Xhosa: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
No edit summary |
||
| 9. lerroa: | 9. lerroa: | ||
|harremana= [[Bantu]] herriak |
|harremana= [[Bantu]] herriak |
||
}} |
}} |
||
'''Xhosa'''<ref>{{EuskaltzArauErref|arau-zk=90|arau-izenb=Munduko herriak eta etniak}}</ref> ({{lang-xh|amaXhosa}}, {{IPA|kǁʰɔ́ːsa}} ahoskatua) [[Hegoafrika]]ko herria, [[nguni]] taldekoa. |
'''Xhosa'''<ref>{{EuskaltzArauErref|arau-zk=90|arau-izenb=Munduko herriak eta etniak}}</ref> ({{lang-xh|amaXhosa}}, {{IPA|/kǁʰɔ́ːsa/}} ahoskatua) [[Hegoafrika]]ko herria da, [[nguni]] taldekoa. 1991n, 3,5 milioi biztanle ziren eta bantu hizkuntza multzoko [[xhosera|xhoseraz]] mintzo dira. [[Lurmutur Ekialdea]], [[Lurmutur Mendebaldea]], [[Gauteng]], [[Estatu Askea]] eta [[KwaZulu-Natal]] probintzietan bizi dira. Nekazaritza eta abere hazkuntza dute bizibide. Xhosa, pondo, tenbu eta fingo tribuek osatzen dute xhosa herria. Haien antolamendu politikoa [[monarkia]] zen eta erregearen leinuko kideek aginpidea zuten. Iparraldetik bertaratu ziren, eta XVI. mendean [[Uzinburu]] eta [[Great Fish River]] ibaien inguruan bizilekua hartu zuten. XVI-XVIII. mendeetan merkataritza [[musulman]]ekin harremanak izan zituzten eta haiek ''kafre'' izena jarri zieten. 1775ean hegoaldetik iritysitako [[boer]]rek xhosen lurrak mendean hartzen hasi ziren eta horrek «kafreen gerrak» eragin zituen. 1817tik 1841era misiolari [[Metodismo|metodistak]] xhosak kristautzen jardun ziren. 1856an xhosek bere azienda guztia hil zuten, hildako animalien arimek gizon zuriak itsasora botako zituztelakoan; horren ondorioz, gosete izugarria sortu zen, biztanleriaren erdia hil zen, eta xhosa askok hirietara eta [[meategi]]etara joan behar izan zuen lanera. XX. mendean, [[apartheid]] erregimenaren mende, beren kultura eta ohiturak zeharo galdu zituzten. Egun, Hegoafrikako talderik zapalduenetako bat da. |
||
== Erreferentziak == |
== Erreferentziak == |
||
11:43, 28 apirila 2022ko berrikusketa
| Xhosak | |
|---|---|
Xhosa talde bat, 1848 | |
| Biztanleak guztira | |
| 8.104.752 (2011ko errolda) | |
| Biztanleria nabarmena duten eskualdeak | |
 Hegoafrika | |
| Hizkuntza | |
| Xhosera | |
| Erlijioa | |
| Animismo, kristautasun | |
| Zerikusia duten beste giza taldeak | |
| Bantu herriak |
Xhosa[1] (xhoseraz: amaXhosa, /kǁʰɔ́ːsa/ ahoskatua) Hegoafrikako herria da, nguni taldekoa. 1991n, 3,5 milioi biztanle ziren eta bantu hizkuntza multzoko xhoseraz mintzo dira. Lurmutur Ekialdea, Lurmutur Mendebaldea, Gauteng, Estatu Askea eta KwaZulu-Natal probintzietan bizi dira. Nekazaritza eta abere hazkuntza dute bizibide. Xhosa, pondo, tenbu eta fingo tribuek osatzen dute xhosa herria. Haien antolamendu politikoa monarkia zen eta erregearen leinuko kideek aginpidea zuten. Iparraldetik bertaratu ziren, eta XVI. mendean Uzinburu eta Great Fish River ibaien inguruan bizilekua hartu zuten. XVI-XVIII. mendeetan merkataritza musulmanekin harremanak izan zituzten eta haiek kafre izena jarri zieten. 1775ean hegoaldetik iritysitako boerrek xhosen lurrak mendean hartzen hasi ziren eta horrek «kafreen gerrak» eragin zituen. 1817tik 1841era misiolari metodistak xhosak kristautzen jardun ziren. 1856an xhosek bere azienda guztia hil zuten, hildako animalien arimek gizon zuriak itsasora botako zituztelakoan; horren ondorioz, gosete izugarria sortu zen, biztanleriaren erdia hil zen, eta xhosa askok hirietara eta meategietara joan behar izan zuen lanera. XX. mendean, apartheid erregimenaren mende, beren kultura eta ohiturak zeharo galdu zituzten. Egun, Hegoafrikako talderik zapalduenetako bat da.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2015-6-18 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
|
Artikulu hau antropologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |
