Ager Vasconum: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

02:18, 7 abendua 2020ko berrikusketa

Artikulu hau erromatarren garaiko euskal lurzorua buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Ager».

Ager Vasconum (lat. «Euskaldunen lurra») baskoiak menderatzean sortutako ager publicus edo lurzoru publikoa izan zen.

Erromatartzearen garaian, iristerrazak ziren eremuak ziren. Duero arroa, Ebro ibaia eta Akitaniako arroa lotzen zituzten bideetatik gertu zeuden, eta bideei loturiko trukea garatu zen haietan. Alderdi horri kontrajarria, saltus vasconum delakoa bazterreko aldea zen, mendialdea, iristeko zaila eta usadiozko abeltzaintza sostengu nagusia zuena.^[1]^[2]

Iruña-Veleia, Gasteiztik 10 kilometro mendebaldera dagoen hiri erromatarra lurzoru honetan kokatuta dago.

Interpretazio geografikoa

Baskoien lurraldeari buruz Ager eta Saltus terminoak agertu zirenez, bi eremu horiek bereizi dira garai horretako euskal lurraldea zatitzeko. Euskarak bizirik iraun izana erromatartze ahularekin lotu izan da, eta euskara bereziki bizirik egon denez Saltusarekin bat egiten zuen lurraldean, erromatartzerik gabeko eremutzat hartu da^[3]^[4]^[5].

Interpretazio horren arabera, erromatarren administrazioan bi alor oso desberdinak izan ziren Saltus eta Ager delakoak. Saltusa mendikoa, basokoa, bazter xamarrean geratzen da. Agerrean, berriz, azaltzen da bere aniztasunean erromatarren administrazioa.

Geografikoki, Saltusa, funtsean Gipuzkoa eta Bizkaia zirela esan daiteke, eta baita, Mediterraneoko isurialdean, Jakatik Iruñerainoko marra eginez, iparraldera geratzen diren lurrak. Uste da lurralde menditsu honetan bizi zirenak erromatarren gizarteari muzin eginez zeudela, eta erromatarren aldetik ere, ez zuela interes berezirik esparruak^[6]. Martín Duqueren arabera, bisio honek balio izan du pentsatzeko euskalduna modu independentean, basoan eta erromatartu gabe bizi zena zela eta, kontrastean, Ebro ibarrean kanpoko eraginaren menpe bizi izan direnak bizi zirela, XX. mendean egindako interpretazio politikoak indartuz^[7].

Erreferentziak

↑ Lur entziklopedietatik hartua.
↑ http://www.enciclopedianavarra.com/?page_id=2350
↑ Urteaga, Mertxe. «El acueducto subterráneo, cuniculus, de Arditurri y otros modelos de drenaje y evacuación de aguas en el distrito minero romano de Oiasso (Gipuzkoa)» L’eau : usages, risques et représentations.
↑ Larrañaga, K.. (2007-2008). «Sobre usos del binomio "ager-saltus" y del término "romanización" en relación a los procesos de cambio vividos durante la etapa romana en el área circumpirenaica occidental» Veleia: 97-988. ISSN 0213-2095. (Noiz kontsultatua: 2020-12-06).
↑ Caro Baroja, Julio.. ([1972]). Los vascos.. ([3. ed., 2. reimp.]. argitaraldia) Istmo ISBN 84-7090-010-2. PMC 3123488. (Noiz kontsultatua: 2020-12-06).
↑ «d0102001» www.euskara.euskadi.eus (Euskal Herria eta Erroma) 2011-07-13 (Noiz kontsultatua: 2019-06-05).
↑ Martín Duque, A. J.. (1999). Imagen histórica medieval de Navarra. Un bosquejo. Príncipe de Viana, 401-458 or..

Ikus, gainera

Kanpo estekak

(Gaztelaniaz): "Del ager y el saltus vasconum", Imago Pyrenaei webgunean.

Datuak: Q25473516

Artikulu hau Euskal Herriko historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

[1] Lur entziklopedietatik hartua.

[2] ttp://www.enciclopedianavarra.com/?page_id=2350

[:0-3] Urteaga, Mertxe. «El acueducto subterráneo, cuniculus, de Arditurri y otros modelos de drenaje y evacuación de aguas en el distrito minero romano de Oiasso (Gipuzkoa)» L’eau : usages, risques et représentations.

[:3-4] Larrañaga, K.. (2007-2008). «Sobre usos del binomio "ager-saltus" y del término "romanización" en relación a los procesos de cambio vividos durante la etapa romana en el área circumpirenaica occidental» Veleia: 97-988. ISSN 0213-2095. (Noiz kontsultatua: 2020-12-06).

[5] Caro Baroja, Julio.. ([1972]). Los vascos.. ([3. ed., 2. reimp.]. argitaraldia) Istmo ISBN 84-7090-010-2. PMC 3123488. (Noiz kontsultatua: 2020-12-06).

[6] «d0102001» www.euskara.euskadi.eus (Euskal Herria eta Erroma) 2011-07-13 (Noiz kontsultatua: 2019-06-05).

[:4-7] Martín Duque, A. J.. (1999). Imagen histórica medieval de Navarra. Un bosquejo. Príncipe de Viana, 401-458 or..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ 11. lerroa: / 11. lerroa: @@
 == Interpretazio geografikoa ==
-[[Baskoi]]en lurraldeari buruz ''Ager'' eta ''Saltus'' terminoak agertu zirenez, bi eremu horiek bereizi dira garai horretako euskal lurraldea zatitzeko. [[Euskara]]k bizirik iraun izana erromatartze ahularekin lotu izan da, eta euskara bereziki bizirik egon denez ''Saltus''arekin bat egiten zuen lurraldean, erromatartzerik gabeko eremutzat hartu da<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref>{{Erreferentzia|abizena=Caro Baroja, Julio.|izenburua=Los vascos.|argitaletxea=Istmo|data=[1972]|url=https://www.worldcat.org/oclc/3123488|edizioa=[3. ed., 2. reimp.]|isbn=84-7090-010-2|pmc=3123488|sartze-data=2020-12-06}}</ref>.
+[[Baskoi]]en lurraldeari buruz ''Ager'' eta ''Saltus'' terminoak agertu zirenez, bi eremu horiek bereizi dira garai horretako euskal lurraldea zatitzeko. [[Euskara]]k bizirik iraun izana erromatartze ahularekin lotu izan da, eta euskara bereziki bizirik egon denez ''Saltus''arekin bat egiten zuen lurraldean, erromatartzerik gabeko eremutzat hartu da<ref name=":0">{{erreferentzia|izenburua=El acueducto subterráneo, cuniculus, de Arditurri y otros modelos de drenaje y evacuación de aguas en el distrito minero romano de Oiasso (Gipuzkoa)|lana=L’eau : usages, risques et représentations|izena=Mertxe|abizena=Urteaga|url=http://oiasso.com/images/Urteaga_cuniculus_b.pdf}}</ref><ref name=":3">{{Erreferentzia|izena=K.|abizena=Larrañaga|izenburua=Sobre usos del binomio "ager-saltus" y del término "romanización" en relación a los procesos de cambio vividos durante la etapa romana en el área circumpirenaica occidental|url=https://core.ac.uk/reader/230783152|sartze-data=2020-12-06|aldizkaria=Veleia|zenbakia-24-25|orrialdeak=97-988|urtea=2007-2008|issn=0213-2095}}</ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=Caro Baroja, Julio.|izenburua=Los vascos.|argitaletxea=Istmo|data=[1972]|url=https://www.worldcat.org/oclc/3123488|edizioa=[3. ed., 2. reimp.]|isbn=84-7090-010-2|pmc=3123488|sartze-data=2020-12-06}}</ref>.
 Interpretazio horren arabera, erromatarren administrazioan bi alor oso desberdinak izan ziren ''Saltus'' eta ''Ager'' delakoak. ''Saltus''a mendikoa, basokoa, bazter xamarrean geratzen da. ''Ager''rean, berriz, azaltzen da bere aniztasunean erromatarren administrazioa.