Eguberria: berrikuspenen arteko aldeak

Aldatu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
No edit summary
3. lerroa: 3. lerroa:




'''Eguberria''', '''Eguberri eguna''' edo '''Natibitatea''' [[abenduaren 25]]ean [[kristautasun|kristau]] konfesio batzuetan, hala nola [[Erromatar Eliza Katolikoa]]n, hainbat konfesio [[erreforma protestantea|protestantetan]] eta [[eliza ortodoxoa|eliza ortodoxo]] batzuetan, [[Jesukristoren jaiotza]] edo [[:wikt:eu:Natibitate|Natibitatea]] ospatzen den eguna da. [[Paganismo]]an ospatzen ziren [[neguko solstizioko jaiak|neguko solstizioko jaietan]] du jatorri; hain zuzen, Eguberri egunaren inguruan hasten baitira egunak luzatzen, ''egun berriari'' hasiera emanez. Ohitura paganoen ezaugarri dira zuhaitzen gurtza (Eguberriko izeia) eta opariak dakartzan pertsonaia ([[Olentzero]], [[Euskal Herria]]n; [[Tió de Nadal]], [[Katalunia]]n; [[Bizarzuri]] —Santa Claus eta Aita Noel izenez ere ezaguna—, beste hainbat tokitan). Gaur egungo kristauek jai nagusietakotzat daukate, [[Aste Santua]]rekin batera (horrek Jesukristo hiltzea gogoratzen du). Eguberri eguneko [[bezpera (eguna)|bezperan]], [[abenduaren 24]]an, [[Gabon eguna]] ospatzen da. [[Eliza ortodoxoa|Eliza Ortodoxoa]] garrantzitsua den herrialde batzuetan, berriz, Natibitatea [[urtarrilaren 7]]an da.
'''Eguberria''', '''Eguberri eguna''' edo '''Natibitatea''' [[abenduaren 25]]ean [[kristautasun|kristau]] konfesio batzuetan, hala nola [[Erromatar Eliza Katolikoa]]n, hainbat konfesio [[erreforma protestantea|protestantetan]] eta [[eliza ortodoxoa|eliza ortodoxo]] batzuetan, [[Jesukristoren jaiotza]] edo [[:wikt:eu:Natibitate|Natibitatea]] ospatzen den eguna da. [[Paganismo]]an ospatzen ziren [[neguko solstizioko jaiak|neguko solstizioko jaietan]] du jatorri; hain zuzen, Eguberri egunaren inguruan hasten baitira egunak luzatzen, ''egun berriari'' hasiera emanez. Ohitura paganoen ezaugarri dira zuhaitzen gurtza (Eguberriko izeia) eta opariak dakartzan pertsonaia ([[Olentzero]], [[Euskal Herria]]n; [[Tió de Nadal]], [[Katalunia]]n; [[Bizarzuri]] —Santa Claus eta Aita Noel izenez ere ezaguna—, beste hainbat tokitan). Gaur egungo kristauek jai nagusietakotzat daukate, [[Aste Santua]]rekin batera (horrek Jesukristo hiltzea gogoratzen du). Eguberri eguneko [[bezpera (eguna)|bezperan]], [[abenduaren 24]]an, [[Gabon eguna]] ospatzen da. [[Eliza ortodoxoa|Eliza Ortodoxoa]]<nowiki/>k nagusigoa duen herrialde batzuetan, berriz, Natibitatea [[urtarrilaren 7]]an da.


== Jatorriak ==
== Jatorriak ==
=== Argiaren festa ===
=== Argiaren festa ===
''Eguberri'' hitzaren [[etimologia]] ''egun berri'' da, eguna (argi orduak, zehazki) pixkanaka laburtuz doan aldia amaitzearen eta geroztik luzatzen hastearen fenomenoari erreferentzia eginez.<ref group=ohar>[[Latitude]] handiko eremu geografikoetan gertatzen den fenomenoa da. [[Tropiko]]etatik at oso nabarmena da aldaketa hori; orduan eta nabariago, zenbat eta poloetatik hurbilago. [[Euskal Herria]]n eguzki argiaren iraupena 9 ordu izatetik 16 ordu izatera pasatzen da, [[solstizio]] batetik bestera.</ref> Antzinako gizakien ustetan, ospatu beharreko gertakizuna behar zuen izan eguzkiaren jatisieraren amaiera eta eguna luzatzearen hasiera, [[natura]]rekin zuen bizimodu estua dela eta. Horrenbestez, Eguberria jatorrian argiaren festa da.
''Eguberri'' hitzaren [[etimologia]] ''egun berri'' da, eguna (argi orduak, zehazki) pixkanaka laburtuz doan aldia amaitzearen eta geroztik luzatzen hastearen fenomenoari erreferentzia eginez.<ref group=ohar>[[Latitude]] handiko eremu geografikoetan gertatzen den fenomenoa da. [[Tropiko]]etatik at oso nabarmena da aldaketa hori; orduan eta nabariago, zenbat eta poloetatik hurbilago. [[Euskal Herria]]n eguzki argiaren iraupena 9 ordu izatetik 16 ordu izatera pasatzen da, [[solstizio]] batetik bestera.</ref> Antzinako gizakien ustetan, ospatu beharreko gertakizuna behar zuen izan eguzkiaren jaitsieraren amaiera eta eguna luzatzearen hasiera, [[natura]]rekin zuen bizimodu estua dela eta. Horrenbestez, Eguberria jatorrian argiaren festa da.


