Céline Laguarde

Aldatu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Céline Laguarde
Bizitza
JaiotzaBiarritz, 1873ko azaroaren 2a
Herrialdea Lapurdi, Euskal Herria
HeriotzaLausana, 1961eko maiatzaren 20a (87 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakargazkilaria
Genero artistikoapiktorialismoa

Graciosa Céline Laguarde de Camoux, Céline Laguarde bezala ezaguna (Biarritz, 1873ko azaroaren 2a - Lausana, 1961eko maiatzaren 20a), argazkilaria eta piktorialisten mugimendu artistikoaren parte izan zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Biarritzeko jabe baten alaba da, Euskal Herria den bere sorterritik oso gertu izan da beti.[1] 1880-90 urteetan, Parisen bizi izan zen, Aix-en-Provencera joan aurretik. Aix-eko goi-gizartean mugitzen zen. Saloi bat atxikitzen zuen hiri horretan, eta musika- eta literatura-topaketak antolatzen eta horietan parte hartzen. 1898ko martxoaren 19an, Marsellako La Vedette aldizkarian argitaratu Chronique aixoise izeneko artikuluan, honako hau irakur daiteke: “Beraz, Frazerolle-en partiziotik La Marche à l'étoile eta L'Enfant prodigue txalotu ditugu bata bestearen atzetik eta biak ala biak bero; Laguarde andereñoa orkestra zuzendari inprobisatuaren organo xarmanta, mezzosoprano inprobisatuaren ahots leun eta sutsua [...]”.[2]

Han izan ziren hainbat gonbidatu argazki-modelo izan ziren handik gutxira.

Bere lehen argazkiak XIX. mendearen amaierakoak dira. Lehenengo lanetako bat, Une précieuse izenekoa, Art et Photographie aldizkarian argitaratu zen 1900az geroztik.[3]; hurrengo urtean, aldiz, aldizkari berean, L'Automne izeneko argazkia. Argazkilaritzako piktorialisten mugimenduak pasionatzen zuen, eta, berehala, Robert Demachyren ikasle bihurtu zen; biek oso ongi menderatzen zuten goma bikromatatuaren teknika.

Gertu-gertuko bere inguruari, familiari, lagunei eta hurbilekoei argazkiak ateratzen zizkien, eta laster hasi zen argazkia Proventzako ingurune intelektualeko tokiko pertsona ezagunei ere argazkiak ateratzen. Marseillako foto-klubeko kide bihurtu zen, 1902an Pariskoaren urgazle bilakatu aurretik.

L'Épreuve photographique argitalpen entzutetsuan, inpresio kalkografikoarekin, bi serietan argitaratua Plonek 1904an eta 1905ean, Roger Aubry-ren zuzendaritzapean, Céline Laguarderen Stella, Étude en brun, Pierrette lanak ikus zitezkeen piktorialismoko izen handienen lanen ondoan : Constant Puyo, Robert Demachy, Maurice Bucquet… Emakume bakarra zen argitalpen horren aurkibidean, "mugimenduko autoritate femenino bakartzat har daiteke"[4].

Hainbat aldiz argitaratu zen aldizkari fotografiko espezializatuetan, Frantziakoetan eta atzerrikoetan[5], bai eta argazki-lanetan ere, hainbat foto-klubek antolatutako erakusketetan parte hartu zuen, besteak beste, Marseillakoak (1903 eta 1904) eta Parisekoak.[6] Nizako foto-klubak bere lanekin soilik erakusketa bat antolatu zuen Udalaren kasinoan, 1911ko apirilaren 6tik 15era bitartean. Bertan 70 obra inguru aurkeztu zituen.

Bere piktorialista-lanak bi aldi ditu: XIX. mendearen bukaeratik 1909ra eta 1909tik 1914ra. Michel Poivert-ek dioenez, “1909 arte, eragin sinbolikoei irekitako ikonografia mistiko bat ikusten du kritikak berarengan, eta gero erretratuei ekiten die”.[7] Gizon famatuen erretratuak betikotzen ditu: Maurice Ravel, Darius Milhaud, Francis Jammes, Maurice Barrès, Frédéric Mistral edo Jules Cheret[8].

