Bobo (etnia)

Bobo

Mota	etnia
Geografia
Jatorria	Mendebaldeko Afrika
Estatua	Burkina Faso eta Mali

Bobo mande herrietako talde etniko bat da, nagusiki Burkina Fason bizi dena, iparraldean Malin bizi diren batzuekin. Bobo ere Burkina Fasoko bigarren hiririk handienaren izen laburtua da, Bobo-Dioulasso.

Demografia

Bobok 110000 biztanle inguru ditu, Burkina Fason gehiengoa duelarik. Hegoaldeko bobo komunitate nagusia Bobo-Dioulasson dago, Burkina Fasoko bigarren hiririk handiena eta Frantziako hiriburu kolonial zaharra. Iparralderago, berriz, hiri handiak daude, besteak beste, Fô eta Kouka, eta Boura iparraldean, Malin.

Boboak, antzinako talde baten ondorengoak dira, klan batzuen inguruan bildu zirenak, inork ez zuelarik inguru hartan inmigrazioaren ahozko tradiziorik gordetzen. Boboen hizkuntzak eta kulturak lotura estuagoa dute Mandé iparraldeko eta mendebaldeko inguruko herriekin, banbararekin (baita senuforekin ere bai) gurunsi eta mossi eskualdeko auzokoekin baino, baina Mandé herriaren hegoaldeko hedaduratzat hartu behar dira, gaur egun Burkina Faso den horretan bizi direnak, Mandé talde intrusibo bat baino. Nahiz eta bobo leinuen % 41ek baino gehiagok jatorri atzerritarra izan, bertakoak direla ere esaten dute.

Ekonomia

Nekazaritzak garrantzi handia du. Nekazaritza-jarduera ez da boboen artean bizirauteko modu bat soilik, baizik eta haien eguneroko bizitzaren funtsezko osagaia. Elikagai nagusiak basartoa, artatxikia, ñamea eta artoa dira. Kotoia ere lantzen dute, Koudougouko ehun-errotei saltzen zaiena. Erregimen kolonialaren inposaketak eta errota hauen eraikuntzak tokiko lan sistema kooperatiboen desintegrazioa ekarri zuten, Bobo gizarteko kideak elkartzeko balio izan zutenak.

Sistema politikoa

Bobo leinua oinarrizko bloke soziala da. Boboa berez deszentralizatuta dagoen talde bat da. Botere politikoa gizabanako baten eskuetan jartzearen kontzeptua arrotza zaie boboei. Herri bakoitza banakako patrilinilaren arabera antolatzen da. Leinuak wakoma izeneko arbaso komunaren ondorengo guztiak batzen ditu, eta hitz horren atzizkia, wa-, boberaren uzkurdura bat da wasa etxearentzat. Bobo leinuak etxe arrunt batean bizi den jendea hartzen du. Leinu baten buruari wakoma edo leinuaren aita deitzen zaio. Sapro ere dei dakioke, arbasoei esaten zaiena. Burkina Fasoko beste herrien artean bezala, klan bakoitzak totem bat du, eta, beraz, bobo bat aurkezten denean, bere izena ematen du, eta, ondoren, bere klana eta errespetatzen duen totemarena.

Erlijioa

Jainko sortzaileak Wuro du izena. Ezin da deskribatu eta ez da eskulturekin irudikatzen. Boboen kosmogoniak munduaren sorrera deskribatzen du Wuroren bidez eta bere sorkuntzen ordena. Bera arduratzen da munduko gauza guztiak elkarren aurkako bikoteetan antolatzeaz: gizona/izpirituak, gizona/emea, herria/zuhaixka, kultura/natura eta abar. Indar arteko orekak, Wurok sortu zituen bezala, prekarioak dira, eta gizonentzat erraza da indarrak orekatik botatzea. Nekazaritzak, adibidez, desoreka dezake kulturaren/naturaren eta herriaren/zuhaixkaren arteko oreka prekarioa, uztak sasietan bildu eta herrira ekartzen direnean. Bobo herriarentzat bi garai garrantzitsu daude. Wuroren garaia, unibertsoa sortu zenekoa eta garai historikoa, Wurok bere seme Dwo eman zionekoa.

Bibliografia

• Christopher Roy: Art of the Upper Volta Rivers, Meudon, 1987
• Guy Le Moal : Les Bobo. Nature et fonction des masques. Musée royale de l'Afrique centrale, Tervuren, 1999.

Kanpo estekak

• Datuak: Q888796
• Multimedia: Bobo people / Q888796

Artikulu hau antropologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.