Lankide:BenatMug/Proba orria: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
No edit summary |
||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
<br /> |
|||
Joxan Elosegi (Irun, Gipuzkoa, 1955-) itzultzaile, euskara irakasle eta denbora-pasa sortzailea da. |
|||
Joxan Elosegi (Irun, Gipuzkoa, 1955-) itzultzaile, euskara irakasle eta denbora-pasa sortzailea da. Ikasketaz, filologian lizentziaduna da. Aldizkari ugaritan kolaboratu du ([[Ustela]], [[Oh! Euzkadi]]...), eta beste zenbaiten sortzaile ere bada ([[Plazara]], [[Irunero]], Luma...). [[Euskal Herritarrok]] koalizioko zinegotzi izan zen [[Irungo Udala|Irungo Udalean]] 1999 eta 2003 arteko legealdian. [[Ander Elosegi]] piraguistaren aita da. |
|||
Ander Elosegi |
|||
== Irungo euskara mugimenduaren ikur == |
|||
[[Euskal Herritarrok]] koalizioko zinegotzi izan zen Irungo Udalean 1999 eta 2003 arteko legealdian. |
|||
Joxan Elosegik 1970eko hamarkadatik gogor egin du lan Irun berreuskalduntzeko, eta euskalgintzako zenbait alderditan nabarmendu da. Irungo AEKren fundatzaileetako bat izan zen, eta, urte luzez beste zeregin batzuetan ibili ondoren, berriz ari da AEKn eskolak ematen. Proiektu ugari jarri izan ditu martxan; esaterako, ''[[Arinaiztarra]]'' izeneko aldizkaria sortu zuten, ikasle eta irakasleen artean, 1985etik aurrera<ref>{{Erreferentzia|izena=Juanma|abizena=Sarasola|urtea=2014|izenburua=Moskuko urrea : kultur eta gizarte mugimenduen eztanda Irunen, 1983-1993|argitaletxea=|data=2014|url=http://worldcat.org/oclc/920314941|isbn=84-617-3041-0|pmc=920314941|sartze-data=2021-05-13}}</ref>. |
|||
'''Biografia''' |
|||
[[Bernardo Atxaga|Bernardo Atxagak]] eta [[Koldo Izagirre|Koldo Izagirrek]] sortutako ''[[Ustela]]'' literatur fanzineko hirugarren eta azken alean kolaboratu zuen, [[Mermelada ustela|"Mermelada ustela"]] izenekoan (1976)<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ustela - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/ustela/ar-154160/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2021-05-13}}</ref>. Horren ondoren, Koldo Izagirrek berak eta [[Ramon Saizarbitoria|Ramon Saizarbitoriak]] gidatutako ''[[Oh! Euzkadi]]'' aldizkarian ere hartu zuen parte, 1981. urtean. Elosegik berak sortutako aldizkariek atal bereizi bat behar dute. |
|||
Filologian lizentziaduna da, eta itzulpengintzan dihardu lanbidez. Zenbait literatur lan ditu euskaratuak frantsesetik, hala nola Literatura Unibertsala bildumako ''Zazie metroan'', Raymon Queneaurena. (EIZIEtik aterea: http://nordanor.eus/nor?id=528) |
|||
== Aldizkariak == |
|||
Irunen eta Bidasoko eskualdean euskara eta euskal kultura sendotzeko aldizkari biren sortzaile da Joxan Elosegi. |
|||
=== ''Plazara'' === |
|||
ARGAZKIAK TXERTATU: Joxan, Luma... |
|||
''[[Plazara]]'' izeneko aldizkariak 1985ean ikusi zuen argia lehen aldiz. Irungo Udaleko Euskara Kontseilu sortu berritik ateratako ideia izan zen. Orduko kontseiluburu [[Jorge Giménez|Jorge Gimenezek]] eta artean kontseilukide zen Joxan Elosegik heldu zioten lantegiari. Eskualdeko eta kanpoko hamaika kolaboratzaile izan zituen hiruhilabetekariak, eta literatur bokazio handia izan zuen, denborarekin areagotu egin zena. 20. eta azken alea 1992an kaleratu zuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Plazara - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=eu|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/plazara/ar-114973/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2021-05-13}}</ref>. |
