Josefina Aldecoa
| Josefina Aldecoa | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Robla, 1926ko martxoaren 7a |
| Herrialdea |  Espainia |
| Heriotza | Mazcuerras, 2011ko martxoaren 16a (85 urte) |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Ignacio Aldekoa (1952 - 1969) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | idazlea eta unibertsitateko irakaslea |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Mugimendua | 1950eko belaunaldia |
| Izengoitia(k) | Josefina Rodríguez Álvarez, Josefina Rodríguez, Josefina Rodríguez de Aldecoa, Josefina R. Aldecoa eta Josefina Aldecoa |
| Genero artistikoa | eleberria |
.svg){kind=small}
Josefina Aldecoa, jaiotzez, Josefa Rodríguez Álvarez (La Robla, León, 1926ko martxoaren 8a – Mazcuerras, Kantabria, 2011ko martxoaren 16a) idazle eta pedagogoa izan zen. Estilo Eskolako zuzendaria izan zen.[1] Ignacio Aldecoa idazlearekin ezkonduta egon zen, eta, 1969an hil ondoren, haren abizena hartu zuen literatura-karrerarako.
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Familiakoak maistrak ziren. Ama eta amona Irakaskuntza Erakunde Askearen ideologian parte hartu zuten irakasleak izan ziren; erakunde hori XIX. mendearen amaieran jaio zen, Espainian hezkuntza berritzeko asmoz. Leonen bizi izan zen, Espadaña izeneko poesia-aldizkaria sortu zuen literatura-talde batean. 1944an Madrilera joan zen eta han Filosofia eta Letrak ikasi zituen, eta Pedagogian doktoratu zen, Madrilgo Unibertsitatean, haurrak artearekin zuen harremanari buruzko tesiarekin, gero El arte del niño (1960) izenburupean argitaratu zuen tesia. Fakultatean ikasten eman zituen urteetan, gero 50. belaunaldiko kide izan ziren idazle-talde batekin jarri zen harremanetan: Carmen Martín Gaite, Rafael Sánchez Ferlosio, Alfonso Sastre, Jesús Fernández Santos eta Ignacio Aldecoa. Harekin ezkondu zen 1952an, eta Susanak bere abizena hartu zuen —baina 1969. urtean alargundu ondoren, bere jatorrizko abizenaren R. mantendu zuen aurretik. . Ignacio Aldecoak, Rafael Sánchez Ferlosiok eta Alfonso Sastrek zuzendutako Revista Española aldizkarirako itzuli zuen Truman Capoteren lehen ipuina.
Lan ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1959an, bere lan handia izan zen Estilo Ikastetxea sortu zuen Madrilen, El Viso inguruan. Bere pedagogia-tesian, Ingalaterran eta Estatu Batuetan ikusi zituen eskoletan eta Krausismoaren hezkuntza-ideietan, Irakaskuntzako Erakunde Askearen oinarri ideologikoan, egindako ideietan inspiratu zen: "Oso humanista zen zerbait nahi zuen, garrantzi handia emanez literaturari, letrei, arteari; kulturalki oso findua zen ikastetxea, oso librea, eta, beraz, artean nazioko eskola gehienetan erlijioaren osagai pentsaezinez hitz egiten zuena".
1961ean A ninguna parte/ Inora ere ez ipuin-bilduma argitaratu zuen. Los niños de la guerra/ Gudako umeak (1983) lanean, bere belaunaldiaren kronika bat egin zuen, 1950eko hamarkadan sortutako hamar kontalariri buruzko biografia eta iruzkin literarioak.
1969an senarra hil zen, eta 10 urtez egon zen bertan behera utzita idazkuntza. Irakaskuntzan jarraitu zuen 1981ean Ignacio Aldecoaren ipuin-sorta baten edizio kritikoa argitaratu zuen arte. Bere literatura-jarduerak Los niños de la guerra/ Gudako umeak (1983), La enredadera/Igokaria (1984), Que somos jóvenes/ Gazterak gara-eta (1986) edo El vergel (1988) bezalako eleberriekin jarraitu zuen. 1990ean, eduki autobiografikoko trilogia bat hasi zuen Historia de una maestra/Maistra baten historia (1990), Mujeres de negro/ Belzdun emakumeak (1994) eta La fuerza del destino/ Patuaren indarra (1997) eleberriekin. Trilogia horren zati bat diktaduraren ondorengo urteetan hezkuntza-sistema berreraikitzeko moduari buruzko diskurtso politikoari erantzun zion, eta ez zuen behar bezain laikotzat jotzen.
