Ñ: berrikuspenen arteko aldeak

	Ñ
Euskal alfabetoa

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

12:42, 24 ekaina 2021ko berrikusketa

Ñ edo eñe euskal alfabetoko hamabosgarren letra da. Ez dago oinarrizko latindar alfabetoan; bai, ordea, latindar alfabeto hedatuan.

Euskarak [ɲ] hotsa idazteko erabiltzen du, batez ere Iparraldeko tradizioko hitzetan (ad: andereño, irriño eta abar). Eskualde gehienetan, [ɲ] hotsa [n] hotsa bustitzetik dator, i aurrean duenean. Horrela, baina euskalki batzuetan [baina] eta beste batzuetan [baɲa] ahoskatzen da. Hitz horiek in idazten dira, nork bere erara ahoska ditzan.

Ñ beste hainbat hizkuntzatan erabiltzen da: aragoieraz, asturieraz, aimaraz, bretainieraz, galizieraz, gaztelaniaz, guaranieraz, kitxuaz, tagaloz eta tatarrez. Hizkuntza horietako batzuek gaztelaniaren eragin handia izan dute, ortografia finkatzean.

Sorrera

Ñ letraren sorrera nn letra bikoitza sinplifikazioan datza. Erdi Aroko monasterioetako kopistek, lana aurrezteko, n txiki bat ipintzen zuten n arruntaren gainean. Gaineko n txiki hori tilet (~) bihurtu zen. Portugesez gauza bera gertatu zen bokal sudurkariekin, jatorrian n baitzuten ondoan. Horrela, pan hitza pão bihurtu zen.

Gaztelaniaz, nn hori bustiz joan zen [ɲ] hotsa bilakatu arte. Horrela, latineko annus gaztelaniako año bihurtu zen. Mendeak joan, mendeak etorri, ñ letra beste hainbat hizkuntzatara zabaldu da.

Polemika

Lokalizazioak egiterakoan, eta frantses teklatuak erabiltzerakoan, sortzen diren zenbait deserosotasun, Ñ grafia letra bikoteekin-eta ordezkatzeko proposamenak ekarri izan ditu. -IN-, -NN-, -NH- diagramak izan dira aipatuenak^[1]. Iparraldean, baina, Ñ grafiaren aldekoak ere egon dira^[2].

Frantzian, orohar, letra honen aurkako jarrera aktiboa dago. Hizkuntza gutxituak direla eta, letra horrek Frantziaren batasuna politikoaren aurka eragiten duela esaten da.^[3]

Ikus, gainera

QWERTY teklatua

Erreferentziak

↑ «Ñ zaharkitua | Babazorro» www.argia.eus (Noiz kontsultatua: 2019-11-12).
↑ Lafitte, Jakes. [https://www.berria.eus/paperekoa/1704/005/004/2011-12-09/.htm «�Ñ | Iritzia»] Berria (Noiz kontsultatua: 2019-11-12).
↑ https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210407/dicen-que-los-nombres-con-n-van-contra-la-unidad-de-francia

Kanpo estekak

Datuak: Q476
Multimedia: Ñ / Q476

[1] «Ñ zaharkitua | Babazorro» www.argia.eus (Noiz kontsultatua: 2019-11-12).

[2] Lafitte, Jakes. [https://www.berria.eus/paperekoa/1704/005/004/2011-12-09/.htm «�Ñ | Iritzia»] Berria (Noiz kontsultatua: 2019-11-12).

