Petrolio: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary Etiketak: Lehengoratua Ikusizko edizioa |
t 85.84.69.69 wikilariaren aldaketak ezabatuz, Theklan wikilariaren azken bertsiora itzularazi da. Etiketa: lehengoratzea |
||
8. lerroa: | 8. lerroa: | ||
== Petrolio-erreserbak == |
== Petrolio-erreserbak == |
||
[[Nigeria]] (%7), [[Iraq]] (%7), [[Mexiko]] (%12), [[Venezuela]] (%13), [[Saudi Arabia]] (%14), [[Kanada]] (%15) eta beste batzuk (%32). |
|||
. |
|||
Ezagutzen diren petrolio-erreserbek 1,2 trilioi [[kupel]] dauzkate hainbat estimazioren arabera eta harea-petrolioa kontuan hartu gabe. Egungo kontsumoa 84 milioi kupel egunekoa izanda, erreserbak [[2039]]an dira amaitzekoak, aurkikuntza berriak, kontsumo-aldaketak, harea-petrolioaren erabilpena eta beste faktore batzuk aintzat hartu gabe.Petrolio-eskaria eta ustiapena hirukoiztu egin da azken berrogeita hamar urteetan. Herrialde industrializatuak eta jendeztatuenak dira kontsumitzaile handienak: Estatu Batuak daude lehen postuan, eta, haien atzetik, [[Txina]] eta [[Japonia]]. Gas naturalaren kontsumoa, berriz, gora egin du 1973ko petrolioaren krisiaz geroztik, eta, gaur egun, munduko energia-kontsumoaren laurdena betetzen du. |
|||
== Kimika == |
== Kimika == |
23:03, 10 azaroa 2020ko berrikusketa
Petrolioa (latinetik Petroleum, eta hau grezieratik πέτρα, "harri" + ἔλαιον, "olio") osaera ezberdineko hidrokarburoen (batez ere alkanoen) nahasketa likidoa da. Hidrokarburoaren kate-luzera C5H12 eta C18H38 artean da. Materia naturala da, beltza edo marroi iluna (horixka edota berdexka ere izan badaiteke ere), nahiz eta osaeraren arabera, itxura desberdina hartzen du.
Energia emateko duen gaitasun handiarengatik, aise garraiatzeagatik eta bere ugaritasun erlatiboarengatik, 1950eko hamarkadatik aurrera munduko energia-iturririk garrantzitsuena bilakatu da. Gainera, hainbat produktu kimikoren (disolbatzaile, ongarri, plastiko edota pestiziden) lehengaia ere bada petrolioa. Energia ekoizteko kontsumitzen ez den %16 material horietan erabiltzen da.
Lurrazaleko zenbait tokitako arroka porotsuetan dago. Leku berberean egoten dira petrolioaren eta gas naturalaren hobiak, eta horrek ustiapena errazten du. Petrolio-hobietatik petrolio gordina ateratzen da. Petrolio gordinetik zenbait deribatu ateratzen dira, erregai deiturikoak: gasa, butanoa, ibilgailuentzako erregaia, kerosenoa, diesela, olio industriala, lubrifikatzailea eta asfaltoa, etab. Petrolio gordina erabiltzen da argindarra sortzeko eta industria-lehengai gisa erabiltzeko. Gas naturala ekonomiaren sektore guztietan erabiltzen da, baita etxea eta kalean.
Petrolio-erreserbak
Nigeria (%7), Iraq (%7), Mexiko (%12), Venezuela (%13), Saudi Arabia (%14), Kanada (%15) eta beste batzuk (%32).
Ezagutzen diren petrolio-erreserbek 1,2 trilioi kupel dauzkate hainbat estimazioren arabera eta harea-petrolioa kontuan hartu gabe. Egungo kontsumoa 84 milioi kupel egunekoa izanda, erreserbak 2039an dira amaitzekoak, aurkikuntza berriak, kontsumo-aldaketak, harea-petrolioaren erabilpena eta beste faktore batzuk aintzat hartu gabe.Petrolio-eskaria eta ustiapena hirukoiztu egin da azken berrogeita hamar urteetan. Herrialde industrializatuak eta jendeztatuenak dira kontsumitzaile handienak: Estatu Batuak daude lehen postuan, eta, haien atzetik, Txina eta Japonia. Gas naturalaren kontsumoa, berriz, gora egin du 1973ko petrolioaren krisiaz geroztik, eta, gaur egun, munduko energia-kontsumoaren laurdena betetzen du.
Kimika
Petrolioaren egitura kimikoa luzera ezberdineko hidrokarburo katez osatua dago. Hidrokarburo ezberdin hauek destilazioz banatzen dira petrolio findegietan gasolina, fuela, kerosenoa eta beste hidrokarburo batzuk ekoizteko. Alkano hauen formula orokorra CnH2n+2.
Adibidez, 2,2,4-Trimetilpentanoa, gasolina ekoizteko oso erabilia, C8H18 formula du, oxigenoarekin erreakzioa duena exotermikoki:
Gasolina edo petrolioaren errekuntza osatugabeak gas pozoitsuak sortzen ditu, hala nola Karbono monoxidoa edo oxido nitrikoa. Adibidez:
Arazoak
Petrolioa eta gas naturala bi arazo dakartzate: ingurumen-aldaketak, batez ere, petrolioari lotutakoak (erretzean, partikula kutsagarriak isurtzen dira atmosferara; itsas isuriak gertatzen dira, eta honekin batera, ekosistemen eta biosferaren suntsipena, etab.)-, eta herrialde industrializatuek herrialde ekoizleekiko duten energia-mendetasuna. Herrialde industrializatuak egoera ahulean daude; izan ere, herrialde ekoizleek zer erabakitzen duten (esaterako, petrolio gordinaren prezioa igotzea, etab.), horren mende daude.