Besolla: berrikuspenen arteko aldeak

Aldatu loturak
Koordenatuak: 42°40′25″N 1°23′32″W / 42.67361°N 1.39222°W / 42.67361; -1.39222
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
tNo edit summary
Enekorga (eztabaida | ekarpenak)
50.339 edits
No edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
1. lerroa: 1. lerroa:
{{Euskal Herriko auzo infotaula
{{Euskal Herriko auzo infotaula
| izena = Besolla/Vesolla
| izena = Besolla
| irudia = Besolla 2021.jpg
| udalerria = Ibargoiti
| irudiaren testua = Herriko etxe bat
| irudia =

| irudiaren testua =
| zabalera =
| bandera =
| armarria =
| kokapena = kokapenmapaEH
| bandera orria =
| probintzia = Nafarroa
| azalera = 0,004
| armarri orria =

| altuera = 666
| lurraldea = Nafarroa Garaia
| biztanleria = 1
| eskualdea = [[Pirinioaurrea (eskualdea)|Pirinioaurrea]]
| urtea = 2008
| udalerria = [[Ibargoiti]]
| dn= 42

| mn= 40
| mota = [[herri hustu]]
| sn= 25
| posta kodea = 31743
| de= 1
| izen ofiziala = Vesolla
| me= 23
| herritarra = besollar
| se= 32
| ezizena =

| azalera =
| altuera = 663
| distantzia = 32,5

| sorrera =
| webgunea =
| oharrak =
}}
}}
[[Fitxategi:Besolla 21-4-1.jpg|thumb|Besolla 21-4-1]]
[[Fitxategi:Besolla 2021.jpg|thumb|Besolla 21-4-1]]
'''Besolla''' [[Ibargoiti]] udalerriko herrixka da. [[2007]]ko [[urtarrilaren 1]]eko erroldaren arabera, herriak biztanle bakarra dauka. [[1842]]ko erroldan berezko udalerri gisa agertzen da, geroago [[Ibargoiti]]ra sartu zena.


'''Besolla'''<ref>Euskaltzaindia: [https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_eoda&Itemid=471&lang=eu&view=toponimia Euskal Onomastikaren Datutegia].</ref>{{ahoskuntza|besóʎa|zorrotza bigarren}} [[Ibargoiti]] udalerriko [[herri hustu]] bat da, [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] [[Nafarroa Garaia]] lurraldean kokatuta, [[Pirinioaurrea (eskualdea)|Pirinioaurrea]] eskualdean.
== Kokapena ==

[[Ibargoiti]] ekialdean dago, ipar-mendebaldean [[Zilegieta]]rekin, iparraldean [[Gergetiain]]ekin eta mendebaldean [[Sengaritz]]ekin.
[[2000]]. urtean jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak [[Ibargoiti]]ko Udalara pasa ziren.

Bertako biztanleak ''besollarrak'' ziren.

== Izena ==
''Besolla'' toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Besolla - Lekuak - EODA|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_ecoeoda&task=lekuaIkusi&Itemid=471&lang=eu&kodea=76634|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2021-08-30}}</ref>

* ''Bessoila'' (1056)
* ''Bessolia'' (1060)
* ''Bessoilla'' (1110)
* ''Bessoylla'' (1268)
* ''Vessoilla'' (1366)
* ''Uessala'' (1532)
* ''Veassala'' (1591)
* ''Bessolla'' (1767)
* ''Ressolla'' (1767)
* ''Besolla'' (1800)
* ''Vesolla'' (1829)
* ''Besolla'' (2000)

== Geografia ==
Besolla [[Ibargoiti]] ibarran dago.

=== Inguru naturala eta kokapena ===
[[Ibargoiti]] udalerria [[Zangozako merindadea]]ren ekialdean kokatzen da. [[NA-2420]] errepideak eta [[A-21]] autobiak ibar osoa zeharkatzen ditu. [[Iruñerria|Iruñerriko]] gune metropolitarraren ekialdera dago. Udaletxea [[Idotzin]]en dago. Erliebe ertaingo ibarra da. [[Itzaga]] eta [[Izko (Izko)|Izko]] mendien magalean dago, ibarbide emankor eta laua eratuz, eta, ondoren, mendilerro menditsu bat.

