Huno: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

18:10, 5 urtarrila 2022ko berrikusketa

Hunoak^[1] Erdialdeko Asiako tribu nomada edo erdi-nomaden konfederazioa izan ziren, turkieraren familiako hizkuntza batean mintzatzen zen aristokraziak zuzenduta. Deskribapen zaharrenetan esaten denez, ez zuten etxe finkorik eta ez zuten nekazaritza ezagutzen. Arkua ongi erabiltzen zuten, zaldi gainean oso trebeak ziren eta ausartak eta basatiak ziren borrokan.

K.o. 370. urtean Europari eraso zion herri nomada horrek jatorri Asiako erdialdean zuen jatorria eta ondorengo zazpi hamarkadetan inperio handi bat eratu zuten.

IV. eta V. mendeetan, haien tribu batzuek Europa inbaditu zuten, batez ere Atila haien buruzagia zenean. Volga ibaiaren mugaraino iritsi ziren IV. mendean, eta lehendabizi Volga eta Don ibaietako ibarretan bizi ziren alanoak menderatu zituzten; gero, ostrogodoen inperioa bereganatu zuten, 376an gaurko Errumaniako lurraldeetan bizi ziren bisigodoak mendean hartu zituzten eta Erromatar Inperioaren mugaraino (hots, Danubio ibairaino) iritsi ziren.

432rako, hunoek germaniarren herri asko mendean izanda, erromatarren kontra eraso egiten hasiak ziren. Urte horretan, errege bakarra zuten hunoen taldeek: Rua. 434an, hil zenean, haren iloba Bledak eta Atilak erregetza hartu zuten. 441ean, erromatarrek Marguseko bakea sinatua zuten hunoekin eta hala erabaki zuten erromatarrek hunoei ordainketak egingo zizkietela, baina hitza bete ez zutenez, Atilak eraso handia egin zuen Danubioko mugatik aurrera erromatarren kontra. 445ean Atilaren bigarren erasoa izan zen Erromako Ekialdeko inperioaren kontra, eta Balkanetatik Greziaraino iritsi zen. 451n erromatarrek eta bisigodoek Atila menderatu zuten. Atila 453an hil zen, haren semeak elkarren artean borrokatu ziren eta inperioa zatitu egin zuten. Ekialdeko Erromako gobernuak hunoei muga itxi zienez gero, pixkanaka indarra galdu zuten.

Bestalde, Txinari eraso zioten xiongnu nomadak ere hunoak zirela uste da. K. a. II. mendean hasi ziren Qin dinastiari erasotzen eta IV. mendeko Han dinastiaraino luzatu ziren erasoak. Persiari eta Indiari ere eraso zieten IV. mendetik VI. mendera "huno zuriak" izena hartuta.

Azken hunoak Kaukasian bizi izan ziren VIII. mendean.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Euskaltzaindia. (2015-1-30). 174. araua: Antzinateko herriak. Ekialdeko eta Europako herriak. , 3 or..

Kanpo estekak

Datuak: Q45813
Multimedia: Huns / Q45813

[1] Euskaltzaindia. (2015-1-30). 174. araua: Antzinateko herriak. Ekialdeko eta Europako herriak. , 3 or..

