Etilen glikol

Etilen glikol
	Irudi gehiago
Formula kimikoa	C2H6O2
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Mota	glycol (en) eta alkanediols (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	1,11 g/cm³ (20 °C, likido)
Soinuaren abiadura	1.658 m/s (25 °C, likido)
Errefrakzio indiziea	1,3811 (20 °C, 580 nm)
Azidotasuna (pKa)	15,1 (25 °C)
Momentu dipolarra	2,28 D
Fusio-puntua	−13 °C ; −13 °C
Irakite-puntua	198 °C (760 Torr); 197 °C (1 atm); 197,34 °C (101,325 kPa)
Fusio-entalpia	2,28 D
Baporizazio entalpia	50,5 kJ/mol eta 57,4 kJ/mol
Lurrun-presioa	7.900 MPa (20 °C)
Bero ahalmena	2.400 J/(kg K)
Masa molekularra	62,037 Da
Erabilera
Rola	developmental toxicant (en)
Arriskuak
NFPA 704	1 1 0
Lehergarritasunaren beheko muga	3,2 vol%
Lehergarritasunaren goiko muga	15,3 vol%
Batezbesteko dosi hilgarria	ikusi 4.700 mg/kg (Arratoi, aho emate); 9.530 mg/kg (untxi, skin absorption (en) );
Flash-puntua	111 °C
Eragin dezake	ethylene glycol exposure (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	LYCAIKOWRPUZTN-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	107-21-1
ChemSpider	13835235
PubChem	174
Reaxys	505945
Gmelin	30742
ChEBI	943
ChEMBL	CHEMBL457299
RTECS zenbakia	KW2975000
ZVG	12060
DSSTox zenbakia	KW2975000
EC zenbakia	203-473-3
ECHA	100.003.159
CosIng	34128
MeSH	D019855
RxNorm	1314364
Human Metabolome Database	HMDB0037790
KNApSAcK	C00007409
UNII	FC72KVT52F
KEGG	C15588 eta C01380
PDB Ligand	EDO

Etilenglikola bi hidroxilo talde dituen alkohola da eta etano-1,2-diola, etanodiol eta glikol izenez ere ezagutzen da. Bi zereginetan usatzen da batez ere. Lehengai moduan poli(etilen tereftalato)aren moduko poliesterren sintesian (% 50) eta izotz-kontrako bezala (% 40)^[1].

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Likido kolorge, likatsu eta gozoa da, pozoitsua, 1,125 gr/cm³-ko dentsitatekoa. 197,5 °C-an irakiten du, eta -11,5° C-tan solidotzen da. Urarekin eta alkoholarekin nahas daiteke, baina ez eterrarekin^[2].

Izarrarteko espazioan etilen glikola detektatua izan da^[3].

Sintesi industriala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Etilen glikolaren sintesia etilenotik (etenotik) abiatzen da. Lehenik, tarteko produktu moduan, etilen oxidoa sintetizatzen da. Etilen oxidoak urarekin erreakzionatzen du etilen glikola sortzeko, ekuazio kimiko honen arabera:

C₂H₄O + H₂O → HO−CH₂CH₂−OH

Erreakzio hori azidoen edo baseen bidez kataliza daiteke, edo pH neutroan gerta daiteke tenperatura altuetan. Etilen glikolaren errendimendurik handiena pH azidoan edo neutroan gertatzen da, ur soberakinezko inguruetan. Baldintza horietan, % 90eko errendimendua lor daiteke. Azpiproduktu nagusiak di(etilen glikol), tri(etilen glikol) eta tetra(etilen glikol) oligomeroak dira. Oligomero horiek eta ura bereizteko energia asko behar da^[4]. Urtean 6,7 milioi tona etilen glikol inguru ekoizten dira munduan.

Toxikotasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Etilen glikola toxikoa da eta bere LDL_o = 786 mg/kg da gizakiengan. Arriskurik handiena zapore gozoari zor zaio, haurrak eta animaliak erakar baititzake. Irentsi ondoren, etilen glikola azido glikolikora oxidatzen da eta segidan azido oxalikora oxidatzen da zeina toxikoa den. Honek eta bere azpiproduktu toxikoek nerbio-sistema zentralari eragiten diote lehenik, gero bihotzari eta, azkenik, giltzurrunei. Ez bada garaiz tratatzen hilgarria izan daiteke^[5].

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (Ingelesez) Wiley‐VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, ed. (2000-06-15). Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. (1. argitaraldia) Wiley doi:10.1002/14356007. ISBN 978-3-527-30385-4. (Noiz kontsultatua: 2020-11-28).
↑ «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-01-10).
↑ Ana, Galarraga Aiestaran. (2008-12-06). «Izarren hautsa, bizigai» Zientzia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-01-10).
↑ Vicario Hernando, Jose Luis & Moreno Benitez, Maria Isabel. (2010). Kimika organiko industriala. EHU, 79-80 or. ISBN 978-84-692-7831-4..
↑ (Ingelesez) «CDC - The Emergency Response Safety and Health Database: Systemic Agent: ETHYLENE GLYCOL - NIOSH» www.cdc.gov 2018-09-27 (Noiz kontsultatua: 2020-11-28).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q194207
Multimedia: Ethylene glycol / Q194207

[1] (Ingelesez) Wiley‐VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, ed. (2000-06-15). Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. (1. argitaraldia) Wiley doi:10.1002/14356007. ISBN 978-3-527-30385-4. (Noiz kontsultatua: 2020-11-28).

[2] «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-01-10).

[3] Ana, Galarraga Aiestaran. (2008-12-06). «Izarren hautsa, bizigai» Zientzia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-01-10).

[4] Vicario Hernando, Jose Luis & Moreno Benitez, Maria Isabel. (2010). Kimika organiko industriala. EHU, 79-80 or. ISBN 978-84-692-7831-4..

[5] (Ingelesez) «CDC - The Emergency Response Safety and Health Database: Systemic Agent: ETHYLENE GLYCOL - NIOSH» www.cdc.gov 2018-09-27 (Noiz kontsultatua: 2020-11-28).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]