=== Klima eta landaredia ===
[[Ibargoiti|Ibargoitiko]] klimaren ezaugarriak, azpimediterraneo motakoak dira, [[uda]] garaiko lehortea, prezipitazio eskasak baina [[Nafarroa Garaia|Nafarroa]] hegoaldean baino ugariagoak eta aldaketa termiko handia. Urteko batez besteko tenperatura 8 eta 12 gradu artekoa eta prezipitazioak 1000 eta 1400mm bitartekoak dira. Urteroko egun euritsuak 100-140 izaten dira.

Jatorrizko landareditik, erlikia batzuk baino ez dira geratzen [[Izkoko mendiak|Izko]] eta [[Itzaga]] mendilerroetan, eta gunerik euritsuenetan klima atlantikoari dagozkion zuhaitzak aurki daitezke (haritz eta pagoak), ameztiak gune lehorretan, eta birlandaturiko pinuak udalerri gehienean. Birlandaturiko pinuen azalera, [[Austria]]tik ekarritako pinu lariziarrekin egin zen eta [[XX. mendea]]ren amaieran 450 hektarea ingurutan zeuden.

==== Estazio meteorologikoak ====
[[Ibargoiti|Ibargoitin]] dagoen [[Elo]] udalerrian (ibarraren parte da geografikoki, baina ez administratiboki), itsasoaren mailatik 528 metrora, [[Nafarroako Gobernua|Nafarroako Gobernuak]] [[1929|1929n]] jarritako estazio meteorologikoa dago..<ref>{{Erreferentzia|abizena=Meteo Navarra|izenburua=Estazioko datuak - Elo|url=http://meteoeu.navarra.es/estaciones_eu/estacion_eu.cfm?IDEstacion=175|aldizkaria=meteoeu.navarra.es|sartze-data=2021-09-01}}</ref>

