Miriam Urkia

Wikipedia, Entziklopedia askea
Miriam Urkia

Euskaltzain osoa

2018 -
← Joan Mari Torrealdai
Bizitza
JaiotzaAretxabaleta, 1965eko martxoaren 31 (59 urte)
Herrialdea Gipuzkoa, Euskal Herria
Hezkuntza
HeziketaEuskal Herriko Unibertsitatea
Deustuko Unibertsitatea
Tesi zuzendariaMiren Azkarate
Hizkuntzakeuskara
gaztelania
Jarduerak
Jarduerakhizkuntzalaria
Lantokia(k)Donostia
Enplegatzailea(k)UZEI
Lan nabarmenak
KidetzaEuskaltzaindia
Udako Euskal Unibertsitatea
Inguma: miriam-urkia-gonzalez

Miriam Urkia Gonzalez (Aretxabaleta, 1965eko martxoaren 31) euskal hizkuntzalaria, euskaltzaina eta UZEIko Lexikografia Saileko burua da.

Deustuko Unibertsitateko EUTG Eskolan Euskal Filologian lizentziatu zen 1988an. Besteak beste Miren Azkarate eta Patxi Altuna izan zituen irakasle. Euskal Filologiako doktorea da, eta lexikografia, corpusgintza, morfologia konputazionala eta hizkuntza teknologia dira haren lan esparruak. UZEIko langilea da 1983tik, eta Lexikografia saileko zuzendaria da 1992tik; teknologiei lotutako lan lexikografikoetan ez ezik, bereziki Euskaltzaindiari lotutako lanetan dihardu.[1][2]

Ikertzailea hizkuntzaren prozesamenduan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Morfologia konputazionala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Egunkaria, 1995[3]

Euskal Filologian doktorea da (Euskal Herriko Unibertsitatea, 1997).[4][5][6] Urkiaren tesiak eta Iñaki Alegria informatikariarenak Xuxen zuzentzaile ortografikoaren oinarri linguistikoa eta informatikoa ezarri zuten.[3] Geroago, Morfologia konputazionala: euskararen morfologiaren deskribapena liburua argitaratu zuten bien artean 2002an.[7] Analizatzaile morfologikoa geroago ere hainbat tresnatan erabili da, esaterako, UZEIk Euskaltzaindiaren enkarguz osatutako XX. mendeko corpus estatistikoa automatikoki lematizatzeko oinarria izan zen.

Xuxen-en aurkezpen egunean 1993an.

Corpusgintzan eta lexikografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikerlaria izan zen Ixa taldean eta aditua da euskararen corpusgintzan eta lexikografian.[8] 1983an hasi zen lankidetzan UZEIn (Andoni Sagarna zuzendaria zela), gero 1988an lexikografo moduan hasi zen lanean bertan eta 1992tik Lexikografia Saileko burua da. UZEIn hainbat hizkuntza-baliabide sortu ditu: Atzekoz aurrera hiztegia (1994, 2005, 2017), Sinonimoen hiztegia (1999, 2002, 2011) edo Maiztasun hiztegia (2004). euLEMA lematizatzaile automatikoa (2007- ), euLEX euskararen datu-base lexikala, edota HOBELEX lexiko-zuzentzailea (2014, 2016).[1]

Lexikoaren behatokia corpusa kontsultatzeko pantaila bat

Gainera Euskaltzaindiaren Lexikoaren Behatokia egitasmoaren kidea izan da bere hasieratik. Lexikoaren Behatokia proiektua Euskaltzaindiaren ekimenez abiatu zen, 2007an, Hiztegi Batuko Lantaldeak egindako proposamen bati erantzunez, eta lankidetzan Ixa Taldearekin, UZEIrekin eta Elhuyarrekin. Lankide nagusiak hauek dira: Andoni Sagarna, Miriam Urkia, Antton Gurrutxaga, Xabier Artola, eta Nerea Ezeiza. Proiektuaren emaitza da izen bera duen corpusa, zeina web bidez kontsultatu baitaiteke. 65 milioi hitzeko testu-corpus bat eratu du 2018ra arte.[6] Corpusa automatikoki prozesatuta dago, eta linguistikoki etiketatuta, eta hizkuntza-corpusek ohikoa duten kontsulta-funtzionalitatea eskaintzen dio erabiltzaileari.[7][8]

Argitalpenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Morfologia konputazionala liburua (UEU, 2002)

