Basilio Mazedoniarra

Basilio Mazedoniarra
	; Irudi gehiago
bizantziar enperadore
parakoimomenos (en)
Bizitza
Jaiotza	Edirne, 811 (egutegi gregorianoa)
Herrialdea	Bizantziar Inperioa
Heriotza	Konstantinopla, 886ko abuztuaren 29a (74/75 urte)
Heriotza modua	istripuzko heriotza: hunting accident (en) ; sukarra
Familia
Ezkontidea(k)	Eudoxia Ingerina
Seme-alabak	ikusi Leon VI.a Jakituna; Stephen I of Constantinople (en) ; Constantine (son of Basil I) (en) ; Alexandro Bizantziokoa;
Anai-arrebak	ikusi Varda (en) ;
Leinua	Macedonian dynasty (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	Erdi Aroko greziera
Jarduerak
Jarduerak	subiranoa

Basilio Mazedoniarra^[1] (grezieraz: Βασίλειος ὁ Μακεδών, Basíleios hō Makedṓn; armenieraz: Բարսեղ Ա Մակեդոնացի, Barsegh A Makedonatsi; 826/835? – 886ko abuztuaren 29a), Basilio I.a Handia ere deitua, 867–886 bitartean Bizantziar Inperioko enperadorea izan zen^[2].

Armeniatik etorri eta Mazedonian finkatu zen familia batean jaio zen. Nekazari xume sortu bazen ere, gortean hazi zuten, eta Mikel III.a enperadorearen tronua usurpatu zuen. Nahiz eta jatorri xumekoa izan, gaitasun handia erakutsi zuen estatuko gaiak gobernatzeko orduan. Horrela, botere inperialaren berpiztea eta arte bizantziarraren birsortzea eragin zuen. Bizantziarrentzat enperadore handienetako bat zen, eta hark fundatu zuen dinastiak, Mazedoniarrak, Bizantziar Inperioaren aro oparo eta loriatsuena kontsideratzen den aroa gobernatu zuen.

Legegintzan ikaragarrizko lana egin zuen Basilio I.ak, Justiniano I.aren bilduma eskuratu eta eguneratu zuen. Basilikak izeneko lanean bildu zituen legeak. Arlo eklesiastikoari dagokionez, Erromarekin oso harreman onak izan zituen, baina, aldi berean, ez zuen Erromaren mende, neurri batetik harago, jartzeko asmorik.

Basilio I.aren agintaldia bogomiloak izeneko heretikoekin izandako gerra korapilatsuak markatu zuen. Italian izandako garaipen militarrek bizantziarrek penintsula horretan izan zuten menderatze-aldi berria ireki zuten. Baina, batez ere, bizantziarrak Mediterraneoaren eta, bereziki, Adriatikoaren jaun eta jabe izan ziren.

Basilio I.ak 19 urtez gobernatu zuen. 886an hil zen, ehiza-istripu larri baten ondoren.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Euskaltzaindiaren 179. araua, Bizantziar Inperioko pertsona-izenak
↑ Basil I 2012. Encyclopædia Britannica Online. 2012ko abenduaren 23an begiratua.

Aurrekoa
Mikel III.a

Bizantziar Inperioko enperadorea
867–886

Ondorengoa
Leon VI.a Jakituna

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Basilio Mazedoniarra

Datuak: Q41592
Multimedia: Basileios I / Q41592

[1] Euskaltzaindiaren 179. araua, Bizantziar Inperioko pertsona-izenak

[2] Basil I 2012. Encyclopædia Britannica Online. 2012ko abenduaren 23an begiratua.

[1]

[2]