{{Klima
|location= [[Elo]], 1984-2020
<!--Record high temperatures-->
|Jan record high C= 19.0
|Feb record high C= 22.5
|Mar record high C= 25.0
|Apr record high C= 27.5
|May record high C= 35.0
|Jun record high C= 40.0
|Jul record high C= 40.0
|Aug record high C= 41.0
|Sep record high C= 37.5
|Oct record high C= 30.5
|Nov record high C= 23.0
|Dec record high C= 19.5
|year record high C= 41.0
<!--Average high temperatures-->
|Jan high C= 8.7
|Feb high C= 10.5
|Mar high C= 13.8
|Apr high C= 15.9
|May high C= 20.1
|Jun high C= 24.8
|Jul high C= 28.1
|Aug high C= 28.5
|Sep high C= 24.2
|Oct high C= 18.9
|Nov high C= 12.5
|Dec high C= 9.4
|year high C= 17.9
<!--Mean daily temperature-->
|Jan mean C= 5.4
|Feb mean C= 6.5
|Mar mean C= 9.0
|Apr mean C= 11.0
|May mean C= 14.5
|Jun mean C= 18.5
|Jul mean C= 21.2
|Aug mean C= 21.5
|Sep mean C= 18.2
|Oct mean C= 14.2
|Nov mean C= 9.1
|Dec mean C= 6.1
|year mean C= 12.9
<!--Average low temperatures-->
|Jan low C= 2.1
|Feb low C= 2.5
|Mar low C= 4.3
|Apr low C= 6.0
|May low C= 9.0
|Jun low C= 12.2
|Jul low C= 14.4
|Aug low C= 14.6
|Sep low C= 12.1
|Oct low C= 9.4
|Nov low C= 5.7
|Dec low C= 2.8
|year low C= 7.9
<!--Record low temperatures-->
|Jan record low C= -12.0
|Feb record low C= -8.5
|Mar record low C= -10.0
|Apr record low C= -1.5
|May record low C= 0.0
|Jun record low C= 3.0
|Jul record low C= 7.0
|Aug record low C= 5.0
|Sep record low C= 3.0
|Oct record low C= -1.0
|Nov record low C= -5.5
|Dec record low C= -9.5
|year record low C= -12.0
<!--Total Precipitation, this should include rain and snow.-->
|Jan precipitation mm=
|Feb precipitation mm=
|Mar precipitation mm=
|Apr precipitation mm=
|May precipitation mm=
|Jun precipitation mm=
|Jul precipitation mm=
|Aug precipitation mm=
|Sep precipitation mm=
|Oct precipitation mm=
|Nov precipitation mm=
|Dec precipitation mm=
|year precipitation mm=
<!--Mean Precipitation, this should include rain and snow.-->
|Jan precipitation mean = 80.4
|Feb precipitation mean = 69.2
|Mar precipitation mean = 74.0
|Apr precipitation mean = 84.5
|May precipitation mean = 69.1
|Jun precipitation mean = 53.1
|Jul precipitation mean = 40.1
|Aug precipitation mean = 33.9
|Sep precipitation mean = 52.9
|Oct precipitation mean = 80.9
|Nov precipitation mean = 101.4
|Dec precipitation mean = 77.9
|year precipitation mean = 817.4
<!--Maximum Precipitation in 24 hours, this should include rain and snow.-->
|Jan precipitation max = 57.6
|Feb precipitation max = 46.0
|Mar precipitation max = 69.3
|Apr precipitation max = 56.8
|May precipitation max = 56.2
|Jun precipitation max = 69.1
|Jul precipitation max = 59.3
|Aug precipitation max = 98.3
|Sep precipitation max = 93.0
|Oct precipitation max = 74.5
|Nov precipitation max = 64.5
|Dec precipitation max = 65.5
|year precipitation max = 98.3
<!--Average daily % humidity-->
<!-- If entering the average daily % humidity, then the humidex table should be used. As of December 2009, few if any countries other than Canada use the Humidex.-->
|Jan humidity=
|Feb humidity=
|Mar humidity=
|Apr humidity=
|May humidity=
|Jun humidity=
|Jul humidity=
|Aug humidity=
|Sep humidity=
|Oct humidity=
|Nov humidity=
|Dec humidity=
|year humidity=
<!--Average number of precipitation days-->
|unit precipitation days= 1 mm
|Jan precipitation days= 12.7
|Feb precipitation days= 10.9
|Mar precipitation days= 10.5
|Apr precipitation days= 12.4
|May precipitation days= 10.8
|Jun precipitation days= 6.9
|Jul precipitation days= 5.3
|Aug precipitation days= 5.1
|Sep precipitation days= 7.2
|Oct precipitation days= 10.0
|Nov precipitation days= 12.8
|Dec precipitation days= 11.5
|year precipitation days= 115.8
<!--Average number of snowy days-->
|unit snow days= 1 mm
|Jan snow days= 1.7
|Feb snow days= 2.6
|Mar snow days= 1.6
|Apr snow days= 0.6
|May snow days= 0.1
|Jun snow days= 0.0
|Jul snow days= 0.0
|Aug snow days= 0.0
|Sep snow days= 0.0
|Oct snow days= 0.1
|Nov snow days= 0.5
|Dec snow days= 1.2
|year snow days= 8.3
<!--Average monthly sunshine hours, monthly totals are preferred, and will produce colours, but percentages are accepted.-->
|Jan sun=
|Feb sun=
|Mar sun=
|Apr sun=
|May sun=
|Jun sun=
|Jul sun=
|Aug sun=
|Sep sun=
|Oct sun=
|Nov sun=
|Dec sun=
|year sun=
|source 1= Nafarroako klimatologia zerbitzua<ref>{{erreferentzia |url=http://meteoeu.navarra.es/climatologia_eu/selfichaclima_eu.cfm?IDEstacion=175&tipo=MAN|izenburua=Eloko estazioko balio klimatologikoak|argitaletxea=Nafarroako Gobernua|sartze-data=2020-08-24}}</ref>}}


