Inperatibo

Agintera era gramatikoa da, aditzen bidez agindu bat edo eskaera bat adierazten duena. Oso zabalduta dago hizkuntzen artean.

Idazterakoan agintera duten esaldiak harridura ikurra («!») dute amaieran sarritan.

Euskaran era bat baino gehiago daude agintera adierazteko, adibidez, «ekarri» — «bekar, bekartza» edo «etorri» — «zatoz, etor zaitez».

Munduko hizkuntzetan

Hainbat hizkuntzetako aditzak ez dira aldatzen inperatiboan — ingelesan, adibidez: give «eman» — Give me! «Emadazu!», sarritan let «utzi (zerbait egiten») hitza gehitzen da: talk «hitz egin» — Let me talk! «Utzi hitz egiten!»; edo samoeran: siva «dantzatu» — Siva! «Dantzatu!».

Hizkuntza batzuetan nahiko zaila da inperatiboa osatzea eta arau asko daude, hala nola, eslaviar hizkuntzetan: powiedzieć «esan» — Powiedz mi «esadazu», rosnąć «hazi (aditza)» — Rośnij! «Hazi!», jeść «jan» — Jedz! «Jan!» (poloniera); finlandiera edo bepsaeran (uraldar hizkuntzen kideak): hizkuntza horietako agintera aditzaren erroaren arabera osatzen da eta erroak ez dira ageriak sarritan, beraz, ikasi behar dira.

Latinak arau bakunak ditu agintera osatzeko, -re atzizkia kentzea edo -te atzikia gehitzea behar dira horretarako: monēre «aholku bat eman» — Monē «Emadazu aholku bat», Monēte «Emadazue aholku bat»; salbuespenak: dicere «hitz egin» — dic, ducere «bideratu, gidatu» — duc, facere «egin» — fac.

Koreerak hainbat estilo maila («hizketaren estiloak», hau da, begirunea adierazteko edo lagunartean erabiltzeko) ditu eta horien arabera aditz bat aldatzen da aginteran.

Ikus, gainera

• Euskal aditz