1998an, Confesiones de una abuela/Amona baten aitorpenak saiakera idatzi zuen, bilobarekin izandako harremana eta esperientziak azaltzeko. 2000. urtean Fiebre/Sukarra, 1950 eta 1990 artean idatzitako ipuinen antologia argitaratu zuen, eta 2002an El enigma/Enigma, amodiozko eleberria.
2003an Gaztela eta Leon Letren Saria lortu zuen. Urte horretan bertan En la distancia/Distantzian, bere memoriak argitaratu zituen. Bere oroitzapenak berreraikitzeaz gain, Gerra Zibileko eta Gerraondoko espainiar intelektual eta idazleen belaunaldi galdu batena ere berreraikitzen du: Ignacio Aldecoa, Luis Martín-Santos, Juan Benet, Jesús Fernández Santos, Rafael Sánchez Ferlosio eta Carmen Martín Gaite. Halaber, gogoratu zuen nola iritsi zen idazle izatera, ustekabean, argitalpen-enkargu baten bidez, eta ez zen damutzen. Atzerrira egindako bidaiek , hasierako frankismoaren mundu itxi eta hutsean bizirauteko aukera eman zioten.
2005ean La casa gris/Etxe grisa argitaratu zuen, 24 urte zituela idatzi zuen lan bat. Lan horretan, Teresa protagonista zuen eleberri baten bidez, Londresen izandako bizitza kontatuzuen, 1950eko hamarkadan Espainia eta Europaren arteko aldea islatuz.
2008an Hermanas/ Ahizpak, bere azken eleberria argitaratu zuen.
2011ko martxoaren 16an hil zen Mazcuserrasen (Kantabria), arnas gutxiegitasun baten ondorioz.[2]
Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- El arte del niño (1960)
- A ninguna parte (1961)
- Los niños de la guerra (1983)
- La enredadera (1984)
- Porque éramos jóvenes (1986)
- El vergel (1988)
- Cuento para Susana (1988)
- Historia de una maestra (1990)
- Mujeres de negro (1994)
- Ignacio Aldecoa en su paraíso (1996)
- Espejismos (1996), ama-alaben ipuina c. Laura Freixas argitaletxea
- La fuerza del destino (1997)
- Confesiones de una abuela (1998)
- Pinko y su perro (1998, SM argitaletxea[3]
- El mejor (1998), cuento en Cuentos de fútbol II. Jorge Valdano argitaletxea
- La rebelión (1999), Mujeres al alba-ko ipuina
- El desafío (2000), Cuentos solidarios 2ko ipuina
- Fiebre (2001) Anagrama argitaletxea[4]
- La educación de nuestros hijos (2001)
- El enigma (2002) Alfaguara argitaletxea
- En la distancia (2004)
- La Casa Gris (2005)
- Hermanas (2008) Alfaguara argitaletxea.[5]
Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2003an Gaztela eta Leon Letren Saria lortu zuen
Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
-
‘Josefina Aldecoa’ bigarren faseko lehen harria jartzeko ekitaldia, Illescas (Toledo), 2018-05-04 -
Estilo ikastetxea. Eskola artistikoa, intelektuala eta laikoa. Josefina Aldecoak sortua
.jpg)
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Fallece la escritora Josefina Aldecoa a los 85 años de edad
- ↑ Fallece la escritora y pedagoga.
- ↑ Pinko y su perro. .
- ↑ Fiebre. .
- ↑ (Gaztelaniaz) «Madrid, otoño, sábado | Penguin Libros» PenguinLibros (Noiz kontsultatua: 2022-03-28).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Estilo ikastetxearen webgunea
- Josefina Aldecoa Lecturalian
- Alfaguara argitaletxea: idazlearen liburuak
- Doktore-tesia Alicia Villán Rodríguez
- Josefina Aldecoa, Eleguner.es-eko irakasle baten istorioa
- Josefina Aldecoa. Idazleen eguna
- UNEDeko Narrazio Laburraren XI. Sariko epaimahaiaren erabakiaren bideoa, Ana María Matute buru dela. Josefina Aldecoa, Jesús Munárriz, José Romera Castillo, Madrilgo Conde de Suchil hotelean, TVEin95-2n emandako programan (2000ko ekainaren 20a). https:
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q468783
Multimedia: Josefina Aldecoa / Q468783