i e a Erromatar eta bizantziar enperadoreak
Printzerria 27 BC – 235 AD	Augusto Tiberio Kaligula Klaudio Neron Galba Oton Vitelio Vespasiano Tito Domiziano Nerva Trajano Hadriano Antonino Pio Marko Aurelio eta Luzio Vero Komodo Pertinax Didio Juliano (Peszenio Nigro) (Klodio Albino) Septimio Severo Karakala eta Geta Makrino eta Diadumeniano Heliogabalo Alexandro Severo
Krisialdia 235–284	Maximino Trax Gordiano I.a eta Gordiano II.a Pupieno eta Balbino Gordiano III.a Filipo Arabiarra eta Filipo II.a Dezio eta Herenio Etrusko Hostiliano Treboniano Galo eta Volusiano Emiliano Valeriano Galieno, Salonino eta Valeriano II.a Klaudio Gotiko Kintilo Aureliano Tazito Floriano Probo Karo Karino eta Numeriano Galietako enperadoreak: Postumo (Leliano) Mario Viktorino (Domiziano II.a) Tetriko I.a eta Tetriko II.a
Dominatua 284–395	Diokeziano (inperio osoa) Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) eta Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (West) Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (mendebaldea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Maxentzio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Galerio (ekialdea) eta Lizinio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) Maxentzio (bakarrik) Lizinio (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (bere burua aldarrikatua) eta Valerio Valente Lizinio (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Lizinio II.a, Konstantino II.a eta Krispo (Martiniano) Konstantino I.a Handia (inperio osoa) eta Krispo Konstantino II.a Konstante Magnentzio eta Dezentzio Konstantzio II.a eta Vetranio Juliano Apostata Joviano Valentiniano I.a Valente Graziano Valentiniano II.a Magno Maximo eta Flavio Viktor Teodosio I.a Handia (Flavio Eugenio)
Mendebaldeko Inperioa 395–480	Honorio (Konstantino III.a eta Konstantzio II.a) Konstantzio III.a Joan, mendebaldeko usurpatzailea Ravenan Valentiniano III.a Petronio Maximo eta Paladio Avito Maioriano, Libio Severo, Antemio eta Olibrio Glizerio Julio Nepote (de iure) Romulo Augustulo (usurpatzailea)
Ekialdeko/ Bizantziar Inperioa 395–1204	Arkadio Teodosio II.a Pulkeria Martziano Leon I.a Leon II.a Zenon I.a (1. agintaldia) Basilisko eta Marko Zenon I.a (2. agintaldia) Anastasio I.a Justino I.a Justiniano I.a Justino II.a Tiberio II.a Maurizio eta Teodosio Fokas Heraklio Konstantino III.a Heraklonas Konstante II.a Konstantino IV.a eta Heraklio, Tiberio eta Justiniano II.a Justiniano II.a (1. agindaldia) Leontzio Tiberio III.a Justiniano II.a (2. agintaldia) eta Tiberio Filipiko Anastasio II.a Teodosio III.a Leon Isauriarra Konstantino V.a Artabasdo Leon IV.a Khazariarra Konstantino VI.a Irene Nizeforo I.a Estaurazio Mikel I.a Rangabe eta Teofilakto Leon V.a Armeniarra eta Konstantino Mikel II.a Teofilo Mikel III.a Basilio Mazedoniarra Leon VI.a Jakituna Alexandro Bizantziokoa Konstantino VII.a Porfirogeneta Erroman I.a Lakapetarra eta Kristobal, Eztebe eta Konstantino Erroman II.a Nizeforo II.a Fokas Joan I.a Tzimiskes Basilio II.a Konstantino VIII.a Zoe (1. agindaldia) eta Erroman III.a Zoe (1. agindaldia) eta Mikel IV.a Mikel V.a Zoe (2. agindaldia) eta Teodora Zoe (2. agindaldia) eta Konstantino Monomako Konstantino Monomako (bakarrik) Teodora Mikel VI.a Isaak I.a Komneno Konstantino X.a Dukas Erroman IV.a Diogenes Mikel VII.a Dukas eta Androniko, Konstantios eta Konstantino Nizeforo III.a Botaniates Alexio I.a Komneno Joan II.a Komneno eta Alexio Komneno Emanuel I.a Komneno Alexio II.a Komneno Androniko I.a Komneno Isaak II.a Angelo Alexio III.a Angelo Alexio IV.a Angelo Nikolas Kanabos, usurpatzailea Alexio V.a Dukas
Nizeako Inperioa 1204–1261	Konstantino Laskaris Teodoro I.a Laskaris Joan III.a Dukas Vatatzes Teodoro II.a Laskaris Joan IV.a Dukas Laskaris
Ekialdeko/ Bizantziar Inperioa 1261–1453	Mikel VIII.a Paleologo Androniko II.a Paleologo eta Mikel IX.a Paleologo Androniko III.a Paleologo Joan V.a Paleologo Joan VI.a Kantakuzeno eta Joan V.a Paleologo eta Mateo Kantakuzeno Joan V.a Paleologo Androniko IV.a Paleologo Joan VII.a Paleologo Androniko V.a Paleologo Emanuel II.a Paleologo Joan VIII.a Paleologo Konstantino XI.a Paleologo
Letra etzanean usurpatzaile edo enperadorekideak.