Afro-asiar hizkuntzak: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
No edit summary
1. lerroa: 1. lerroa:
{{Hizkuntza infotaula}}
{{Hizkuntza infotaula}}


'''Afro-asiar hizkuntzak''' [[Iparraldeko Afrika|Iparraldeko]] eta [[Mendebaldeko Afrika]]n, [[Sahel]]en eta [[Hego-mendebaldeko Asia]]n hedaturik dagoen [[Munduko hizkuntza familiak|hizkuntza familia]] da, 240 hizkuntza inguruk osatua eta 285 milioi lagunek baino gehiagok erabilia.
'''Afro-asiar hizkuntzak''' [[Iparraldeko Afrika|Iparraldeko]] eta [[Mendebaldeko Afrika]]n, [[Sahel]]en eta [[Hego-mendebaldeko Asia]]n hedaturik dagoen [[Munduko hizkuntza familiak|hizkuntza familia]] da, 240 [[hizkuntza]] inguruk osatua eta 285 milioi lagunek baino gehiagok erabilia.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Afro-Asiatic languages {{!}} Britannica|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/topic/Afro-Asiatic-languages|aldizkaria=www.britannica.com|sartze-data=2022-05-03}}</ref>


Afro-asiar (edo afro-asiar) ez ezik, "afrasiar" (''afrasian''), "lisramiko" edo ''erythraean'' ere deitu ohi dira hizkuntzok. Baztertu eta arbuiatu izan da, aldiz, behialako "kamito-semitiko" izena.
Afro-asiar (edo afro-asiar) ez ezik, "afrasiar" (''afrasian''), "lisramiko" edo ''erythraean'' ere deitu ohi dira hizkuntzok. Baztertu eta arbuiatu izan da, aldiz, behialako "kamito-semitiko" izena.<ref>{{Erreferentzia|izena=Kenneth|abizena=Katzner|izenburua=The languages of the world|argitaletxea=Routledge|data=2002|url=https://www.worldcat.org/oclc/51322181|edizioa=3rd ed|isbn=0-203-43016-6|pmc=51322181|sartze-data=2022-05-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Afro-Asiatic|hizkuntza=en|url=https://www.ethnologue.com/subgroups/afro-asiatic|aldizkaria=Ethnologue|sartze-data=2022-05-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The World's major languages|argitaletxea=Routledge|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/282550660|edizioa=2nd ed|isbn=978-0-415-35339-7|pmc=282550660|sartze-data=2022-05-03}}</ref>


Honako adar edo [[Hizkuntza familia|familietan]] sailkatu ohi dituzte hizkuntzalariek afro-asiar hizkuntzak:<ref>{{Erreferentzia|izena=Jennifer L.|abizena=Baker|izenburua=Human ancestry correlates with language and reveals that race is not an objective genomic classifier|orrialdeak=1572|hizkuntza=en|abizena2=Rotimi|abizena3=Shriner|izena2=Charles N.|izena3=Daniel|data=2017-12|url=http://www.nature.com/articles/s41598-017-01837-7|aldizkaria=Scientific Reports|alea=1|zenbakia=7|issn=2045-2322|pmid=28484253|pmc=PMC5431528|doi=10.1038/s41598-017-01837-7|sartze-data=2022-05-03}}</ref>
Honako adar edo familietan sailkatu ohi dituzte hizkuntzalariek afro-asiar hizkuntzak:
* [[Amazigera]]
* [[Amazigera]].
* [[Txadar hizkuntzak]]
* [[Txadar hizkuntzak]]
* [[Cushit hizkuntzak]]
* [[Cushit hizkuntzak]]
* [[Egiptoera]]
* [[Egiptoera]].
* [[Hizkuntza omotikoak]]
* [[Hizkuntza omotikoak]].
* [[Hizkuntza semitikoak]]
* [[Hizkuntza semitikoak]]


