Txikipedia:Eguzki eklipse: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

10:33, 11 apirila 2021ko berrikusketa

Eguzki-eklipse batean ilargia Eguzkiaren eta Lurraren artean jartzen da eta, beraz, eguzkia ezkutatu egiten du, Lurretik ikusita. Gainera, ilargiaren itzala erortzen da Lurraren azalaren gainera.

Eguzkiak eta Ilargiak, berez, oso tamaina desberdinak dituzte; baina, zeruan ikusten ditugunean, ia tamaina berdinekoak iruditzen zaizkigu. Horren zergatia honako hauxe da: eguzkia 400 aldiz baino handiagoa da ilargia baino, baina, kasualitatez, ilargia baino 400 aldiz urrutiago dago. Horregatik, Lurra, Ilargia eta Eguzkia lerro berberean kokatzen direnean (eklipseetan gertatzen den bezala), ilargia eta eguzkia tamaina berekoak iruditzen zaizkigu Lurretik ikusita.

Eguzki-eklipse desberdinak daude?

Eguzki-eklipseak beti berdin gertatzen dira: ilargiak eguzkia ezkutatzen du Lurrean gaudenontzat eta haren itzala Lur gainera erortzen da. Baina beti eta leku guztietan ez da berdin gertatzen hori, eta, horregatik, eguzki-eklipse mota bat baino gehiago dagoela esan ohi da:

Totala: Ilargiak osorik ezkutatzen du eguzkia; baina hori Lurreko leku batean bakarrik gertatzen da, ez Lur osoan. Leku hori ilargiaren itzalaren erdi-erdian geratzen da, eta, handik ikusita, eklipsea totala edo erabatekoa da.
Partziala: Ilargiak ez du osorik ezkutatzen Eguzkia, zati bat besterik ez. Lurreko lekuren batean ilargiaren itzala erortzen bada, baina ez haren erdigunea baizik hortik kanpoko zatia, orduan eguzkiaren zati bat baino ez da ikusten eskutatuta edo estalita.
Anularra: Ilargia Eguzkiaren aurretik pasatzen da baina bere diametroa ez da nahikoa hura estaltzeko (tamaina apur bat txikiagoa du Eguzkiak baino), eta beraz, eraztun moduko bat ikusten da. Eklipse totalekin bezala, hori Lurreko leku batean bakarrik gertatzen da, ilargiaren itzalaren erdi-erdian geratzen diren lekuetan, hain zuzen; hortik kanpo, eklipse partziala da.

Leku batean eklipse totala gertatzen denean, ia gauean bezala iluntzen du, zortzi minutuz gutxi gorabehera. Bestalde, ordubete inguru kostatzen zaio ilargiari eguzkia osorik ezkutatzea, eklipse total batean. Eguzki-eklipse partziala ikusten den lekuetan, berriz, eguna ez du iluntzen, egun normal batean bezala ikusten da.

Zenbat aldiz gertatzen dira?

Gutxi gorabehera, 15 hilabetez behin gertatzen dira eguzki-eklipseak. Baina ez dira ikusten Lurreko leku guztietan, oso eremu txikietan baizik; gainera, askotan, Ilargiaren itzala ozeanoetako leku esturen baten gainera baino ez da erortzen, eta, beraz, inork ez du ikusten.

Ba al dakizu

Eguzki-eklipseak eta Araba

Eguzki-eklipse baten lehen argazkia Araban egin zen, 1860ko uztailaren 18an. Warren de la Rue izeneko zientzialari bat etorri zen Ribabellosa herrira eta argazki bat egin zuen "fotoheliografo" zeritzan aparatu batez.

Europan ikusi zen azken eguzki-eklipse totala 1999ko abuztuaren 11n izan zen, eta Frantziako zenbait lekutan ikusi ahal izan zen.

eta... ADI!!

Hurrengoa 2026ko abuztuaren 12an izango da, eta Euskal Herriko zenbait lekutan ikusi ahal izango da!!

Bestalde, oso zaila izaten da gure bizialdian eguzki-eklipse total bat gertatzea bizi garen lekuan; ehunka eta ehunka urte behar izaten dira, gainera, leku berean horrelako eklipsea bi aldiz gertatzeko.

Nola ikusi behar dira eguzki-eklipseak?

Eguzkiaren argitasuna oso handia da; horregatik, zuzen-zuzen begiratzen diogunean, mina egiten digu begietan. Eklipsea dagoenean ere, oso arriskutsua izan daiteke eguzkiari zuzen begiratzea: okerrenean, itsu ere gera zaitezke! Eguzki-betaurreko ohikoak ere ez dira egokiak; betaurreko-bereziak behar dira, eguzkiaren argitasuna asko gutxitzeko.

