Irlandako Armada Errepublikazalea: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Kamiruaga wikilariak «Irlandako Armada Errepublikarra» orria «Irlandako Armada Errepublikazalea» izenera aldatu du
No edit summary
1. lerroa: 1. lerroa:
{{sakontzeko|Irlandako Armada Errepublikarra (argipena)}}
{{sakontzeko|Irlandako Armada Errepublikazalea (argipena)}}
[[Fitxategi:Hogan's_Flying_Column.gif|thumb|[[Irlandako Armada Errepublikarra (1917-1922)|IRA "Zaharraren"]] Tipperaryko 3. Brigadaren 2. Zutabe Mugikorraren kideak [[Irlandako Independentzia Gerra]]n zehar, 1921. urtea. Gainontzeko irlandar talde errepublikar paramilitar guztiek beren buruak jatorrizko talde honen ondorengotzat jo eta "Irlandako Armada Errepublikarra" direla aldarrikatzen dute.]]
[[Fitxategi:Hogan's_Flying_Column.gif|thumb|[[Irlandako Armada Errepublikarra (1917-1922)|IRA "Zaharraren"]] Tipperaryko 3. Brigadaren 2. Zutabe Mugikorraren kideak [[Irlandako Independentzia Gerra]]n zehar, 1921. urtea. Gainontzeko irlandar talde errepublikazale paramilitar guztiek beren buruak jatorrizko talde honen ondorengotzat jo eta "Irlandako Armada Errepublikazalea" direla aldarrikatzen dute.]]
'''Irlandako Armada Errepublikarra''' edota '''IRA''', {{lang-ga|Óglaigh na hÉireann}} eta {{lang-en|Irish Republican Army}}, [[XX. mendea|XX.]] eta [[XXI. mendea|XXI. mendeetan]] [[Erresuma Batua|Erresuma Batutik]] aske den [[Irlandako Errepublika]] bat lortzeko helburuz [[irlandar errepublikanismo]]ren barnean dauden hainbat talde paramilitarrek jasotako izendapena da.
'''Irlandako Armada Errepublikazalea''' edota '''IRA''', {{lang-ga|Óglaigh na hÉireann}} eta {{lang-en|Irish Republican Army}}, [[XX. mendea|XX.]] eta [[XXI. mendea|XXI. mendeetan]] [[Erresuma Batua|Erresuma Batutik]] aske den [[Irlandako Errepublika]] bat lortzeko helburuz [[irlandar errepublikanismo]]ren barnean dauden hainbat talde paramilitarrek jasotako izendapena da.


Jatorrizko erakundea [[1917]]an [[Irlandar Boluntarioak]], [[Irlandako Armada Hiritarra]] eta beste zenbait talde armatu errepublikarren kideen elkarketatik sortu zen, horietako batzuk [[Pazkoko matxinada|1916ko Pazko matxinadan]] erakunde horien eskutik parte hartu zuten eta beste batzuk [[Lehen Mundu Gerra]]n [[Britainiar Armada]]ko soldadu gisa borrokatuz eskarmentu militarra bereganatu eta desertatu ostean erakundera elkartu ziren, ironikoki [[Irlandako Independentzia Gerra]]n Britainiar Armada beraren aurka borrokatzeko.
Jatorrizko erakundea [[1917]]an [[Irlandar Boluntarioak]], [[Irlandako Armada Hiritarra]] eta beste zenbait talde armatu errepublikazaleren kideen elkarketatik sortu zen, horietako batzuk [[Pazkoko matxinada|1916ko Pazko matxinadan]] erakunde horien eskutik parte hartu zuten eta beste batzuk [[Lehen Mundu Gerra]]n [[Britainiar Armada]]ko soldadu gisa borrokatuz eskarmentu militarra bereganatu eta desertatu ostean erakundera elkartu ziren, ironikoki [[Irlandako Independentzia Gerra]]n Britainiar Armada beraren aurka borrokatzeko.


== IRA eta bere eszisioen genealogia ==
== IRA eta bere bereizketen genealogia ==
* [[Irlandako Armada Errepublikarra (1917-1922)]]: (''Old IRA'' edo ''IRA Zaharra'') [[Erresuma Batua]]ren aurka, [[Irlanda]]ren independentziaren alde, [[1916]] eta [[1921]] bitartean borrokatu zuen armada. Bake-akordioak bitan bereizi zuen armada.
* [[Irlandako Armada Errepublikazalea (1917-1922)]]: (''Old IRA'' edo ''IRA Zaharra'') [[Erresuma Batua]]ren aurka, [[Irlanda]]ren independentziaren alde, [[1916]] eta [[1921]] bitartean borrokatu zuen armada. Bake-akordioak bitan bereizi zuen armada.
* [[Irlandako Armada Errepublikarra (1922-1969)]]: [[1922]]an [[Irlanda]]ren banaketa eta [[Ipar Irlanda]]ren sorrera ahalbideratzen zuen [[Anglo-irlandar Ituna|Anglo-irlandar itunaren]] aurka agertu eta [[Irlandako Gerra Zibila|Irlandako Gerra Zibilean]] zehar [[Irlandako Estatu Askea]]ren Armadaren aurka borrokatu zen. [[1969]]an berriro erdibitu zen.
* [[Irlandako Armada Errepublikazalea (1922-1969)|Irlandako Armada Errepublikzalea (1922-1969)]]: [[1922]]an [[Irlanda]]ren banaketa eta [[Ipar Irlanda]]ren sorrera ahalbideratzen zuen [[Anglo-irlandar Ituna|Anglo-irlandar itunaren]] aurka agertu eta [[Irlandako Gerra Zibila|Irlandako Gerra Zibilean]] zehar [[Irlandako Estatu Askea]]ren Armadaren aurka borrokatu zen. [[1969]]an berriro erdibitu zen.
* [[Irlandako Armada Errepublikarra - Ofiziala|Irlandako Armada Errepublikarra-Ofiziala]] (''Official IRA'') (1969-1973): [[Irlandako Gerra Zibila|Gerra zibiletik]] zetorren adarra zen hau. [[1973]]an armak utzi zituen, [[marxismo]]arekin lerrokatu eta klase gatazka nazionalaren kaltetan lehenetsi ondoren.
* [[Irlandako Armada Errepublikazalea - Ofiziala|Irlandako Armada Errepublikazalea-Ofiziala]] (''Official IRA'') (1969-1973): [[Irlandako Gerra Zibila|Gerra zibiletik]] zetorren adarra zen hau. [[1973]]an armak utzi zituen, [[marxismo]]arekin lerrokatu eta klase gatazka nazionalaren kaltetan lehenetsi ondoren.
* [[Behin-behineko Irlandako Armada Errepublikarra]] (''Provisional IRA, PIRA''): [[1969]]ko zatiketan sortu zen adar [[nazionalismo|nazionalista]]. [[2006]]an bere kanpaina armatua bukatutzat jo zuen.
* [[Behin-behineko Irlandako Armada Errepublikazalea]] (''Provisional IRA, PIRA''): [[1969]]ko zatiketan sortu zen adar [[nazionalismo|nazionalista]]. [[2006]]an bere kanpaina armatua bukatutzat jo zuen.
* [[Jarraipeneko Irlandako Armada Errepublikarra]] (''Continuity IRA, CIRA''): Behin-behineko IRAren zatiketa, [[1986]]an osatua, [[Sinn Féin]]ek [[Ipar Irlanda]]ko parlamentuan eserlekuak hartzearen kontrakoa.
* [[Jarraipeneko Irlandako Armada Errepublikazalea]] (''Continuity IRA, CIRA''): Behin-behineko IRAren zatiketa, [[1986]]an osatua, [[Sinn Féin]]ek [[Ipar Irlanda]]ko parlamentuan eserlekuak hartzearen kontrakoa.
* [[Benetako Irlandako Armada Errepublikarra]] (''Real IRA, RIRA''): Behin-behineko IRAren zatiketa, [[1997]]an osatua eta [[Ostiral Santuko Hitzarmena|Ostiral Santuko Akordioaren]] aurkakoa.
* [[Benetako Irlandako Armada Errepublikazalea]] (''Real IRA, RIRA''): Behin-behineko IRAren zatiketa, [[1997]]an osatua eta [[Ostiral Santuko Hitzarmena|Ostiral Santuko Akordioaren]] aurkakoa.


== Kanpo estekak ==
== Kanpo-estekak ==
{{autoritate kontrola}}
{{autoritate kontrola}}



20:34, 17 martxoa 2021ko berrikusketa

IRA "Zaharraren" Tipperaryko 3. Brigadaren 2. Zutabe Mugikorraren kideak Irlandako Independentzia Gerran zehar, 1921. urtea. Gainontzeko irlandar talde errepublikazale paramilitar guztiek beren buruak jatorrizko talde honen ondorengotzat jo eta "Irlandako Armada Errepublikazalea" direla aldarrikatzen dute.

Irlandako Armada Errepublikazalea edota IRA, irlanderaz: Óglaigh na hÉireann eta ingelesez: Irish Republican Army, XX. eta XXI. mendeetan Erresuma Batutik aske den Irlandako Errepublika bat lortzeko helburuz irlandar errepublikanismoren barnean dauden hainbat talde paramilitarrek jasotako izendapena da.

Jatorrizko erakundea 1917an Irlandar Boluntarioak, Irlandako Armada Hiritarra eta beste zenbait talde armatu errepublikazaleren kideen elkarketatik sortu zen, horietako batzuk 1916ko Pazko matxinadan erakunde horien eskutik parte hartu zuten eta beste batzuk Lehen Mundu Gerran Britainiar Armadako soldadu gisa borrokatuz eskarmentu militarra bereganatu eta desertatu ostean erakundera elkartu ziren, ironikoki Irlandako Independentzia Gerran Britainiar Armada beraren aurka borrokatzeko.

IRA eta bere bereizketen genealogia

Kanpo-estekak