Zalantzak daude ea [[hizkuntza omotikoak]] talde honetan sailkatu behar diren eta ea [[Bedawi hizkuntza|Beja hizkuntza]] kasuan [[cushit hizkuntzak|hizkuntza kuxitikoen]] adarrean ala adar propioan sailkatu behar den.
Zalantzak daude ea [[hizkuntza omotikoak]] talde honetan sailkatu behar diren<ref>{{Erreferentzia|izena=Bonny|abizena=Sands|izenburua=Africa's Linguistic Diversity: Africa's Linguistic Diversity|orrialdeak=559–580|hizkuntza=en|data=2009-03|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1749-818X.2008.00124.x|aldizkaria=Language and Linguistics Compass|alea=2|zenbakia=3|doi=10.1111/j.1749-818X.2008.00124.x|sartze-data=2022-05-03}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Christopher|abizena=Ehret|izenburua=The Origins of Afroasiatic|orrialdeak=1680–1680|hizkuntza=en|abizena2=Keita|abizena3=Newman|izena2=S. O. Y.|izena3=Paul|data=2004-12-03|url=https://www.science.org/doi/10.1126/science.306.5702.1680c|aldizkaria=Science|alea=5702|zenbakia=306|issn=0036-8075|doi=10.1126/science.306.5702.1680c|sartze-data=2022-05-03}}</ref> eta ea [[Bedawi hizkuntza|Beja hizkuntza]] kasuan [[cushit hizkuntzak|hizkuntza kuxitikoen]] adarrean ala adar propioan sailkatu behar den.

== Etimologia ==
XIX. mendearen hasieran, linguista ezberdinek amazigera, cushitikoa eta egiptoera hizkuntzak filo "Hamitiko"an bildu zituzten, haien artean zuten harreman genetikoa eta talde honek [[Hizkuntza semitikoak|hizkuntza semitikoen]] filoarekin zuen harremana ohoretuz.<ref>{{Erreferentzia|izena=Merritt|abizena=Ruhlen|izenburua=A guide to the world's languages|argitaletxea=Stanford University Press|data=©1991-|url=https://www.worldcat.org/oclc/22663660|isbn=0-8047-1894-6|pmc=22663660|sartze-data=2022-05-03}}</ref> "Hamitiko" eta "Semitiko" terminoak [[Hasiera (Biblia)|Genesi]] liburuko [[Noe|Noeren]] [[Kam]] eta [[Sem]] semeen ondorengoen tribuak deskribatzen dituena.<ref>{{Erreferentzia|izena=Edgar|abizena=Gregersen|izenburua=Language in Africa : an introductory survey|argitaletxea=Gordon and Breach|data=1977|url=https://www.worldcat.org/oclc/3256139|isbn=0-677-04380-5|pmc=3256139|sartze-data=2022-05-03}}</ref>


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==

03:10, 3 maiatza 2022ko berrikusketa

Afro-asiar hizkuntzak
eta
Datu orokorrak
Hiztunak270.000.000
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza
Hizkuntza kodeak
ISO 639-2afa
Glottologafro1255, afro1257, afro1256 eta afro1252
Linguist Listafas
IETFafa

Afro-asiar hizkuntzak Iparraldeko eta Mendebaldeko Afrikan, Sahelen eta Hego-mendebaldeko Asian hedaturik dagoen hizkuntza familia da, 240 hizkuntza inguruk osatua eta 285 milioi lagunek baino gehiagok erabilia.[1]

Afro-asiar (edo afro-asiar) ez ezik, "afrasiar" (afrasian), "lisramiko" edo erythraean ere deitu ohi dira hizkuntzok. Baztertu eta arbuiatu izan da, aldiz, behialako "kamito-semitiko" izena.[2][3][4]

Honako adar edo familietan sailkatu ohi dituzte hizkuntzalariek afro-asiar hizkuntzak:[5]

Zalantzak daude ea hizkuntza omotikoak talde honetan sailkatu behar diren[6][7] eta ea Beja hizkuntza kasuan hizkuntza kuxitikoen adarrean ala adar propioan sailkatu behar den.

Etimologia

XIX. mendearen hasieran, linguista ezberdinek amazigera, cushitikoa eta egiptoera hizkuntzak filo "Hamitiko"an bildu zituzten, haien artean zuten harreman genetikoa eta talde honek hizkuntza semitikoen filoarekin zuen harremana ohoretuz.[8] "Hamitiko" eta "Semitiko" terminoak Genesi liburuko Noeren Kam eta Sem semeen ondorengoen tribuak deskribatzen dituena.[9]

Bibliografia

  • Bernd Heine and Derek Nurse, African Languages, Cambridge University Press, 2000 - Chapter 4
  • Merritt Ruhlen, A Guide to the World's Languages, Stanford University Press, Stanford 1991.
  • Lionel Bender et al., Selected Comparative-Historical Afro-Asiatic Studies in Memory of Igor M. Diakonoff, LINCOM 2003.
  • Marcel Cohen, Essai comparatif sur la vocabulaire et la phonétique du chamito-sémitique, Champion, Paris 1947.
  • Igor M. Diakonoff et al., "Historical-Comparative Vocabulary of Afrasian", St. Petersburg Journal of African Studies Nos. 2-6, 1993-7.
  • Christopher Ehret. Reconstructing Proto-Afroasiatic (Proto-Afrasian): Vowels, Tone, Consonants, and Vocabulary (University of California Publications in Linguistics 126), California, Berkeley 1996.
  • Vladimir E. Orel and Olga V. Stolbova, Hamito-Semitic Etymological Dictionary: Materials for a Reconstruction, Brill, Leiden 1995

