Gartzia Dardartia: berrikuspenen arteko aldeak

Gartzia Dardartia
	; Irudi gehiago
Aragoiko konde(s)a
Iruñeko erregea
Naiarako erregea
Bizitza
Jaiotza	ezezaguna
Herrialdea	Iruñeko Erresuma
Heriotza	1000ko uztailaren 29a ( urte)
Familia
Aita	Antso II.a Gartzeitz
Ama	Urraka Fernanditz
Ezkontidea(k)	Ximena Fernanditz
Seme-alabak	ikusi Antso III.a Gartzeitz, Iruñeko Erregea; Urraka Gartzeitz; García Garcés (en) ; Elvira Garcés (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Bermudo II.a Leongoa; Abda Santxitz; Ontzalu Santxitz;
Leinua	Ximeno etxea
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	agintaria

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

23:41, 16 azaroa 2020ko berrikusketa

Gartzia III.a Santxitz^{[oh 1]} edo Gartzia Dardartia^[1]^[2] —latinez: Garsea Sancionis— (1000 aldean hila) Iruñeko erregea eta Aragoiko kondea izan zen 994-1000 bitartean. Guduan sartu baino lehen zuen ikaragatik omen zetorkion ezizena.^[3]

Bizitza

Antso II.a Gartzeitzen eta Urraka Fernanditzen semea izan zen. Tronuratu eta laster, haren aitak Kordobako Kaliferriarekin sinatutako ituna hausten saiatu zen. Horregatik, Almanzorren aurka borrokatu zen, baina 996. urtean bakea eskatu behar izan zuen Kordoban.

Aragoin, hasieran Urraka bere ama aritu zen erregeorde moduan baina, gero, Ontzalu Santxitz bere anaia gaztea regulus izendatu eta konderria gobernatu zuen bere izenean.^[4] 997. urtean nafarrek, Calatayud inguruan eginiko espedizio batean, gobernadorearen anaia hil zuten. Almanzorren mendekua latza zen: 50 kristauen burua. Litekeena da haien artean Ontzalu anaiarena izatea.^[5]

Politikoki gaztelarren aldeko aliatua izan zen, agian bere ama bertoko kondeen izeba zelako. Cerverako guduan, 1000ko uztailaren 29an, Antso Gartzia Gaztelako kondeak eta Gartzia Gomez Carriongoa Saldañako kondeak Almanzorren armada eraso zuten nafarrez, leondarrez eta gaztelarrez osaturiko armada baten buruan.^[6]. Iruindar erregea eta Leongoa ez zeuden guduan. Musulmanen garaipenaren ondorioz, Naiara erasotu zuten.

1000. urte inguruan hil zen, handik aurrera agirietan agertzen ez delako. Heriotzaren ondorengo interregnoa Antso Ramirez Viguerakoa bere lehengusuak kudeatu zuen. Antso III.a Gartzeitz bere lehensemeak, orduan adingabekoa zela, 1004an lortu zuen tronua.^[7]

Ezkontza eta seme-alabak

Ximena Fernandezekin, Fernando Bermudez eta Elbira Ceako kondeen alabarekin, ezkondu zen. Lau seme-alaba izan zituzten:^[8]

Antso III.a Gartzeitz, Iruñeko erregea.
Urraka, 1023an Alfontso V.a Leongoarekin ezkondu zena.
Gartzia.
Elbira, moja Leiren.

Oharrak

↑ Euskaraz Antso ponte-izena eta jatorriz erdaratikakoa zen Santxo aldaera ditugu. Euskaltzaindiaren 192. arauko irizpideekin, Antsotik *Antsoitz egin behar zen, baina azken aldaera hau tradizioan ez da dokumentatu. Euskal Herriko erdarazko izkribuetan ugari aurkitzen ditugun patronimikoak Santxitz eta Sanoitz dira, hauen aldaerekin batera. Jatorrizko Sanso ponte-izenetik eta Sansoitz patronimikotik, euskarak izan dituen aldaketa fonetiko ezagunen bitartez, Antso eta Sanoitz sortu ziren (Ikus Antso). Hala eta guztiz ere, Euskaltzaindiaren 192. arauan Antsoren patronimikotzat Santxitz hobetsi zen.