== Historia ==
== Historia ==
Elizaren jabetzako jaurerri izan zen [[XIX. mendea|XIX. mendera]] arte. [[1802]]ko erroldaren arabera Besollak bost etxe eta 34 biztanle zituen. Nahiz eta [[Ibargoiti]] barnean egon, administratiboki lotuago egon da Elortzibarrarekin.
Elizaren jabetzako jaurerri izan zen [[XIX. mendea|XIX. mendera]] arte. [[1802]]ko erroldaren arabera Besollak bost etxe eta 34 biztanle zituen. Nahiz eta [[Ibargoiti]] barnean egon, administratiboki lotuago egon da [[Elortzibar|Elortzibarrarekin]].


[[XIX. mendea]]ren erdialdean [[Ibargoiti]]n sartu zen.
[[XIX. mendea]]ren erdialdean [[Ibargoiti]]n sartu zen.


== Demografia eta biztanleria ==
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Garbikundeko Andre Mariaren eliza (Besolla)|Garbikundeko Andre Mariaren eliza]], [[XII. mendea|XII. mendeko]] kristiau eliza [[Arkitektura erromaniko|erromaniko]] estiloan.
Udalerri gisa agertzen den [[1842]]ko erroldan 33 biztanle eta 7 etxe zituen. [[2008]]ko [[urtarrilaren 1]]eko erroldaren arabera, herriak biztanle bakarra dauka.


== Oharrak ==
{| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999"
<references group="lower-alpha" />
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Besollako biztanleria
! [[2000]] !! [[2001]] !! [[2002]] !! [[2003]] !! [[2004]] !! [[2005]] !! [[2006]] !! [[2007]]!! [[2008]]
|-
| align=center| 3 || align=center| 3 || align=center| 3 || align=center| 3 || align=center| 3 || align=center| 1 || align=center| 1 || align=center| 1 || align=center| 1
|}


== Ondarea ==
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|2}}
* Purifikazio eliza, herritik banaduta dago, eta tenplua eta ikuilu moduan erabilitako etxe batek osatzen dute. [[Arkitektura erromaniko]] berantiarrean eraikitako eliza da.


== Ikus, gainera ==
== Ikus, gainera ==
* [[Ibargoiti]]
* [[Ibargoiti]]
* [[Pirinioaurrea (eskualdea)|Pirinioaurrea]]
* [[Zangozako merindadea]]
* [[Nafarroa Garaia]]


== Kanpo estekak ==
== Kanpo estekak ==
{{Atari|Nafarroa|Nafarroa}}
* [http://www.ibargoiti.es Ibargoiti Udalerriko web ofiziala]
* [http://www.navarra.es/home_es/Navarra/272+Municipios/entidad.htm?IdEnt=315 Ibargoiti eta Besolla Nafarroako Gobernuaren webgune ofizialean]
{{autoritate kontrola}}


{{Ibargoitiko herri aurkibidea}}
{{autoritate kontrola}}{{Ibargoitiko herri aurkibidea}}


[[Kategoria:Ibargoitiko herriak]]
[[Kategoria:Ibargoitiko herri hutsuak]]
[[Kategoria:Nafarroako lehengo udalerriak]]

20:58, 21 urtarrila 2022ko berrikusketa

Besolla
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko etxe bat
Map
Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaPirinioaurrea
UdalerriaIbargoiti
Administrazioa
Motaherri hustu
Izen ofizialaVesolla
Posta kodea31743
Herritarrabesollar
Geografia
Koordenatuak42°40′25″N 1°23′32″W / 42.67361°N 1.39222°W / 42.67361; -1.39222
Garaiera663 metro
Distantzia32,5 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria0 (2020:  0)

Besolla[1][a] Ibargoiti udalerriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.

2000. urtean jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Ibargoitiko Udalara pasa ziren.

Bertako biztanleak besollarrak ziren.