Beste aukera bat ere badago: eklipsea nonbait proiektatuta ikustea. Adibidez, teleskopio bat erabil daiteke, baina ez haren barrutik eguzkiari begiratzeko, baizik eta haren argitasuna kartoi batean proiektatzeko. Interneten ere leku asko daude, eklipseak segurtasun osoz ikusi ahal izateko.

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 {{Banner|Partial Eclipse of the Sun - Montericco, Albinea, Reggio Emilia, Italy - May 1994 01.jpg|origin=0,0}}
-[[Fitxategi:2015-03-20 ecl.gif|thumb|left|340px|<center>Eguzki-eklipse partzial baten animazioa.<center>]]
+[[Fitxategi:Animation eclipse.gif|thumb|left|430px|<center>Eguzki-eklipse total baten animazioa.]]
-'''Eguzki-eklipse''' batean {{txp|ilargia}} {{txp|Eguzkia}}ren eta {{txp|Lurra}}ren artean jartzen da eta, beraz, eguzkia ezkutatu egiten du, Lurretik ikusita. Gainera, ilargiaren itzala erortzen da Lurraren azalaren gainera.
+'''Eguzki-eklipse''' batean {{txp|ilargia}} {{txp|Eguzkia}}ren eta {{txp|Lurra|Lurraren}} artean jartzen da eta, beraz, eguzkia ezkutatu egiten du, Lurretik ikusita. Gainera, ilargiaren itzala erortzen da Lurraren azalaren gainera.
 Eguzkiak eta Ilargiak, berez, oso tamaina desberdinak dituzte; baina, zeruan ikusten ditugunean, ia tamaina berdinekoak iruditzen zaizkigu. Horren zergatia honako hauxe da: eguzkia 400 aldiz baino handiagoa da ilargia baino, baina, kasualitatez, ilargia baino 400 aldiz urrutiago dago. Horregatik, Lurra, Ilargia eta Eguzkia lerro berberean kokatzen direnean (eklipseetan gertatzen den bezala), ilargia eta eguzkia tamaina berekoak iruditzen zaizkigu Lurretik ikusita.
 ==Eguzki-eklipse desberdinak daude?==
+Eguzki-eklipseak beti berdin gertatzen dira: ilargiak eguzkia ezkutatzen du Lurrean gaudenontzat eta haren itzala Lur gainera erortzen da. Baina beti eta leku guztietan ez da berdin gertatzen hori, eta, horregatik, eguzki-eklipse mota bat baino gehiago dagoela esan ohi da:
+[[Fitxategi:Solar eclipse 3.svg|300px|thumb|<center>Hiru Eguzki-eklipse motak<center>]]
+* '''Totala''': Ilargiak osorik ezkutatzen du eguzkia; baina hori Lurreko leku batean bakarrik gertatzen da, ez Lur osoan. Leku hori ilargiaren itzalaren erdi-erdian geratzen da, eta, handik ikusita, eklipsea totala edo erabatekoa da.
+* '''Partziala''': Ilargiak ez du osorik ezkutatzen Eguzkia, zati bat besterik ez. Lurreko lekuren batean ilargiaren itzala erortzen bada, baina ez haren erdigunea baizik hortik kanpoko zatia, orduan eguzkiaren zati bat baino ez da ikusten eskutatuta edo estalita.
+* '''Anularra''': Ilargia Eguzkiaren aurretik pasatzen da baina bere diametroa ez da nahikoa hura estaltzeko (tamaina apur bat txikiagoa du Eguzkiak baino), eta beraz, eraztun moduko bat ikusten da. Eklipse totalekin bezala, hori Lurreko leku batean bakarrik gertatzen da, ilargiaren itzalaren erdi-erdian geratzen diren lekuetan, hain zuzen; hortik kanpo, eklipse partziala da.
+Leku batean {{txp|eklipse}} totala gertatzen denean, ia gauean bezala iluntzen du, zortzi minutuz gutxi gorabehera. Bestalde, ordubete inguru kostatzen zaio ilargiari eguzkia osorik ezkutatzea, eklipse total batean. Eguzki-eklipse partziala ikusten den lekuetan, berriz, eguna ez du iluntzen, egun normal batean bezala ikusten da.
+==Zenbat aldiz gertatzen dira?==
+Gutxi gorabehera, 15 hilabetez behin gertatzen dira eguzki-eklipseak. Baina ez dira ikusten Lurreko leku guztietan, oso eremu txikietan baizik; gainera, askotan, Ilargiaren itzala {{Txp|ozeano|ozeanoetako}} leku esturen baten gainera baino ez da erortzen, eta, beraz, inork ez du ikusten.