|||
=== ''Irunero'' === |
|||
== Euskara irakasle Irungo AEKn == |
|||
1970-80ko hamarkadetan (??) Irungo AEKn murgilduta egon (arduradun nagusia? Fundatzailea?) Arinaiztarra aldizkaria (ikasle eta irakasleen artean sortua, 1985ean, Moskuko dixit) |
|||
Anderren aita |
|||
== Denbora-pasak == |
== Denbora-pasak == |
||
| 25. lerroa: | 23. lerroa: | ||
2007an lehen aldiz antolatu zuten Euskal Herriko [[Hitz gurutzatuak|Hitz Gurutzatuen]] Txapelketa, Irunen bertan. Dozenaka zale bildu ziren urtero, 2014an azken aldiz antolatu zuten arte. |
2007an lehen aldiz antolatu zuten Euskal Herriko [[Hitz gurutzatuak|Hitz Gurutzatuen]] Txapelketa, Irunen bertan. Dozenaka zale bildu ziren urtero, 2014an azken aldiz antolatu zuten arte. |
||
== |
== Argitalpenak == |
||
Flemen lau eta Nothomben batzuk. Belgikarrak, emakumezkoak?? |
|||
Irunero |
|||
Plazara aldizkaria: http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/plazara/ar-114973/ |
|||
Itzulpenak |
|||
''Eros tren txinatar batean'' Depestre, Rene (2013) Iruñea, Igela |
|||
''Nola banandu nintzen neure alaba eta neure ia-semearengandik'' Flem, Lydia (2009) Irun, Alberdania |
|||
''Horrela egiten dute emakumeek amets'' Taylor, Kressmann (2007) Irun, Alberdania |
|||
Amodio gutunak oinordetzan Flem, Lydia (2007) Irun, Alberdania |
|||
Izua Flem, Lydia (2006) Irun, Alberdania |
|||
Katilinarenak Nothomb, Amelie (2006) Iruñea, Igela |
|||
Nola hustu nuen gurasoen etxea Flem, Lydia (2005) Irun, Alberdania |
|||
Rameauren iloba Diderot, Denis (2005) Bilbo, EHU |
|||
Ahardikeriak Darrieussecq, Marie (2004) Irun, Alberdania |
|||
Durduzaz eta dardaraz Nothomb, Amelie (2003) Iruñea, Igela |
|||
Ardi beltza Alapont, Pasqual (2001) Sondika, Edebé-Giltza |
|||
Asterix eta Latraviata Uderzo, Albert (2001) Donostia/Bartzelona, Elkar ; Grijalbo-Dargaux ; Junior |
|||
Stukaren itzala Hernàndez, Pau Joan (2000) Donostia, Elkarlanean |
|||
Zazie metroan Queneau, Raymond (1996) Euba, Ibaizabal |
|||
Otarteko paregabeak Panoramix-ek Galiako haur bizkor eta mokofinentzat aukeratuak Goscinny, René (1996) Donostia, Ttarttalo |
|||
Euskara, Mekong, Zulu eta ni (PDFa idazmahaian!!) |
|||
Saiakera |
|||
Enbolike, Markos Zapiainekin batera. |
|||
Liburuak (?) |
|||
Lopetegi, Joxe Mari Ezkerra "Lekai", Euskaraz Irunen barrena, Diccionario del Bidasoa. |
|||
Mikel Garmendia (Horrela...): beti irakurtzen dizkiogu Elosegiri gauza gurerako arrunt interesgarriak: “Mando erori zen…”, “Haur hanka-gorria…”, “Sekula egingo ez zuen…” (ordenari dagokionez), “xuria…”, “pollita…” (adjetibazio markatua)… |
|||
Mikel Garmendia (Katilinarenak...): Itzulpenari dagokionez, ongi hartu die tamaina itzultzaileak —lehendik ere itzulia baitzion beste obra bikain bat, ''Durduzaz eta dardaraz'' izenekoa— Nothomben estilo baliotsu bezain pedanteari, haren kontatzeko era biziari, hiztegi-zehaztasunari —esan dezagun, bitxitasun gisa, oso ederra dela J. Elosegik erabilitako aditza, kontakizunean zehar berebiziko garrantzia duena: ''inpromatu'', ohiko hiztegietan topatzen zaila bada ere, kontestuak argitzen duena eta, badaezpada ere esango dugu, nardatu, nekarazi edo "fastidiatu" esan nahi duena—. Ondo jasoa dago, baita ere, Émilek, pertsonaia nagusietako bat izateaz gain, kontakizunaren narratzailea denak, etengabe darabilen garraztasun-doinua. |
