Baronatarren kondaira

Baronatarren dorretxea urrunetik.

Baronatarren kondairak Villanañeko Maria Perezen istorioa azaltzen du, "Gaztelako Barona" ezizena zuena. Kondaira Soria ingurukoa da, eta ezagun egin zen emakume honek Nafarroa eta Aragoiko Alfontso I.a garaitu zuelako.

Kondairaren garai historikoa Gaztelako Erresuma eta Aragoi arteko gudarena zen. Gaztelak Urraka bere erregina eta Alfontso bere oinordekoaren alde egin zuen eta Nafarroa eta Aragoiko Erresumek Alfontso I.a bere erregearen alde.

Maria alarguna zen, bere hirugarren senarra Antso V.a Nafarroakoaren seme sasikumea On Bela izanda. Bela Aiara leinuaren sortzailea zen, Bizkaiko Jaunen bitartez Gaztelako Erresumarekin lotua. Antso V.a Nafarroakoaren beste semeak Nafarroa eta Aragoiko erregeak ziren: Piarres I.a, Alfontso I.a eta Ramiro II.a. Maria eta Belak seme bat izan zuten: Rodrigo Barona.

Mariak neba bi zituen: Alvar Perez eta Gomez Perez. Hauek Gaztelako Erresumaren alde egin zuten. Hori zela eta, Soriako Baraonara joan ziren borrokatzera, arreba etxean utzita. Baina Maria ez zen etxean geratu eta etxeko armadura hartuta gudara joan zen. Borroka eta gero, Maria gudarostea galdu eta nor eta Alfontso I.a topatu zuen. Hau bakar-bakarrik zegoen eta Mariak arma gabe egonda ere, erregea garaitu eta atxilotu zuen.

Bataila eta gero, Alfontso Gaztelako Erresumako erregeak Mariari honela esan zion:

«

"Gizon indartsu bat bezala jokatu duzularik eta ez emakume ahul baten moduan, Barona deitu beharko zara, baita zure ondorengoak ere, eta balentria honen oroimenez, Aragoiko armak erabiliko dituzu."

»

Kondairaren omenez Villanañen Mariaren ohorezko harri-irudia, kaska eskuan duela, jarri dute.

Ikus, gainera

• Baronatarren dorretxea

Kanpo estekak

• Kondaira www.valdegovia.comen
• (Gaztelaniaz) José Ortega Munillak idatzitako kondaira Gaztelaniazko Wikisourcen
• (Gaztelaniaz) www.soria-goig.org

• Datuak: Q11687693