Luteina

Wikipedia, Entziklopedia askea
Luteina
Formula kimikoaC40H56O2
SMILES kanonikoa2D eredua
SMILES isomerikoa
CC1=C(C(C[C@@H](C1)O)(C)C)/C=C/C(=C/C=C/C(=C/C=C/C=C(\C)/C=C/C=C(\C)/C=C/[C@H]2C(=C[C@@H](CC2(C)C)O)C)/C)/C
MolView3D eredua
MotaKarotenoide eta Xantofila
Estereoisomeroa(1S)-lutein (en) Itzuli eta Lutein B/Calthaxanthin/3'-Epilutein (en) Itzuli
Masa molekularra568,428031 Da
Erabilera
Rolaprimary metabolite (en) Itzuli
Identifikatzaileak
InChlKeyKBPHJBAIARWVSC-RGZFRNHPSA-N
CAS zenbakia127-40-2
ChemSpider4519703
PubChem5281243
Reaxys2068550
Gmelin28838
ChEMBLCHEMBL1979448
EC zenbakia204-840-0
ECHA100.004.401
CosIng92483
MeSHD014975
Human Metabolome DatabaseHMDB0003233
KNApSAcKC00003776
UNIIX72A60C9MT
KEGGC08601

Luteina xantofila mota bat da. Argi urdina xurgatzen du eta ondorioz kontzentrazio txikitan kolore horia du eta kontzentrazio handitan kolore laranja-gorria. Zeaxantinaren isomeroa da.

Izena eta funtzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Begi barneko erretinan badugu macula lutea deritzon orbain hori bat. Horrek detaileetan erreparatzeko gaitasuna ematen digu, besteak beste irakurri ahal izateko edo pertsonen aurpegiak desberdintzeko. Bertan aurkitzen dira luteina[1] eta zeaxantina eta hortik datorkio izena, latinezko luteus hitzak "horia" esan nahi baitu.

Antioxidatzaile eraginkorra da eta macula lutea horren endekapena ekiditen du, begi-lausoa garatzea oztopatzen du beteak beste[2][3].

Iturriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hosto berdeko barazkietan aurkitzen da; azak, zerbak, ziazerbak... Animaliek ekoiztu ezin dutenez dietan bidez hartzen dute eta bioakumulazioz agertzen da[4] arrautza gorringotan adibidez. Hainbat txorik hartutako luteina lumetan jalkitzen dute kolore hori edo gorriak sortzeko[5].

Hona hemen luteina gehien duten elikagaiak.

Elikagaia Luteina/Zeaxantina
(mg/100g)
Aza kizkurtua 39,5 (gordina)
18,2 (sukaldatua)
Arbia 12,8
Ziazerba 12,2 (gordina)
11,3 (sukaldatua)
Zerba 11,0
... ...
Bruselaza 1,6
Azenarioa 0,687
Artoa 0,642
Arrautza 0,353

Erabilerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Elikagaien koloratzailea da[6]. Afrikako marigold (Tagetes erecta) landaretik ateratzen da industrialki ekoizteko.
  • Farmaziaren industrian dietaren osagarri diren produktuetan.
  • Maskoten elikagaietan ere erabiltzen da, etxeko arrainen janarietan batez ere.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. (Ingelesez) «Lutein, zeaxanthin, and meso-zeaxanthin: The basic and clinical science underlying carotenoid-based nutritional interventions against ocular disease» Progress in Retinal and Eye Research 50: 34–66. 2016-01-01  doi:10.1016/j.preteyeres.2015.10.003. ISSN 1350-9462. (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).
  2. «NIH study provides clarity on supplements for protection against blinding eye disease | National Eye Institute» nei.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).
  3. (Ingelesez) «The Relationship of Dietary Carotenoid and Vitamin A, E, and C Intake With Age-Related Macular Degeneration in a Case-Control Study: AREDS Report No. 22» Archives of Ophthalmology 125 (9): 1225–1232. 2007-09-01  doi:10.1001/archopht.125.9.1225. ISSN 0003-9950. (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).
  4. (Ingelesez) «Carotenoids» Linus Pauling Institute 2014-04-28 (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).
  5. (Ingelesez) «Lutein-based plumage coloration in songbirds is a consequence of selective pigment incorporation into feathers» Comparative Biochemistry and Physiology Part B: Biochemistry and Molecular Biology 135 (4): 689–696. 2003-08-01  doi:10.1016/S1096-4959(03)00164-7. ISSN 1096-4959. (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).
  6. «Maintaining Color Stability» Natural Products INSIDER 2018-01-08 (Noiz kontsultatua: 2019-01-05).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]