Instrukzio Publikoko eta Arte Ederretako ministroaren 1907ko urtarrilaren 28ko aginduz, Akademiako ofiziala[9] bereizgarria eman zioten 'Parisko artista margolari' gisa. Marseillako Argazkilaritza Elkartearen aldizkariak zoriondu egin zuen.

1913ko azaroaren 25ean, Eduardo Frédéric Bugnion (1845-1939) mediku suitzarrarekin ezkondu zen Aix-en-Provencen. Bazirudien Lehen Mundu Gerraren ondoren gutxitu egin zela haren argazki-jarduera, nahiz eta bere senar entomologistaren lan zientifikoetan laguntzen zuen, Aix-en ondoan La Luciole izeneko haien etxean egindako mikrofotografiekin. Haren senarra hil ondoren, Aix-en-Provencen, Frantzia eta Suitzaren artean bizi izan zen.

Graciosa Céline Lagouarde de Camoux 1961ean hil zen. Suitzako San Maurizioko abadiaren ongilea, organo berriaren fabrikazioa finantzatu zuen, eta han lurperatuta dago, basilikan egindako hileta-zerbitzu baten ondoren.

Erakusketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Orsay Museoak antolatuta, 2015eko urriaren 15etik 2016ko urtarrilaren 24ra, Nor da emakume argazkilarien beldur? erakusketaren barruan, erakusketako katalogoan azaldu eta erreproduzitu zituzten haren zenbait lan. Zehazki, Jean-Henri Fabre, Maurice Barrèsen erretratuak, baita Sorcière, La Robe de gaze eta beste bi gizonen erretratuak ere. 2017an, Orsay Museoak artelanen funts garrantzitsu bat erosi zuen artistarengandik zuzenean.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Extrait de naissance consultable sur le site des archives départementales des Pyrénées-Atlantiques voir entrée 141
  2. ↑ Olivier du Montaiguet. (1898-03-19). Chronique aixoise. , 203 or..
  3. ↑ Revue et illustration en ligne sur le site Gallica de la BnF.
  4. ↑ Txantiloi:Ouvrage
  5. ↑ Les tirages Profil et Jeune fille à l'œillet sont publiés dans Charles Holme (s./dir.), Art in photography with selected examples of european and american works, in The Studio, Londres, Paris et New York, 1905 — Numéro en ligne, Bibliothèque numérique de l'université de Heidelberg.
  6. ↑ Les tirages Portrait et Au jardin ensoleillé sont publiés dans Photographische Mittelungen, Berlin, 1906.
  7. ↑ Cf. l'entrée qui lui est consacré dans Dictionnaire mondial de la photographie, Larousse (Paris), 2001, 766 p. En ligne sur le site Gallica de la BnF.
  8. ↑ Txantiloi:Ouvrage
  9. ↑ Journal officiel de la République française, 39e année, n°43, Txantiloi:N° datée du Txantiloi:Date- En ligne sur le site Gallica de la BnF.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Alfred Maskell eta Robert Demachy, Le Procédé à la gomme bichromatée, ou Photo-aquateinte, ingelesetik itzulia G. Devanlay-k, Gauthier-Villars et fils, Paris, 1898ko lehen argitalpena; 1987an berrargitaratua.
  • Robert Demachy eta Constant Puyo, Les Procédés d'art en photographie, Photo-club de Paris, 1906. Autoreek Céline Laguarderen Fantaisie Louis XV-ren edizioa argitaratu zuten.
  • Ouvrage collectif, Qui a peur des femmes photographes : 1839-1945, Paris, Musée d'Orsay - Hazan, coll. « Catalogue d'exposition », septembre 2015, 320 p., Cartonné - 230 x 288 mm (ISBN 978-2-35433-165-8, présentation en ligne).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Céline_Laguarde&oldid=9585452"(e)tik eskuratuta