Antzinako Erromako eskultura: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

13:44, 9 ekaina 2021ko berrikusketa

Antzinako Erromako eskultura erromatar eragina zuen eremu osoan garatu zen, bere foku nagusia Erroman zelarik, K. a. VI. mendetik V. mendera. Antzinako Greziako eskulturatik sortu zen, nagusiki etruriar eskulturaren herentziaren bidez, eta, ondoren, zuzenean, Magna Greziako koloniekin eta Greziarekin berarekin kontaktuan egoteagatik, Aro Helenistikoan. Greziar tradizioak etengabeko erreferentzia izaten jarraitu zuen Erromako arte eskultorikoaren ibilbide osoan, baina erromatarrak kopista hutsak baino ez zirelako antzinako eta hedatutako sinesmen baten aurka eginez, orain aitortzen da ez zirela gai izan beren iturriak maisuki barneratu eta garatzeko, baizik eta baita ere ekarpen original eta garrantzitsu bat egiteko tradizio honi, bereziki erretratuan ikus daitekeena, ospe handia lortu zuen generoa eta teknika handiko adibide bereziak utzi zituena^[1].

Erromatar inperioa sendotu ondoren, atzerriko beste eragin batzuek, batez ere ekialdekoek, pixkanaka greziar kanonetik joera abstraktua zuen sinplifikazio formal baterantz bereiztea erabaki zuten, arte bizantziar, arte paleokristau eta Erdi Aroko artearen oinarriak ezarri zituena. Prozesu hau, ordea, klasizismoaren berreskurapen aldi batzuekin tartekatu zen, iraganarekiko lotura sinbolikoa sendotzeaz gain, lurralde zabalaren kohesio kultural eta politikoa mantentzeko baliagarriak izan zirenak. Inperioaren kristautasunak ere ezin izan zuen erromatar eskultura klasiko paganoari buruzko aipamenak baztertzea erabaki, eta V. mendera arte, batasun politikoa behin betiko hautsi zenean, eredu klasikoak imitatzen jarraitu zuten, baina ezarritako ordena sozial, politiko eta erlijioso berriaren gaietara egokituta^[2].

Erromatar eskulturaren ikerketak erakutsi du erronka bat dela ikertzaileentzat bere eboluzioagatik, hain lineala eta logikoa ez den edozer gauza baita. Erromatar eskulturaren historian garapen eredu formal bat sistema organiko gisa ezartzeko saiakerak zehaztugabeak eta ez oso errealistak dira. Puntu askotan espezialisten artean desadostasunak egon arren, eboluzio-etapa bakoitzaren ezaugarri orokorrei buruzko ideia argia dago, baina etapa batetik bestera nola garatu zen eta nola aldatzen diren oso prozesu konplexua da, eta oraindik ez dago ondo ulertzerik. Historizismorako eta eklektizismorako joera iraunkorra, garai helenistikoan ikusitakoa baino are nabarmenagoa, eta estilo desberdinak, une historiko berean klase sozial ezberdinetarako sortutako eskulturetan, baita klase bakar baten barruan ere, gai eta egoera bakoitzaren beharrei erantzunez, ulermena are konplexuagoa bihurtzen dute^[3].

Erromatar eskultura ekoizpenaren berezko meritu handiaz gain, greziar aurreko lanen kopien ohitura orokortuak eta greziar klasizismoaren aipamenak bere historia osoan zehar, baita lehen kristauengatik ere, bestela gal zitekeen tradizio eta ikonografia bat bizirik mantendu zuen. Antzinako Greziako kultura eta artearen ezagutzaren zati handi bat, eta are gehiago, erromatar eskulturak — greziarrarekin batera — funtsezko garrantzia izan zuen Pizkundeko eta Neoklasizismoaren estetikaren formulazioan, garai modernoetan ere bere bizitasuna eta esanahia berresten duena, eta, gaur egun, mendebaldeko kulturaren erakunde artistiko garrantzitsuenetako bat bezala hartzen da, bere objektu eta helburu dituen ikerketa espezializatu ugariek erakusten duten bezala^[4].

Erreferentziak

↑ dirigida por José Milicua. (1985-1988). Historia universal del arte. ISBN 978-84-320-6680-1. PMC 995279978. (Noiz kontsultatua: 2021-06-09).
↑ (Ingelesez) Kousser, Rachel Meredith. (2008-06-09). Hellenistic and Roman Ideal Sculpture: The Allure of the Classical. Cambridge University Press ISBN 978-0-521-87782-4. (Noiz kontsultatua: 2021-06-09).
↑ Fullerton, Mark D.. (1990). The archaistic style in Roman statuary. E.J. Brill ISBN 90-04-09146-7. PMC 21596410. (Noiz kontsultatua: 2021-06-09).
↑ Kousser, Rachel Meredith. (2008). Hellenistic and Roman ideal sculpture : the allure of the classical. ISBN 978-0-521-87782-4. PMC 180852070. (Noiz kontsultatua: 2021-06-09).

Kanpo estekak

Datuak: Q1362251
Multimedia: Ancient Roman sculptures / Q1362251

[1] rigida por José Milicua. (1985-1988). Historia universal del arte. ISBN 978-84-320-6680-1. PMC 995279978. (Noiz kontsultatua: 2021-06-09).