Izena

Besolla toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]

  • Bessoila (1056)
  • Bessolia (1060)
  • Bessoilla (1110)
  • Bessoylla (1268)
  • Vessoilla (1366)
  • Uessala (1532)
  • Veassala (1591)
  • Bessolla (1767)
  • Ressolla (1767)
  • Besolla (1800)
  • Vesolla (1829)
  • Besolla (2000)

Geografia

Besolla Ibargoiti ibarran dago.

Inguru naturala eta kokapena

Ibargoiti udalerria Zangozako merindadearen ekialdean kokatzen da. NA-2420 errepideak eta A-21 autobiak ibar osoa zeharkatzen ditu. Iruñerriko gune metropolitarraren ekialdera dago. Udaletxea Idotzinen dago. Erliebe ertaingo ibarra da. Itzaga eta Izko mendien magalean dago, ibarbide emankor eta laua eratuz, eta, ondoren, mendilerro menditsu bat.

Klima eta landaredia

Ibargoitiko klimaren ezaugarriak, azpimediterraneo motakoak dira, uda garaiko lehortea, prezipitazio eskasak baina Nafarroa hegoaldean baino ugariagoak eta aldaketa termiko handia. Urteko batez besteko tenperatura 8 eta 12 gradu artekoa eta prezipitazioak 1000 eta 1400mm bitartekoak dira. Urteroko egun euritsuak 100-140 izaten dira.

Jatorrizko landareditik, erlikia batzuk baino ez dira geratzen Izko eta Itzaga mendilerroetan, eta gunerik euritsuenetan klima atlantikoari dagozkion zuhaitzak aurki daitezke (haritz eta pagoak), ameztiak gune lehorretan, eta birlandaturiko pinuak udalerri gehienean. Birlandaturiko pinuen azalera, Austriatik ekarritako pinu lariziarrekin egin zen eta XX. mendearen amaieran 450 hektarea ingurutan zeuden.

Estazio meteorologikoak

Ibargoitin dagoen Elo udalerrian (ibarraren parte da geografikoki, baina ez administratiboki), itsasoaren mailatik 528 metrora, Nafarroako Gobernuak 1929n jarritako estazio meteorologikoa dago..[3]


    Datu klimatikoak (Elo, 1984-2020)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 19.0 22.5 25.0 27.5 35.0 40.0 40.0 41.0 37.5 30.5 23.0 19.5 41.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 8.7 10.5 13.8 15.9 20.1 24.8 28.1 28.5 24.2 18.9 12.5 9.4 17.9
Batez besteko tenperatura (ºC) 5.4 6.5 9.0 11.0 14.5 18.5 21.2 21.5 18.2 14.2 9.1 6.1 12.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 2.1 2.5 4.3 6.0 9.0 12.2 14.4 14.6 12.1 9.4 5.7 2.8 7.9
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -12.0 -8.5 -10.0 -1.5 0.0 3.0 7.0 5.0 3.0 -1.0 -5.5 -9.5 -12.0
Batez besteko prezipitazioa (mm) 80.4 69.2 74.0 84.5 69.1 53.1 40.1 33.9 52.9 80.9 101.4 77.9 817.4
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 57.6 46.0 69.3 56.8 56.2 69.1 59.3 98.3 93.0 74.5 64.5 65.5 98.3
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 12.7 10.9 10.5 12.4 10.8 6.9 5.3 5.1 7.2 10.0 12.8 11.5 115.8
Elur egunak (≥ 1 mm) 1.7 2.6 1.6 0.6 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 0.5 1.2 8.3
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4]

Historia

Elizaren jabetzako jaurerri izan zen XIX. mendera arte. 1802ko erroldaren arabera Besollak bost etxe eta 34 biztanle zituen. Nahiz eta Ibargoiti barnean egon, administratiboki lotuago egon da Elortzibarrarekin.

XIX. mendearen erdialdean Ibargoitin sartu zen.

Ondasun nabarmenak

Oharrak

  1. ↑ /besóʎa/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza bigarren silaban

Erreferentziak

  1. ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. ↑ «Besolla - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
  3. ↑ Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Elo» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  4. ↑ Eloko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Besolla&oldid=8826904"(e)tik eskuratuta