Hainbat aldizkari eta egunkaritan idatzi ditu artikuluak, besteak beste hauetan: ASJU, Elhuyar: Zientzia eta teknika, Behavior Research Methods, Literary and Linguistic Computing, META: Journal des Traducteurs, Senez. Euskal komunitate zientifikoaren Inguma datu-basean, berak sorturiko 15 lan baino gehiago bildu dira.[9]

Euskaltzaina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Xuxen II (1999)[10]

Euskaltzaindiak euskaltzain urgazle izendatu zuen 2003an, eta euskaltzain osoa 2018an.[1] 2019ko martxoaren 29an Hiztegitik kofradiara izenburuko sarrera-hitzaldia irakurri zuen Aretxabaletan. Andoni Sagarnak eman zion erantzuna Badator aire freskoa berbaldiarekin.[11]

Aretxabaletako ikastolako lehen promoziokoa izan zen eta ikasketa guztiak euskaraz egin dituen lehen euskaltzain osoa izan da bera.[12]

Hainbat ardura hartu izan ditu Euskaltzaindiaren batzordeetan:[1]

Euskaltzaindiaren Gipuzkoako ordezkaria da 2017tik. Aurrerantzean, Iker sailaren ardura hartuko du.

Irakaslea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eskolak eta ikastaroak eman izan ditu Deustuko Unibertsitatean, Udako Euskal Unibertsitatean, Euskal Herriko Unibertsitatean, Mondragon Unibertsitatean eta Bordele Montaigne Unibertsitateko Baionako campusean.

Euskararen Aholku Batzordeko kidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Eusko Jaurlaritzaren Euskararen Aholku Batzordeko kide da 2007tik, IKT azpiatal-batzordeko kide (2008-2016) eta Ingurune Digitala azpiatal-batzordeko kide 2017tik.[1]

Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 2019: Bilboko Liburu Azokaren Urrezko Luma.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d e «Urkia, Miriam» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2019-04-03).
  2. ↑ Berria. «Roberto Gonzalez de Viñaspre eta Miriam Urkia, Euskaltzaindiko zuzendaritzakide berriak» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-10-23).[Betiko hautsitako esteka]
  3. ↑ a b «Leihoak Zabalduz. Windows95 euskaratua, hizkuntza makinen bidez lantzeko tresna berriak... Informatikaren eta euskararen arteko muga esploratu gabeetan barrena abiatu gara - Wikiteka» eu.wikisource.org (Noiz kontsultatua: 2020-04-25).
  4. ↑ Miriam Urkiaren tesia Euskarazko tesiak. Eusko Jaurlaritza
  5. ↑ Euskal morfologia tratamendu informatikorantz tesia. TESEO, Espainia estatuko doktorego-tesiak kontsultatzeko datu-basea.
  6. ↑ Urkia Gonzalez, Miriam. «Euskal morfologiaren tratamendu informatikorantz» (PDF) Tesiker, Euskarazko doktorego-tesiak (Noiz kontsultatua: 2019-12-16).[Betiko hautsitako esteka]
  7. ↑ [http://www.buruxkak.eus/liburuak_ikusi/1974/morfologia_konputazionala.html[Betiko hautsitako esteka] Morfologia konputazionala: euskararen morfologiaren deskribapena liburua jaisteko aukera UEUko Buruxkak liburutegi digitalean.
  8. ↑ Miriam Urkiaren argitalpenak Ixa Taldearen webgunean
  9. ↑ Miriam Urkiaren produkzioa Inguma datu-basearen arabera (>15 produktu).
  10. ↑ Petxarroman, Iñaki. (1999-07-16). «Euskarazko zuzentzailea ortografikoaren bigarren bertsioa aurkeztu dute. Xuxen II EHUko informatikako ikertaldeak egin du, UZEI eta Hizkia enpresekin lankidetzan.» Euskaldunon Egunkariaren hemeroteka. 1990-2003. (berria.eus) (Noiz kontsultatua: 2021-02-03).
  11. ↑ «“Kofradia bat da amesten dudana, eta izan badugu Euskaltzaindia, baina guztiak modu finean saretzea besterik ez da falta, hau da, koordinatzea”.» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2019-04-03).
  12. ↑ «Urkia, Miriam» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2019-04-03).
  13. ↑ Euskaltzaindia. (2020-10-23). «Euskaltzaindiak datozen lau urteetarako Zuzendaritza berritu du» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2020-10-23).
  14. ↑ irudia, Komunikazioa eta. (2018). «Miriam Urkia (29. aulkia)» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-30).
  15. ↑ «Euskaltzaindiaren Hiztegia. Adierak eta adibideak» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2016-12-10).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Miriam_Urkia&oldid=9647795"(e)tik eskuratuta