[2] (Ingelesez) Kousser, Rachel Meredith. (2008-06-09). Hellenistic and Roman Ideal Sculpture: The Allure of the Classical. Cambridge University Press ISBN 978-0-521-87782-4. (Noiz kontsultatua: 2021-06-09).

[3] Fullerton, Mark D.. (1990). The archaistic style in Roman statuary. E.J. Brill ISBN 90-04-09146-7. PMC 21596410. (Noiz kontsultatua: 2021-06-09).

[4] Kousser, Rachel Meredith. (2008). Hellenistic and Roman ideal sculpture : the allure of the classical. ISBN 978-0-521-87782-4. PMC 180852070. (Noiz kontsultatua: 2021-06-09).

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 {{HezkuntzaPrograma|Kultura klasikoa}}
 [[Fitxategi:Statue-Augustus.jpg|thumb|[[Augusto Prima Portakoa]].]]
-'''Antzinako Erromako eskultura''' [[Antzinako Erroma|erromatar}} eragina zuen eremu osoan garatu zen, bere foku nagusia [[Erroma]]n zelarik, [[K. a. VI. mende]]tik [[V. mende]]ra. [[Antzinako Greziako eskultura]]tik sortu zen, nagusiki [[etruria]]r eskulturaren herentziaren bidez, eta, ondoren, zuzenean, [[Magna Grezia]]ko koloniekin eta Greziarekin berarekin kontaktuan egoteagatik, [[Aro Helenistikoa]]n. Greziar tradizioak etengabeko erreferentzia izaten jarraitu zuen Erromako arte eskultorikoaren ibilbide osoan, baina erromatarrak kopista hutsak baino ez zirelako antzinako eta hedatutako sinesmen baten aurka eginez, orain aitortzen da ez zirela gai izan beren iturriak maisuki barneratu eta garatzeko, baizik eta baita ere ekarpen original eta garrantzitsu bat egiteko tradizio honi, bereziki erretratuan ikus daitekeena, ospe handia lortu zuen generoa eta teknika handiko adibide bereziak utzi zituena<ref>{{Erreferentzia|abizena=dirigida por José Milicua|izenburua=Historia universal del arte|data=1985-1988|url=https://www.worldcat.org/oclc/995279978|isbn=978-84-320-6680-1|pmc=995279978|sartze-data=2021-06-09}}</ref>.
+'''Antzinako Erromako eskultura''' [[Antzinako Erroma|erromatar]] eragina zuen eremu osoan garatu zen, bere foku nagusia [[Erroma]]n zelarik, [[K. a. VI. mende]]tik [[V. mende]]ra. [[Antzinako Greziako eskultura]]tik sortu zen, nagusiki [[etruria]]r eskulturaren herentziaren bidez, eta, ondoren, zuzenean, [[Magna Grezia]]ko koloniekin eta Greziarekin berarekin kontaktuan egoteagatik, [[Aro Helenistikoa]]n. Greziar tradizioak etengabeko erreferentzia izaten jarraitu zuen Erromako arte eskultorikoaren ibilbide osoan, baina erromatarrak kopista hutsak baino ez zirelako antzinako eta hedatutako sinesmen baten aurka eginez, orain aitortzen da ez zirela gai izan beren iturriak maisuki barneratu eta garatzeko, baizik eta baita ere ekarpen original eta garrantzitsu bat egiteko tradizio honi, bereziki erretratuan ikus daitekeena, ospe handia lortu zuen generoa eta teknika handiko adibide bereziak utzi zituena<ref>{{Erreferentzia|abizena=dirigida por José Milicua|izenburua=Historia universal del arte|data=1985-1988|url=https://www.worldcat.org/oclc/995279978|isbn=978-84-320-6680-1|pmc=995279978|sartze-data=2021-06-09}}</ref>.
 Erromatar inperioa sendotu ondoren, atzerriko beste eragin batzuek, batez ere ekialdekoek, pixkanaka greziar kanonetik joera abstraktua zuen sinplifikazio formal baterantz bereiztea erabaki zuten, [[arte bizantziar]], [[arte paleokristau]] eta [[Erdi Aroko artea]]ren oinarriak ezarri zituena. Prozesu hau, ordea, [[klasizismo]]aren berreskurapen aldi batzuekin tartekatu zen, iraganarekiko lotura sinbolikoa sendotzeaz gain, lurralde zabalaren kohesio kultural eta politikoa mantentzeko baliagarriak izan zirenak. [[Erromatar Inperioa|Inperioaren]] kristautasunak ere ezin izan zuen erromatar eskultura klasiko paganoari buruzko aipamenak baztertzea erabaki, eta V. mendera arte, batasun politikoa behin betiko hautsi zenean, eredu klasikoak imitatzen jarraitu zuten, baina ezarritako ordena sozial, politiko eta erlijioso berriaren gaietara egokituta<ref>{{Erreferentzia|izena=Rachel Meredith|abizena=Kousser|izenburua=Hellenistic and Roman Ideal Sculpture: The Allure of the Classical|argitaletxea=Cambridge University Press|hizkuntza=en|data=2008-06-09|url=https://books.google.es/books?hl=pt-BR&lr=&id=Mea2-zywyYAC&oi=fnd&pg=PR7&dq=%22roman+sculpture%22&ots=9OY_fnqQVq&sig=WvE7OMs2Er7jPGbLc373osETU48|isbn=978-0-521-87782-4|sartze-data=2021-06-09}}</ref>.