arrak baino. Arrak Europako iparraldean edo ekialdean geratzen baitira, umeak hazteko lurraldeak babesteko eta ez galtzeko.<ref name=":0" />
Neguan Euskal Herrian askoz gehiago izaten dira emeak arrak baino. Arrak Europako iparraldean edo ekialdean geratzen baitira, umeak hazteko lurraldeak babesteko eta ez galtzeko.<ref name=":0" />


== Beste izen batzuk ==
Euskaraz izenak beste aldaera batzuk jaso ditu: Artatxori, Elur-txori, Kanpaxto, Negu-txori, Neguta, Paranda, Pinpin, Pintxan, Pintxoi, Pintzote, Txinpin, Txintxin, Txonta, Txuin.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Txonta arrunta|argitaletxea=Txoriak.eus|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=http://txoriak.eus/txoriak/txonta-arrunta|sartze-data=2017-08-31}}</ref>
== Taxonomia ==
== Taxonomia ==
Txonta arruntaren [[azpiespezie]]ak bi multzotan banatzen dira:
Txonta arruntaren [[azpiespezie]]ak bi multzotan banatzen dira:
72. lerroa: 70. lerroa:
''chinchuin,
''chinchuin,
''nevero.
''nevero.

Horrez gain, euskal testuetan agertzen ez diren izen hauek ahoz jaso dira:
''[[Passer domesticus|artatxori]],
''pintxan,
''pintxin,
''pintxote,
''pintzote,
''printxel,
''txinpin,
''txintxin,
''[[Pyrrhula pyrrhula|txontarreal]] <ref>[https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_ehha&view=frontpage&Itemid=466&lang=eu&testua=txonta&gaia=&lekua= ''[[Euskararen Herri Hizkeren Atlasa]]''], Euskaltzaindia.</ref>
eta
''kanpaxto,
''txuin.<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Txonta arrunta|argitaletxea=Txoriak.eus|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=http://txoriak.eus/txoriak/txonta-arrunta|sartze-data=2017-08-31}}</ref>


== Erreferentziak ==
== Erreferentziak ==

14:41, 26 abuztua 2020ko berrikusketa

Txonta arrunt
Iraute egoera

Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaAnimalia
FilumaChordata
KlaseaAves
OrdenaPasseriformes
FamiliaFringillidae
GeneroaFringilla
Espeziea Fringilla coelebs
Linnaeus, 1758
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Masa2,16 g (pisua jaiotzean)
22 g (helduen pisua)
Zabalera0,26 m
Kumaldiaren tamaina4,5
Eguneko zikloaeguneko
Errute denbora12 egun

Txonta arrunta (Fringilla coelebs), txonta, elur txori, elur-txori, neguta, negu txori (Ipar.) edo negu-txori (Ipar.) izenaz ere ezaguna, fringillidae familiako hegazti paseriformea da, Europa osoan, mendebaldeko Asian, ipar-mendebaldeko Afrikan eta Makaronesian bizi dena[1].[2] Euskal Herrian oso arrunta da, toki gehienetan ikus daiteke, mota guztietako basoetan. Arra eta emea tonu desberdinak dituzte. Arrak bizkarralde arrea du, buru-ingurua gris-urdinska eta sabelaldea arrosa edo arre argia; hegal beltzetan marra zuri oso ikusgarri dituzte hegan ari direla. Emeak ez ditu arraren tonu gris eta nabar gorrixkak, arre-berdaska da.[3][2]

Neguan Euskal Herrian askoz gehiago izaten dira emeak arrak baino. Arrak Europako iparraldean edo ekialdean geratzen baitira, umeak hazteko lurraldeak babesteko eta ez galtzeko.[2]

Taxonomia

Txonta arruntaren azpiespezieak bi multzotan banatzen dira:

Eurasia, iparraldeko Afrika eta Mediterraniar uharteetako multzoa:

  • F. c. africana J. Levaillant, 1850
  • F. c. alexandrovi Zarudni, 1916
  • F. c. balearica Von Jordans, 1923
  • F. c. caucasica Serebrovski, 1925
  • F. c. coelebs Linnaeus, 1758
  • F. c. gengleri O. Kleinschmidt, 1909
  • F. c. sarda Rapine, 1925
  • F. c. schiebeli Erwin Stresemann, 1925
  • F. c. solomkoi Menzbier & Sushkin, 1913
  • F. c. spodiogenys Bonaparte, 1841
  • F. c. syriaca J. M. Harrison, 1945
  • F. c. transcaspia Zarudny, 1916
  • F. c. tyrrhenica Schiebel, 1910

Makaronesiako multzoa:

Galeria

Beste izen arruntak

Fringilla coelebs tokiko euskarazko testuetan:[4] elur-txori (elur-xori); negu-txori; neguta (neuta); paranda; pinpin; pinpintxori (pinpixori); pintxana (pinzana, pintzainga, printxana); pintxoi (pintxoe, pintxon); pintxoka; txoin-txoin; txonta; txortxinta (xorxinta); batzuetan xur-xori.

Tokiko gaztelaniaz: chonta, chinchuin, nevero.

Horrez gain, euskal testuetan agertzen ez diren izen hauek ahoz jaso dira: artatxori, pintxan, pintxin, pintxote, pintzote, printxel, txinpin, txintxin, txontarreal [5] eta kanpaxto, txuin.[6]

Erreferentziak

  1. Thorpe, W. (1958). The learning of song patterns by birds, with special reference to the song of the Chaffinch, "Fringilla coelebs". Ibis 100:535-570.
  2. a b c de Vicente de Viana, Joseba Gurutz. (2009). Kristina Enea-Gladys Parkea. Historia-Flora-Fauna. Haritzalde Naturzaleen Elkartea, 602-604 or. ISBN 978-84-613-2455-2..
  3. Jon., Larrañaga,. ([1996]). Euskal herriko fauna : (ornodun lehortarrak) : anfibioak, narrastiak, hegaztiak, ugaztunak. Elhuyar Kultur Elkartea ISBN 8487114091..
  4. Orotariko Euskal Hiztegia, Euskaltzaindia.
  5. Euskararen Herri Hizkeren Atlasa, Euskaltzaindia.
  6. Txonta arrunta. Txoriak.eus (Noiz kontsultatua: 2017-08-31).


Biologia Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.