Tekla-instrumentu: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

13:34, 24 urtarrila 2022ko berrikusketa

Tekla-instrumentua^[1]^[2] edo teklatu-^[1], klabier-^[3] edo giltzadi-instrumentua musika-tresnen mota bat da, musika interpretatzeko teklatua, klabiera edo giltzadia erabiltzen duena. Tekla-instrumentu ohikoenak pianoa, eskusoinua, organoa eta teklatu elektronikoak dira. Teklatua musika-tresnaren aurrealdeko zatia izaten da, teklaz, giltzaz edo atzolez osatua, eta hatzez jo behar izaten da musika egiteko. Hedapenez, teklatu hitza tekla-instrumentu osoarentzat erabiltzen da. Teklak jotzean, musika-tresnak modu akustiko, elektroniko edo elektromagnetikoan soinuak sortzen ditu, eta, soinu horiek, denboran zehar, melodia bat osatzen dute. Batzuetan, jarraika jotzen dira, akordeak eratuz, denboran zehar, musika harmonia bat eratzen dutena.

Bata bestearen ondoan dauden tekla beltz eta zuriz osatua dago. Bata bestearen ondoko teklen arteko tartea, tonuerdi bat da, eta bi teklen arteko tartea, tonu bat.

Tekla-instrumentua jotzen duenari, teklatu-jotzaile deritzo (Hego Euskal Herrian)^[4], klabierista (Ipar Euskal Herrian), edo giltzadi-jotzaile.

Historia

Musika teklatuak, mendebaldeko afinazioaren arabera diseinatuak daude. Doren eskalako nota naturalak (do, re, mi fa, sol, la eta si) zuri kolorekoak eta tamaina handiagokoak dira, sostenitu (do, re, fa, sol eta la sostenituak) eta bemolenak (re, mi, sol, la eta si bemol), kolore beltzekoak eta txikiagoak diren bitartean.

Teklatuan notak antolatuta dauden moduak, bere jatorria XV. mendean du, teklatuaren kontzeptua jada K. a. III. mendean ikus daitekeen arren, hydraulisarekin (urezko greziar organoa).

Tekla-kopurua

Teklatuen tekla-kopurua, denbora igaro ahala, gehitzen joan da. XVIII. mendean, klabizenbaloak bost oktabaraino iristen ziren (61 tekla baino ez askoz gehiago), 1870etik aurrera eginiko piano gehienek 88 zituzten bitartean. Egungo pianoren batzuk, tekla batzuk gehixeago dituzte (adibidez, Bösendorfer 225 ereduko piano batek, 92 ditu, eta Bösendorfer 290 Inperial ereduko batek 97).

Organoek, hala adierazita dutelako, 61 tekla dituzte.

Sintetizadoreek, oro har, 61, 76 edo 88 tekla izaten dituzte (5, 6 edo 7 oktaba)

Tekla zuri eta beltzen kopurua, aldatu egin daiteke eraikitzailearen eta tekla-instrumentu ereduaren arabera. Adibidez, Yamaha enpresako bost oktabako tekla-instrumentuak 61 teklarekin datoz (36 zuri eta 25 beltz), oktaba kopuru bereko Casioren tekla-instrumentu batek 59 tekla dituen bitartean (34 zuri eta 59 beltz).

Tekla-instrumentu motak

Tekla-instrumentuak, honelakoak izan daitezke:

haizezko musika-tresnak (akordeoia, organoa, melodikoa)
harizko musika-tresnak (klabizenbaloa, klabikordioa eta pianoa)
musika-tresna elektronikoak
- piano elektrikoa (Fender Rhodes eta Wurlitzerra bezala)
- piano elektronikoa (Roland piano digitala bezala)
- organo elektrikoa (Hammond organoa, Farfisa eta Vox Continentala bezala)
- sintetizagailu analogikoak (Mooga eta ARPak bezala)
- sintetizagailu digitalak (Yamaha DX7a bezala)
- mellotrona (sanpler baten prototipoa)
- sanpler digitalak

Teklatuzko beste musika-tresna batzuk

Badaude teklatu itxura duten musika-tresnak, berez, teklatuzkoak ez diren arren. Adibidez, xilofonoa, marinba, bibrafonoa, lira edo glockenspielak, badituzte tonu eta tonuerditan jarritako material erresonante batez eginiko barraren batzuk, baina zuzenean jotzen dira, zotz batzuen bidez.

Erreferentziak

↑ ^a ^b «instrumento de teclado» Euskalterm - Euskararen corpusa - Euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2022-01-24).
↑ Euskaltzaindiaren Hiztegian "teklatu" hitza jasotzen da. "klabier" hitzarekin batera.
↑ «klabier» Euskaltzaindiaren Hiztegia (Noiz kontsultatua: 2022-01-24).
↑ Fundazioa, Elhuyar. «teklatu-jotzaile» Elhuyar Hiztegia (Noiz kontsultatua: 2022-01-22).

Kanpo-estekak

Datuak: Q52954
Multimedia: Keyboard instruments / Q52954

[:0-1] «instrumento de teclado» Euskalterm - Euskararen corpusa - Euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2022-01-24).

[2] Euskaltzaindiaren Hiztegian "teklatu" hitza jasotzen da. "klabier" hitzarekin batera.

[3] «klabier» Euskaltzaindiaren Hiztegia (Noiz kontsultatua: 2022-01-24).

[4] Fundazioa, Elhuyar. «teklatu-jotzaile» Elhuyar Hiztegia (Noiz kontsultatua: 2022-01-22).

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ 4. lerroa: / 4. lerroa: @@
 Bata bestearen ondoan dauden tekla beltz eta zuriz osatua dago. Bata bestearen ondoko teklen arteko tartea, [[tonuerdi]] bat da, eta bi teklen arteko tartea, tonu bat.
-Tekla-instrumentua jotzen duenari, teklatu-jotzaile deritzo ([[Hego Euskal Herria]]n)<ref>{{Erreferentzia|izena=Elhuyar|abizena=Fundazioa|izenburua=teklatu-jotzaile|hizkuntza=eu|url=https://hiztegiak.elhuyar.eus/eu/teklatu-jotzaile|aldizkaria=Elhuyar Hiztegia|sartze-data=2022-01-22}}</ref>, edo klabierista ([[Ipar Euskal Herria]]n), edo [[giltzadi-jotzaile]].
+Tekla-instrumentua jotzen duenari, teklatu-jotzaile deritzo ([[Hego Euskal Herria]]n)<ref>{{Erreferentzia|izena=Elhuyar|abizena=Fundazioa|izenburua=teklatu-jotzaile|hizkuntza=eu|url=https://hiztegiak.elhuyar.eus/eu/teklatu-jotzaile|aldizkaria=Elhuyar Hiztegia|sartze-data=2022-01-22}}</ref>, klabierista ([[Ipar Euskal Herria]]n), edo [[giltzadi-jotzaile]].
 == Historia ==