 {{Ba al dakizu?
 |<center>'''Eguzki-eklipseak eta Araba'''<br>
@@ 16. lerroa: / 26. lerroa: @@
 '''eta... ADI!!'''<br>
 '''Hurrengoa 2026ko abuztuaren 12an izango da, eta {{txp|Euskal Herria|Euskal Herriko}} zenbait lekutan ikusi ahal izango da!!'''<center>}}
-Eguzki-eklipseak beti berdin gertatzen dira: ilargiak eguzkia ezkutatzen du Lurrean gaudenontzat eta haren itzala Lur gainera erortzen da. Baina beti eta leku guztietan ez da berdin gertatzen hori, eta, horregatik, eguzki-eklipse mota bat baino gehiago dagoela esan ohi da:
-* '''Totala''': Ilargiak osorik ezkutatzen du eguzkia; baina hori Lurreko leku batean bakarrik gertatzen da, ez Lur osoan. Leku hori ilargiaren itzalaren erdi-erdian geratzen da, eta, handik ikusita, eklipsea totala edo erabatekoa da.
-* '''Partziala''': Ilargiak ez du osorik ezkutatzen Eguzkia, zati bat besterik ez. Lurreko lekuren batean ilargiaren itzala erortzen bada, baina ez haren erdigunea baizik hortik kanpoko zatia, orduan eguzkiaren zati bat baino ez da ikusten eskutatuta edo estalita.
-* '''Anularra''': Ilargia Eguzkiaren aurretik pasatzen da baina bere diametroa ez da nahikoa hura estaltzeko (tamaina apur bat txikiagoa du Eguzkiak baino), eta beraz, eraztun moduko bat ikusten da. Eklipse totalekin bezala, hori Lurreko leku batean bakarrik gertatzen da, ilargiaren itzalaren erdi-erdian geratzen diren lekuetan, hain zuzen; hortik kanpo, eklipse partziala da.
-Leku batean {{txp|Eklipse|eklipse}} totala gertatzen denean, ia gauean bezala iluntzen du, zortzi minutuz gutxi gorabehera. Bestalde, ordubete inguru kostatzen zaio ilargiari eguzkia osorik ezkutatzea, eklipse total batean. Eguzki-eklipse partziala ikusten den lekuetan, berriz, eguna ez du iluntzen, egun normal batean bezala ikusten da.
-==Zenbat aldiz gertatzen dira?==
-Gutxi gorabehera, 15 hilabetez behin gertatzen dira eguzki-eklipseak. Baina ez dira ikusten Lurreko leku guztietan, oso eremu txikietan baizik; gainera, askotan, Ilargiaren itzala ozeanoetako leku esturen baten gainera baino ez da erortzen, eta, beraz, inork ez du ikusten.
 Bestalde, oso zaila izaten da gure bizialdian eguzki-eklipse total bat gertatzea bizi garen lekuan; ehunka eta ehunka urte behar izaten dira, gainera, leku berean horrelako eklipsea bi aldiz gertatzeko.
@@ 32. lerroa: / 32. lerroa: @@
 Eguzkiaren argitasuna oso handia da; horregatik, zuzen-zuzen begiratzen diogunean, mina egiten digu begietan. Eklipsea dagoenean ere, oso arriskutsua izan daiteke eguzkiari zuzen begiratzea: okerrenean, itsu ere gera zaitezke! Eguzki-betaurreko ohikoak ere ez dira egokiak; betaurreko-bereziak behar dira, eguzkiaren argitasuna asko gutxitzeko.
-Beste aukera bat ere badago: eklipsea nonbait proiektatuta ikustea. Adibidez, {{txp|Teleskopio|teleskopio}} bat erabil daiteke, baina ez haren barrutik eguzkiari begiratzeko, baizik eta haren argitasuna kartoi batean proiektatzeko. Interneten ere leku asko daude, eklipseak segurtasun osoz ikusi ahal izateko.
+Beste aukera bat ere badago: eklipsea nonbait proiektatuta ikustea. Adibidez, {{txp|teleskopio}} bat erabil daiteke, baina ez haren barrutik eguzkiari begiratzeko, baizik eta haren argitasuna kartoi batean proiektatzeko. Interneten ere leku asko daude, eklipseak segurtasun osoz ikusi ahal izateko.
-[[Fitxategi:Animation eclipse.gif|thumb|center|330px|<center>Eguzki-eklipse total baten animazioa.]]
 {{Txikipedia interwiki}}