Bizantziar erritu

Bizantziar erritua^[1], greziar erritua edo Konstantinoplako erritua Ekialdeko Kristautasuna osatzen duten erritu liturgiko kristauen bost familia handietako bat da. Antzinako Ekialdeko Erromatar Inperioko (Konstantinopla hiriburua izan zuena) jatorrizko elizek egiten dute. Gehienak Eliza ortodoxoak dira, baina badira Erromarekin komunioan daudenak ere (Ekialdeko Eliza katolikoak). Gainera, bizantziar erritura modu aldatuan erabiltzen da Ukrainako eliza luterano protestantean, bizantziar errituaren komunitate luteranoan (Ostkirchlicher Konvent), San Balendin komunitatean eta Esloveniako eliza ebanjeliko luteranoan. Ekialdeko errituaren anglikanismoaren komunitateak bere mezetan ere erabiltzen du.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Konstantino enperadoreak hiri horretan hiriburu berri bat (324-330) Bizantzio hiri zaharraren lekuan birfundatu ondoren, Konstantinoplako eliza Erromatar Inperioaren gune politiko-erlijioso bihurtu zen. Konstantinoplak bere erritu liturgiko propioa garatu zuen Santiagoko liturgian, Basilio Handiak aldatutakoaren araberako modu batean, eta arruntago batean, Joan Krisostomok aldatutakoaren arabera. 1054ko Zisma Nagusiaren ondoren, bilera-aldi laburretan izan ezik, kristau bizantziar gehienak ez dira Erromako Egoitza Santuarekin komunioan egon. Ekialdeko Eliza Ortodoxoen taldea osatzen dute, Konstantinoplako patriarka ekumenikoa buru dutela.

Eliza ortodoxo gehienak independenteak dira, Konstantinoplarekiko komunioaren bidez elkartuak, zeinak ez baitu haien gaineko benetako autoritaterik. Elizetan banatuta daude nazioen mugetan zehar. Erromarekiko erabateko komuniora itzuli direnak bizantziar errituko ekialdeko Eliza katolikoek ordezkatzen dituzte.