|||
Inma Errea (Nola hustu...): Itzultzailea, Joxan Elosegi, zorrotz aritu da, eta oparo, egileak deskribatzen dituen egoeren kolore, irudi eta ñabardura guztien berri emateko arretatsu beti. Itzulpenak ez du lausotzen egileak azaldutako errealitatea, eta bere osoan ikustarazten digu garai, herri eta gizarte maila jakin batzuen argazkia. Batzuetan, film bat ikusten ari garela irudikatzeraino. |
|||
Iñigo Roque (Ahardikeriak): Euskarazko testua bikaina da, joria, zurruntasunik eta margultasunik batere gabea. Lehendik ere bagenuen Joxan Elosegiren antzearen berri. Estilista dotorea. |
|||
Batez ere itzulpen-lanak argitaratu ditu Elosegik azken hamarkada hauetan, eta frantsesetik euskaratu ditu gehienak: [[Lydia Flem|Lydia Flemen]] lau eta [[Amélie Nothomb]]-en bi, esaterako. Haren itzulpenetan oinarrituta kritikariek nabarmendu izan dute Elosegi "estilista dotorea" dela, besteak beste<ref>{{Erreferentzia|izena=Iñigo|abizena=Roque|urtea=2005|izenburua=kritiken hemeroteka » Metamorfosi soziala|url=https://kritikak.armiarma.eus/?p=1245|sartze-data=2021-05-13}}</ref>. Hala ere, bestelako argitalpenak ere aurki ditzakegu Elosegiren obran, zenbait bildumaren apailatze-lanetan ibili baita. |
|||
=== Itzulpenak === |
|||
* ''Otarteko paregabeak Panoramix-ek Galiako haur bizkor eta mokofinentzat aukeratuak'', [[René Goscinny|Goscinny, René]] (1996) Donostia, Ttarttalo. |
|||
* ''Zazie metroan'', [[Raymond Queneau|Queneau, Raymond]] (1996) Euba, Ibaizabal. |
|||
* ''Stukaren itzala'', [[Pau Joan Hernàndez|Hernàndez, Pau Joan]] (2000) Donostia, Elkarlanean. |
|||
* ''Asterix eta Latraviata'', [[Albert Uderzo|Uderzo, Albert]] (2001) Donostia/Bartzelona, Elkar; Grijalbo-Dargaux; Junior. |
|||
* ''Ardi beltza'', [[Pasqual Alapont|Alapont, Pasqual]] (2001) Sondika, Edebé-Giltza. |
|||
* ''Durduzaz eta dardaraz'', [[Amélie Nothomb|Nothomb, Amélie]] (2003) Iruñea, Igela. |
|||
* ''Ahardikeriak'', [[Marie Darrieussecq|Darrieussecq, Marie]] (2004) Irun, Alberdania. |
|||
* ''Rameauren iloba'', [[Denis Diderot|Diderot, Denis]] (2005) Bilbo, EHU. |
|||
* ''Nola hustu nuen gurasoen etxea,'' [[Lydia Flem|Flem, Lydia]] (2005) Irun, Alberdania. |
|||
* ''Katilinarenak'', Nothomb, Amélie (2006) Iruñea, Igela. |
|||
* ''Izua'', Flem, Lydia (2006) Irun, Alberdania. |
|||
* ''Amodio gutunak oinordetzan'', Flem, Lydia (2007) Irun, Alberdania. |
|||
* ''Horrela egiten dute emakumeek amets,'' [[Kressman Taylor|Taylor, Kressmann]] (2007) Irun, Alberdania. |
|||
* ''Nola banandu nintzen neure alaba eta neure ia-semearengandik,'' Flem, Lydia (2009) Irun, Alberdania. |
|||
* ''Eros tren txinatar batean,'' [[René Depestre|Depestre, René]] (2013) Iruñea, Igela. |
|||
* ''Nik kantatu eta dantza egiten du mendiak'', [[Irene Solà]] (2020) Irun, Alberdania. |
|||
=== Bestelakoak === |
|||
Erreferentziak |
|||
Itzulpen lanez gain, beste lan batzuen egile ere bada. Aipatzekoak dira, batetik, ''[[Euskaraz, Irunen barrena]]'' lana (1994), zeinetan apailatu baitzituen [[Nikolas Alzola|Nikolas Alzola Gerediagak]] Irungo [[El Bidasoa]] astekarian 1959 eta 1961 artean argitaratutako istorio, bertso, kondaira eta abarrak. Bestetik, [[Joxe Mari Lopetegi]] bertsolari irundarraren bertsoak bildu eta atondu zituen, ''[[Joxe Mari Lopetegi, Errepublikanoen Bertsolaria]]'' (2004), [[Gaztelupeko Hotsak]] argitaletxearen "Paper Hotsak" bilduman. |