[3] ttps://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210407/dicen-que-los-nombres-con-n-van-contra-la-unidad-de-francia

[1]

[2]

[3]

@@ 5. lerroa: / 5. lerroa: @@
 Euskarak [ɲ] hotsa idazteko erabiltzen du, batez ere [[Iparralde]]ko tradizioko hitzetan (ad: ''andereño'', ''irriño'' eta abar). Eskualde gehienetan, [ɲ] hotsa [n] hotsa bustitzetik dator, ''i'' aurrean duenean. Horrela, ''baina'' [[euskalki]] batzuetan [baina] eta beste batzuetan [baɲa] ahoskatzen da. Hitz horiek ''in'' idazten dira, nork bere erara ahoska ditzan.
-''Ñ'' beste hainbat hizkuntzatan erabiltzen da: [[aragoiera]]<nowiki/>z, [[asturiera|asturieraz]], [[aimara|aimaraz]], [[bretainiera|bretainieraz]], [[galiziera]]<nowiki/>z, [[gaztelania]]<nowiki/>z, [[Guaraniera|guaranieraz]], [[kitxua]]<nowiki/>z, [[tagalo|tagaloz]] eta [[tatariar|tatar]]<nowiki/>rez. Hizkuntza horietako batzuek gaztelaniaren eragin handia izan dute, ortografia finkatzean.
+''Ñ'' beste hainbat hizkuntzatan erabiltzen da: [[aragoiera]]<nowiki/>z, [[asturiera]]z, [[aimara]]z, [[bretainiera]]z, [[galiziera]]<nowiki/>z, [[gaztelania]]<nowiki/>z, [[guaraniera]]z, [[kitxua]]<nowiki/>z, [[tagalo]]z eta [[tatariar|tatar]]<nowiki/>rez. Hizkuntza horietako batzuek gaztelaniaren eragin handia izan dute, ortografia finkatzean.
 == Sorrera ==
@@ 14. lerroa: / 14. lerroa: @@
 == Polemika ==
-[[Hizkuntza-lokalizazio|Lokalizazioak]] egiterakoan, eta [[QWERTY teklatua|frantses teklatuak]] erabiltzerakoan, sortzen diren zenbait deserosotasun, Ñ grafia letra bikoteekin-eta ordezkatzeko proposamenak ekarri izan ditu. -IN-, -NN-, -NH- [[Diagrama (ortografia)|diagrama]]k izan dira aipatuenak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ñ zaharkitua {{!}} Babazorro|url=https://www.argia.eus/blogak/gontzal-fontaneda/2018/01/07/n-zaharkitua/|aldizkaria=www.argia.eus|sartze-data=2019-11-12}}</ref>. Iparraldean, baina, Ñ grafiaren aldekoak ere egon dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Jakes|abizena=Lafitte|izenburua=�Ñ {{!}} Iritzia|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/paperekoa/1704/005/004/2011-12-09/.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2019-11-12}}</ref>.
+[[Hizkuntza-lokalizazio|Lokalizazioak]] egiterakoan, eta [[QWERTY teklatua|frantses teklatuak]] erabiltzerakoan, sortzen diren zenbait deserosotasun, Ñ grafia letra bikoteekin-eta ordezkatzeko proposamenak ekarri izan ditu. -IN-, -NN-, -NH- [[Diagrama (ortografia)|diagramak]] izan dira aipatuenak<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ñ zaharkitua {{!}} Babazorro|url=https://www.argia.eus/blogak/gontzal-fontaneda/2018/01/07/n-zaharkitua/|aldizkaria=www.argia.eus|sartze-data=2019-11-12}}</ref>. Iparraldean, baina, Ñ grafiaren aldekoak ere egon dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Jakes|abizena=Lafitte|izenburua=�Ñ {{!}} Iritzia|hizkuntza=eu|url=https://www.berria.eus/paperekoa/1704/005/004/2011-12-09/.htm|aldizkaria=Berria|sartze-data=2019-11-12}}</ref>.
 Frantzian, orohar, letra honen aurkako jarrera aktiboa dago. Hizkuntza gutxituak direla eta, letra horrek Frantziaren batasuna politikoaren aurka eragiten duela esaten da.<ref>https://www.naiz.eus/eu/info/noticia/20210407/dicen-que-los-nombres-con-n-van-contra-la-unidad-de-francia</ref>