Kanpo estekak

Hizkuntza familia

 • Austronesiar hizkuntzak  • Niger-Kongo hizkuntzak  • Nilo-saharar hizkuntzak  • Khoe–Kwadi hizkuntzak  • Mande hizkuntzak  • Jalaa hizkuntza  •

Afro-asiar hizkuntzak  • Ainuera  • Altaitar hizkuntzak  • Austroasiar hizkuntzak  • Hizkuntza drabidikoak  • Eskimo-aleut hizkuntzak  • Indoeuropar hizkuntzak  • Hurritar-urartiar hizkuntzak  • Kartveliar hizkuntzak  • Kra-dai hizkuntzak  • Kaukasoko ipar-ekialdeko hizkuntzak  • Kaukasoko ipar-mendebaldeko hizkuntzak  • Hizkuntza sino-tibetarrak  • Tungus hizkuntzak  • Turkiar hizkuntzak  • Uraldar hizkuntzak  • Buruxaski  • Euskera  • Kusunda hizkuntza  • Sumerrera

 • Austronesiar hizkuntzak  • Trans-Ginea Berria  •

 • Pama–Nyungan

Eskimo-aleut hizkuntzak  • Na-dene hizkuntzak  • Siouar hizkuntzak  • Kiowa-Tano  • Uto-azteka hizkuntzak  • Haida hizkuntza  • Takelma hizkuntza  • Waxo hizkuntza  • Zuni hizkuntza  •

Maia hizkuntzak  • Xinkera  • Uto-azteka hizkuntzak  • Lenkera • Kitxua  • Irantxe hizkuntza

Chon hizkuntzak  • Karibe hizkuntzak  • Nasa yuwe  • Warao hizkuntza  • Yagan hizkuntza  •

Keinu hizkuntza

Kreolera  • Hizkuntza bakartu  • Pidgin (hizkuntza)  • Hizkuntza eraiki

  1. ↑ (Ingelesez) «Afro-Asiatic languages | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2022-05-03).
  2. ↑ Katzner, Kenneth. (2002). The languages of the world. (3rd ed. argitaraldia) Routledge ISBN 0-203-43016-6. PMC 51322181. (Noiz kontsultatua: 2022-05-03).
  3. ↑ (Ingelesez) «Afro-Asiatic» Ethnologue (Noiz kontsultatua: 2022-05-03).
  4. ↑ The World's major languages. (2nd ed. argitaraldia) Routledge 2009 ISBN 978-0-415-35339-7. PMC 282550660. (Noiz kontsultatua: 2022-05-03).
  5. ↑ (Ingelesez) Baker, Jennifer L.; Rotimi, Charles N.; Shriner, Daniel. (2017-12). «Human ancestry correlates with language and reveals that race is not an objective genomic classifier» Scientific Reports 7 (1): 1572.  doi:10.1038/s41598-017-01837-7. ISSN 2045-2322. PMID 28484253. PMC PMC5431528. (Noiz kontsultatua: 2022-05-03).
  6. ↑ (Ingelesez) Sands, Bonny. (2009-03). «Africa's Linguistic Diversity: Africa's Linguistic Diversity» Language and Linguistics Compass 3 (2): 559–580.  doi:10.1111/j.1749-818X.2008.00124.x. (Noiz kontsultatua: 2022-05-03).
  7. ↑ (Ingelesez) Ehret, Christopher; Keita, S. O. Y.; Newman, Paul. (2004-12-03). «The Origins of Afroasiatic» Science 306 (5702): 1680–1680.  doi:10.1126/science.306.5702.1680c. ISSN 0036-8075. (Noiz kontsultatua: 2022-05-03).
  8. ↑ Ruhlen, Merritt. (©1991-). A guide to the world's languages. Stanford University Press ISBN 0-8047-1894-6. PMC 22663660. (Noiz kontsultatua: 2022-05-03).
  9. ↑ Gregersen, Edgar. (1977). Language in Africa : an introductory survey. Gordon and Breach ISBN 0-677-04380-5. PMC 3256139. (Noiz kontsultatua: 2022-05-03).
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Afro-asiar_hizkuntzak&oldid=8925759"(e)tik eskuratuta