|||
[[Markos Zapiain|Markos Zapiainekin]] batera [[Enbolike]] argitaletxea sortu zuen, saiakera bilduma xume bat argitara eramango zuena. Zapiainen esanetan, "euskarazko saiakera eta gogoeta sustatzea zuen helburu"<ref>{{Erreferentzia|izena=Aritz|abizena=Galarraga|urtea=2017|izenburua=kritiken hemeroteka » Zer ari zaigu gertatzen?|url=https://kritikak.armiarma.eus/?p=7131|sartze-data=2021-05-13}}</ref>. |
|||
NOR |
|||
Auñamendi |
|||
Moskuko Urrea?? |
|||
<br /> |
|||
<references /> |
<references /> |
||
[[Kategoria:Irungo idazleak]] |
|||
[[Kategoria:Euskal idazleak]] |
|||
[[Kategoria:Itzultzaileak]] |
|||
19:17, 13 maiatza 2021ko berrikusketa
Joxan Elosegi (Irun, Gipuzkoa, 1955-) itzultzaile, euskara irakasle eta denbora-pasa sortzailea da. Ikasketaz, filologian lizentziaduna da. Aldizkari ugaritan kolaboratu du (Ustela, Oh! Euzkadi...), eta beste zenbaiten sortzaile ere bada (Plazara, Irunero, Luma...). Euskal Herritarrok koalizioko zinegotzi izan zen Irungo Udalean 1999 eta 2003 arteko legealdian. Ander Elosegi piraguistaren aita da.
Irungo euskara mugimenduaren ikur
Joxan Elosegik 1970eko hamarkadatik gogor egin du lan Irun berreuskalduntzeko, eta euskalgintzako zenbait alderditan nabarmendu da. Irungo AEKren fundatzaileetako bat izan zen, eta, urte luzez beste zeregin batzuetan ibili ondoren, berriz ari da AEKn eskolak ematen. Proiektu ugari jarri izan ditu martxan; esaterako, Arinaiztarra izeneko aldizkaria sortu zuten, ikasle eta irakasleen artean, 1985etik aurrera[1].
Bernardo Atxagak eta Koldo Izagirrek sortutako Ustela literatur fanzineko hirugarren eta azken alean kolaboratu zuen, "Mermelada ustela" izenekoan (1976)[2]. Horren ondoren, Koldo Izagirrek berak eta Ramon Saizarbitoriak gidatutako Oh! Euzkadi aldizkarian ere hartu zuen parte, 1981. urtean. Elosegik berak sortutako aldizkariek atal bereizi bat behar dute.
Aldizkariak
Irunen eta Bidasoko eskualdean euskara eta euskal kultura sendotzeko aldizkari biren sortzaile da Joxan Elosegi.
Plazara
Plazara izeneko aldizkariak 1985ean ikusi zuen argia lehen aldiz. Irungo Udaleko Euskara Kontseilu sortu berritik ateratako ideia izan zen. Orduko kontseiluburu Jorge Gimenezek eta artean kontseilukide zen Joxan Elosegik heldu zioten lantegiari. Eskualdeko eta kanpoko hamaika kolaboratzaile izan zituen hiruhilabetekariak, eta literatur bokazio handia izan zuen, denborarekin areagotu egin zena. 20. eta azken alea 1992an kaleratu zuten[3].
Irunero
Denbora-pasak
1991n Luma enpresa sortu zuen Irunen, itzulpengintza-lanak egin eta denborapasak sortzeko helburuarekin. Argia, Euskaldunon Egunkaria, Zabalik eta hainbat aldizkarirentzako denborapasak egin zituzten urtetan zehar[4]. 2002an, berriz, euskarak eman duen hitz-jokoen aldizkari bakarra sortu zuen Lumako lankideekin batera; Luma izena jarri zioten, hain zuzen. 68 orrialdeko hilabetekariari. Handik zazpi urtera, 2009an, alzdikariak 600 harpidedun zituen, eta denetara 1.000 ale inguru saltzen zituen[5]. 2014ko hondarrean iragarri zuten Luma aldizkaria argitaratzeari utziko ziotela, 13 urtean zehar 120tik gora zenbaki kaleratu ondoren. Dena dela, ez zen Elosegiren estraineko argitalpena izan denbora-pasen alorrean, 1987an Luis Manterolarekin batera Enbido izeneko aldizkariko bost zenbaki plazaratu baitzituen. 80 orrialdeko aldizkariotan askotariko jolasak atondu zituzten[6].
2007an lehen aldiz antolatu zuten Euskal Herriko Hitz Gurutzatuen Txapelketa, Irunen bertan. Dozenaka zale bildu ziren urtero, 2014an azken aldiz antolatu zuten arte.
Argitalpenak
Batez ere itzulpen-lanak argitaratu ditu Elosegik azken hamarkada hauetan, eta frantsesetik euskaratu ditu gehienak: Lydia Flemen lau eta Amélie Nothomb-en bi, esaterako. Haren itzulpenetan oinarrituta kritikariek nabarmendu izan dute Elosegi "estilista dotorea" dela, besteak beste[7]. Hala ere, bestelako argitalpenak ere aurki ditzakegu Elosegiren obran, zenbait bildumaren apailatze-lanetan ibili baita.
Itzulpenak
- Otarteko paregabeak Panoramix-ek Galiako haur bizkor eta mokofinentzat aukeratuak, Goscinny, René (1996) Donostia, Ttarttalo.
- Zazie metroan, Queneau, Raymond (1996) Euba, Ibaizabal.
- Stukaren itzala, Hernàndez, Pau Joan (2000) Donostia, Elkarlanean.
- Asterix eta Latraviata, Uderzo, Albert (2001) Donostia/Bartzelona, Elkar; Grijalbo-Dargaux; Junior.
- Ardi beltza, Alapont, Pasqual (2001) Sondika, Edebé-Giltza.
- Durduzaz eta dardaraz, Nothomb, Amélie (2003) Iruñea, Igela.
- Ahardikeriak, Darrieussecq, Marie (2004) Irun, Alberdania.
- Rameauren iloba, Diderot, Denis (2005) Bilbo, EHU.
- Nola hustu nuen gurasoen etxea, Flem, Lydia (2005) Irun, Alberdania.
- Katilinarenak, Nothomb, Amélie (2006) Iruñea, Igela.
- Izua, Flem, Lydia (2006) Irun, Alberdania.
- Amodio gutunak oinordetzan, Flem, Lydia (2007) Irun, Alberdania.
- Horrela egiten dute emakumeek amets, Taylor, Kressmann (2007) Irun, Alberdania.
- Nola banandu nintzen neure alaba eta neure ia-semearengandik, Flem, Lydia (2009) Irun, Alberdania.
- Eros tren txinatar batean, Depestre, René (2013) Iruñea, Igela.
- Nik kantatu eta dantza egiten du mendiak, Irene Solà (2020) Irun, Alberdania.
Bestelakoak
Itzulpen lanez gain, beste lan batzuen egile ere bada. Aipatzekoak dira, batetik, Euskaraz, Irunen barrena lana (1994), zeinetan apailatu baitzituen Nikolas Alzola Gerediagak Irungo El Bidasoa astekarian 1959 eta 1961 artean argitaratutako istorio, bertso, kondaira eta abarrak. Bestetik, Joxe Mari Lopetegi bertsolari irundarraren bertsoak bildu eta atondu zituen, Joxe Mari Lopetegi, Errepublikanoen Bertsolaria (2004), Gaztelupeko Hotsak argitaletxearen "Paper Hotsak" bilduman.
Markos Zapiainekin batera Enbolike argitaletxea sortu zuen, saiakera bilduma xume bat argitara eramango zuena. Zapiainen esanetan, "euskarazko saiakera eta gogoeta sustatzea zuen helburu"[8].
- ↑ Sarasola, Juanma. (2014). Moskuko urrea : kultur eta gizarte mugimenduen eztanda Irunen, 1983-1993. ISBN 84-617-3041-0. PMC 920314941. (Noiz kontsultatua: 2021-05-13).
- ↑ «Ustela - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2021-05-13).
- ↑ «Plazara - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2021-05-13).
- ↑ «BI LETRAKO BIZKAIKO HERRIA...» Argia (Noiz kontsultatua: 2021-01-16).
- ↑ http://www.irun.org/Enlaces/00009179.pdf. , 4 or. ISBN 1134-0606..
- ↑ Larrañaga, Xabier Etxebarria-Iñaki. «Ehun urte hitzak gurutzatzen» Berria (Noiz kontsultatua: 2021-01-16).
- ↑ Roque, Iñigo. (2005). kritiken hemeroteka » Metamorfosi soziala. (Noiz kontsultatua: 2021-05-13).
- ↑ Galarraga, Aritz. (2017). kritiken hemeroteka » Zer ari zaigu gertatzen?. (Noiz kontsultatua: 2021-05-13).