Zenbaki-sistema hamartar: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
tNo edit summary |
||
1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
'''Zenbaki-sistema hamartarra''' hamar zenbaki ezberdinez osaturiko [[zenbaki-sistema]] da, 10 zenbakian |
'''Zenbaki-sistema hamartarra''' hamar zenbaki ezberdinez osaturiko [[zenbaki-sistema]] da, 10 zenbakian oinarritzen da. |
||
Normalean [0,1,2,3,4,5,6,7,8,9] zifren konbinazioz sortutako [[zenbaki]]ak dira. |
Normalean [0,1,2,3,4,5,6,7,8,9] zifren konbinazioz sortutako [[zenbaki]]ak dira. |
||
8. lerroa: | 8. lerroa: | ||
== Jatorria == |
== Jatorria == |
||
Badirudi sistema honen jatorriak bi abiapuntu dituela. |
Badirudi sistema honen jatorriak bi abiapuntu dituela. Lehenengoak eskuak erabiltzearen ondorioa dela uste du, hamar hatz baititugu. Bigarrena [[India]]n kokatzen da, non 10 [[zifra]]ko sistema osatu zen lehen aldiz, baita [[zero]]a ere. |
||
== Ezaugarriak == |
== Ezaugarriak == |
||
21. lerroa: | 21. lerroa: | ||
=== Zenbaki ez osoentzat === |
=== Zenbaki ez osoentzat === |
||
Sistema hau hamartarrak dituzten zenbakiekin ere erabili daiteke, hamarraren |
Sistema hau hamartarrak dituzten zenbakiekin ere erabili daiteke, hamarraren berretzaile negatiboak erabiliz komaren eskuma aldean dauden zifrentzako. Beraz, eskuma aldean dagoen lehenengo zifra 0,1-ekin biderkatuko dugu, bigarrena, 0,01-ekin... eta horrela hurrenenez hurren, bere posizioaren arabera. Adibide bat jarri daiteke deskonposaketa ulertzeko: |
||
<math>2, 2504= 2\times 10 + 2 \times 0,1 + 5\times0,01 +0\times0,001 +4\times0,0001</math> |
<math>2, 2504= 2\times 10 + 2 \times 0,1 + 5\times0,01 +0\times0,001 +4\times0,0001</math> |
23:02, 29 abendua 2021ko berrikusketa
Zenbaki-sistema hamartarra hamar zenbaki ezberdinez osaturiko zenbaki-sistema da, 10 zenbakian oinarritzen da.
Normalean [0,1,2,3,4,5,6,7,8,9] zifren konbinazioz sortutako zenbakiak dira.
Adibide batzuk:
... -1000 -500 -100 -50 -10 -9 -8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 50 101 509 1267 0,1235 ...
Jatorria
Badirudi sistema honen jatorriak bi abiapuntu dituela. Lehenengoak eskuak erabiltzearen ondorioa dela uste du, hamar hatz baititugu. Bigarrena Indian kokatzen da, non 10 zifrako sistema osatu zen lehen aldiz, baita zeroa ere.
Ezaugarriak
Zenbaki osoentzat
Sistema hamartarra posizio-sistema bat da, hau da, zenbaki bakoitzak duen posizioaren arabera balio bat du. Honek esan nahi du 22 zenbakian, lehenengo biak bigarrenak baino 10 aldiz gehiago balio duela. Kasu bat jarri daiteke deskonposaketa ulertzeko:
Sistema hau 1 baino handiagoa den beste edozein zenbakirekin ere egin ahal izango litzateke. Demagun orain oinarria dela. Zenbaki berria adierazteko erabiliko ditugun zifrak 0-n hasi eta -eraino joan beharko lirateke eta -ren berreturekin adieraziko genituzke. Adibide moduan zenbakia badugu oinarrian, bakoitza 0-tik -era joan beharko da, bakoitzaren posizioa kontuan harturik. Adibide bat jarri daiteke deskonposaketa ulertzeko:
Zenbaki ez osoentzat
Sistema hau hamartarrak dituzten zenbakiekin ere erabili daiteke, hamarraren berretzaile negatiboak erabiliz komaren eskuma aldean dauden zifrentzako. Beraz, eskuma aldean dagoen lehenengo zifra 0,1-ekin biderkatuko dugu, bigarrena, 0,01-ekin... eta horrela hurrenenez hurren, bere posizioaren arabera. Adibide bat jarri daiteke deskonposaketa ulertzeko:
Zenbaki errealentzat
Zenbaki errealek ere badaukate adierazpena sistema hamartarrean, baina infinitua izan daiteke. Hau lortzeko aurreko bi metodoak konbinatu beharko dira.
non
- funtzioaren zeinuaren araberakoa izango da (+/-)
- zenbaki osoen multzoa da, hau da zenbaki negatibo eta positiboak.
- non zifra hamartarrak diren