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 [[Fitxategi:Ulpiano Checa La invasión de los bárbaros.jpg|thumb|250px|Hunoek, [[Atila]] buruan, [[Europa]] inbaditu zuten.]]
-'''Hunoak'''<ref>{{Erreferentzia|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data=2015-1-30|izenburua=174. araua: Antzinateko herriak. Ekialdeko eta Europako herriak|url=http://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0174.pdf|orrialdea=3}}</ref> [[Erdialdeko Asia]]ko tribu nomada edo erdi-nomaden konfederazioa izan zen, [[turkiera]]ren familiako hizkuntza batean mintzatzen zen aristokraziak zuzenduta. Deskribapen zaharrenetan esaten denez, ez zuten etxe finkorik eta ez zuten nekazaritza ezagutzen. Arkua ongi menderatzen zuten, zaldi gainean oso trebeak ziren eta ausartak eta basatiak ziren borrokan.
+'''Hunoak'''<ref>{{Erreferentzia|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data=2015-1-30|izenburua=174. araua: Antzinateko herriak. Ekialdeko eta Europako herriak|url=http://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0174.pdf|orrialdea=3}}</ref> [[Erdialdeko Asia]]ko tribu nomada edo erdi-nomaden konfederazioa izan ziren, [[turkiera]]ren familiako hizkuntza batean mintzatzen zen aristokraziak zuzenduta. Deskribapen zaharrenetan esaten denez, ez zuten etxe finkorik eta ez zuten nekazaritza ezagutzen. Arkua ongi erabiltzen zuten, zaldi gainean oso trebeak ziren eta ausartak eta basatiak ziren borrokan.
-K.o. 370. urtean Europari eraso zion herri nomada bateko kidea. Hunoek Asiako erdialdean zuten jatorria eta Europan erasoa hasi eta ondorengo zazpi hamarkadetan inperio handi bat eratu zuten.
+K.o. 370. urtean Europari eraso zion herri nomada horrek jatorri Asiako erdialdean zuen jatorria eta ondorengo zazpi hamarkadetan inperio handi bat eratu zuten.
-[[IV. mendea|IV.]] eta [[V. mendea|V. mendeetan]], hunoen tribu batzuek [[Europa]] inbaditu zuten, batez ere [[Atila]] haien buruzagia zenean. [[Volga|Volga ibaiaren]] mugaraino iritsi ziren IV. mendean, eta lehendabizi Volga eta Don ibaietako ibarretan bizi ziren [[alano]]ak menderatu zituzten; gero, [[ostrogodo]]en inperioa bereganatu zuten, 376an gaurko [[Errumania]]ko lurraldeetan bizi ziren [[bisigodo]]ak mendean hartu zituzten eta [[Erromatar Inperioa]]ren mugaraino (hots, [[Danubio|Danubio ibairaino]]) iritsi ziren.
+[[IV. mendea|IV.]] eta [[V. mendea|V. mendeetan]], haien tribu batzuek [[Europa]] inbaditu zuten, batez ere [[Atila]] haien buruzagia zenean. [[Volga|Volga ibaiaren]] mugaraino iritsi ziren IV. mendean, eta lehendabizi Volga eta Don ibaietako ibarretan bizi ziren [[alano]]ak menderatu zituzten; gero, [[ostrogodo]]en inperioa bereganatu zuten, 376an gaurko [[Errumania]]ko lurraldeetan bizi ziren [[bisigodo]]ak mendean hartu zituzten eta [[Erromatar Inperioa]]ren mugaraino (hots, [[Danubio|Danubio ibairaino]]) iritsi ziren.
 [[Fitxategi:Huns_empire.png|thumb|300px|Hunoen inperioaren hedadura Europan.]]
-. urterako, hunoek germaniarren herri asko mendean izand, erromatarren kontra eraso egiten hasiak ziren. Urte horretan, errege bakarra zuten hunoen taldeek: Rua. 434. urtean, hil zenean, haren iloba [[Bleda]]k eta [[Atila]]k erregetza hartu zuten. 441. urtean, erromatarrek [[Marguseko bakea]] sinatua zuten hunoekin eta hala erabaki zuten erromatarrek hunoei ordainketak egingo zizkietela, baina hitza bete ez zutenez, Atilak eraso handia egin zuen Danubioko mugatik aurrera erromatarren kontra. 445. urtean Atilaren bigarren erasoa izan zen Erromako Ekialdeko inperioaren kontra, eta [[Balkanak|Balkanetatik]] [[Grezia]]raino iritsi zen. 451. urtean erromatarrek eta bisigodoek Atila menderatu zuten. Atila 453. urtean hil zen, haren semeak elkarren artean borrokatu ziren eta inperioa zatitu egin zuten. Ekialdeko Erromako gobernuak hunoei muga itxi zienez gero, pixkanaka indarra galdu zuten.
+rako, hunoek germaniarren herri asko mendean izanda, erromatarren kontra eraso egiten hasiak ziren. Urte horretan, errege bakarra zuten hunoen taldeek: Rua. 434an, hil zenean, haren iloba [[Bleda]]k eta [[Atila]]k erregetza hartu zuten. 441ean, erromatarrek [[Marguseko bakea]] sinatua zuten hunoekin eta hala erabaki zuten erromatarrek hunoei ordainketak egingo zizkietela, baina hitza bete ez zutenez, Atilak eraso handia egin zuen Danubioko mugatik aurrera erromatarren kontra. 445ean Atilaren bigarren erasoa izan zen Erromako Ekialdeko inperioaren kontra, eta [[Balkanak|Balkanetatik]] [[Grezia]]raino iritsi zen. 451n erromatarrek eta bisigodoek Atila menderatu zuten. Atila 453an hil zen, haren semeak elkarren artean borrokatu ziren eta inperioa zatitu egin zuten. Ekialdeko Erromako gobernuak hunoei muga itxi zienez gero, pixkanaka indarra galdu zuten.
 Bestalde, [[Txinako Herri Errepublika|Txinari]] eraso zioten xiongnu nomadak ere hunoak zirela uste da. [[K. a. II. mendea]]n hasi ziren Qin dinastiari erasotzen eta [[IV. mendea|IV. mendeko]] Han dinastiaraino luzatu ziren erasoak. [[Persia]]<nowiki/>ri eta [[India]]ri ere eraso zieten [[IV. mendea|IV. mendetik]] [[VI. mendea|VI. mendera]] "huno zuriak" izena hartuta.
 Azken hunoak [[Kaukasia]]n bizi izan ziren [[VIII. mendea]]n.
 == Erreferentziak ==
 {{ lur | data=2011/12/26}}