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindia. 192. araua: Iruñeko eta Nafarroako Erresumako errege-erreginen izenak. .
↑ Gartzia Enekoitz (852-882) benetan errege izan bazen (eta horretan iturri guztiak ez datoz bat) Gartzia I.a izango zen, eta Gartzia Dardartia, orduan, Gartzia III.a. Eta Gartzia Enekoitz benetan errege izan ez bazen, Gartzia Dardartia erregea, orduan, Gartzia II.a izango zen.
↑ Leroy, Bétraice. (2005). Histoire du Pays Basques. Paris: Jean-Paul Gisserot, 20 or..
↑ Pérez de Urbel, Justo. (1964). Los Primeros Siglos de la Reconquista, (Años 711-1038). in: España Christiana: Comienzo de la Reconquista (711-1038). Historia de España. 6 Madril: Espasa Calpe.
↑ (Gaztelaniaz) Ubieto Arteta, Antonio. (1989). Historia de Aragón, VI: Orígenes de Aragón. Zaragoza: Anubar, 309 or..
↑ Martínez Díez, Gonzalo. (2005). El condado de Castilla, 711–1038: La historia frente a la leyenda. Marcial Pons Historia, 29 or..
↑ Cañada Juste, Alberto. (1988). «Un posible interregno en la monarquía pamplonesa (1000-1004)» Príncipe de Viana (8): 15-18. ISSN 1137-7054..
↑ Torres Sevilla-Quiñones de León, Margarita. (1999). Linajes nobiliarios de León y Castilla. Salamanca: Junta de Castilla y León, 66-67. eta 76 or. ISBN 84-7846-781-5..

Kanpo estekak

Datuak: Q358396
Multimedia: Garcia Sánchez II of Navarre / Q358396

[1] Euskaraz Antso ponte-izena eta jatorriz erdaratikakoa zen Santxo aldaera ditugu. Euskaltzaindiaren 192. arauko irizpideekin, Antsotik *Antsoitz egin behar zen, baina azken aldaera hau tradizioan ez da dokumentatu. Euskal Herriko erdarazko izkribuetan ugari aurkitzen ditugun patronimikoak Santxitz eta Sanoitz dira, hauen aldaerekin batera. Jatorrizko Sanso ponte-izenetik eta Sansoitz patronimikotik, euskarak izan dituen aldaketa fonetiko ezagunen bitartez, Antso eta Sanoitz sortu ziren (Ikus Antso). Hala eta guztiz ere, Euskaltzaindiaren 192. arauan Antsoren patronimikotzat Santxitz hobetsi zen.

[Euskaltzaindia-2] Euskaltzaindia. 192. araua: Iruñeko eta Nafarroako Erresumako errege-erreginen izenak. .

[3] Gartzia Enekoitz (852-882) benetan errege izan bazen (eta horretan iturri guztiak ez datoz bat) Gartzia I.a izango zen, eta Gartzia Dardartia, orduan, Gartzia III.a. Eta Gartzia Enekoitz benetan errege izan ez bazen, Gartzia Dardartia erregea, orduan, Gartzia II.a izango zen.

[4] Leroy, Bétraice. (2005). Histoire du Pays Basques. Paris: Jean-Paul Gisserot, 20 or..

[5] Pérez de Urbel, Justo. (1964). Los Primeros Siglos de la Reconquista, (Años 711-1038). in: España Christiana: Comienzo de la Reconquista (711-1038). Historia de España. 6 Madril: Espasa Calpe.

[6] (Gaztelaniaz) Ubieto Arteta, Antonio. (1989). Historia de Aragón, VI: Orígenes de Aragón. Zaragoza: Anubar, 309 or..

[7] Martínez Díez, Gonzalo. (2005). El condado de Castilla, 711–1038: La historia frente a la leyenda. Marcial Pons Historia, 29 or..

[8] Cañada Juste, Alberto. (1988). «Un posible interregno en la monarquía pamplonesa (1000-1004)» Príncipe de Viana (8): 15-18. ISSN 1137-7054..

[9] Torres Sevilla-Quiñones de León, Margarita. (1999). Linajes nobiliarios de León y Castilla. Salamanca: Junta de Castilla y León, 66-67. eta 76 or. ISBN 84-7846-781-5..

[oh 1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ 33. lerroa: / 33. lerroa: @@
 [[Kategoria:Nafarroako errege-erreginak]]
 [[Kategoria:Aragoiko kondeak]]
-[[Kategoria:Semeno leinua]]
+[[Kategoria:Ximeno leinua]]

i e a Nafarroako errege-erreginak
Iruñeko buruzagiak	Eneko Arista \| Gartzia Enekoitz \| Orti I.a Gartzeitz
Iruñeko erregeak	Antso I.a \| Gartzia II.a \| Antso II.a \| Gartzia IV.a \| Antso III.a \| Gartzea III.a \| Antso IV.a \| Antso V.a \| Petri I.a \| Alfontso I.a \| Gartzia V.a
Nafarroako errege-erreginak	Antso VI.a \| Antso VII.a \| Tibalt I.a \| Tibalt II.a \| Henrike I.a \| Joana I.a eta Filipe I.a \| Luis I.a \| Joanes I.a \| Filipe II.a \| Karlos I.a \| Joana II.a eta Filipe III.a \| Karlos II.a \| Karlos III.a \| Blanka I.a eta Joanes II.a \| Leonor I.a \| Frantzisko I.a \| Katalina I.a eta Joanes III.a
Nafarroa Behereko errege-erreginak	Henrike II.a \| Joana III.a eta Antonio I.a \| Henrike III.a