=== Jesukristoren jaiotza ===
=== Jesukristoren jaiotza ===

13:30, 29 ekaina 2021ko berrikusketa

Artikulu hau abenduaren 25eko jaiari buruzkoa da; abendu eta urtarrileko jai-multzoa gaitzat duena Eguberriak izenburuko artikulua da. Neguko solstizioko mundu zabaleko jaiak gaitzat dituen artikulua hau da: Neguko solstizioko jaiak.


Eguberria, Eguberri eguna edo Natibitatea abenduaren 25ean kristau konfesio batzuetan, hala nola Erromatar Eliza Katolikoan, hainbat konfesio protestantetan eta eliza ortodoxo batzuetan, Jesukristoren jaiotza edo Natibitatea ospatzen den eguna da. Paganismoan ospatzen ziren neguko solstizioko jaietan du jatorri; hain zuzen, Eguberri egunaren inguruan hasten baitira egunak luzatzen, egun berriari hasiera emanez. Ohitura paganoen ezaugarri dira zuhaitzen gurtza (Eguberriko izeia) eta opariak dakartzan pertsonaia (Olentzero, Euskal Herrian; Tió de Nadal, Katalunian; Bizarzuri —Santa Claus eta Aita Noel izenez ere ezaguna—, beste hainbat tokitan). Gaur egungo kristauek jai nagusietakotzat daukate, Aste Santuarekin batera (horrek Jesukristo hiltzea gogoratzen du). Eguberri eguneko bezperan, abenduaren 24an, Gabon eguna ospatzen da. Eliza Ortodoxoak nagusigoa duen herrialde batzuetan, berriz, Natibitatea urtarrilaren 7an da.

Jatorriak

Argiaren festa

Eguberri hitzaren etimologia egun berri da, eguna (argi orduak, zehazki) pixkanaka laburtuz doan aldia amaitzearen eta geroztik luzatzen hastearen fenomenoari erreferentzia eginez.[ohar 1] Antzinako gizakien ustetan, ospatu beharreko gertakizuna behar zuen izan eguzkiaren jaitsieraren amaiera eta eguna luzatzearen hasiera, naturarekin zuen bizimodu estua dela eta. Horrenbestez, Eguberria jatorrian argiaren festa da.

Jesukristoren jaiotza

Jesusen Jaiotza (Fra Filippo Lippiren margolana)
Sakontzeko, irakurri: «Natibitatea»

Jesukristoren jaiotza gomutatzen duen egunaren izena Natibitatea da. Horren ospakizuna Maria sortzez garbiaren festarekin hasten da, abenduaren hasieran. Hor, aingeruak Jesusen ama izango zenari Izpiritu Santuaren eraginez haurdun geratuko zela jakinarazi zionekoa ospatzen da. Abendua adventus edo etortzekoa denaren itxaronaldia da. Ez da ezaguna Jesus Nazaretekoa abenduaren 24etik 25erako gauean jaio zela; antza denez, udaberria edo uda behar zuen izan.[erreferentzia behar] Kristau Elizak kristauak ez ziren ospakizunak estaltzeko, antzinako erromatarren Saturnaliak esaterako, finkatu zuen data horretan

Oharrak

  1. ↑ Latitude handiko eremu geografikoetan gertatzen den fenomenoa da. Tropikoetatik at oso nabarmena da aldaketa hori; orduan eta nabariago, zenbat eta poloetatik hurbilago. Euskal Herrian eguzki argiaren iraupena 9 ordu izatetik 16 ordu izatera pasatzen da, solstizio batetik bestera.

Kanpo estekak

Wikiztegian orri bat dago honi buruz: Eguberri .
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Eguberria&oldid=8593620"(e)tik eskuratuta