Onddo hankazorrotz - Wikipedia, entziklopedia askea.

Onddo hankazorrotza

Irudi gehiago

Sailkapen zientifikoa

Erreinua

Klasea

Ordena

Familia

Generoa

Espeziea

Butyriboletus appendiculatus

Schaeff. (1763)

Mikologia

poroak himenioan
txapel ganbila

himenioa adnatua da

hanka biluzik dago

espora olibak dauzka

mikorrizak eratzen ditu

jangarria da

Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.

Onddo hankazorrotza (Boletus appendiculatus) Boletaceae familiako onddoa da.^[1]

Larbek erraz erasotzen diote, udan ateratzen diren perretxiko gehienekin gertatzen den bezala, baina oinaren behealdea baztertu ondoren, oso mokadu gustagarria da.

Deskribapena^[2][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kapela: 8 eta 15 (20) cm arteko diametrokoa, lehenik hemisferikoa, gero ganbila, marroi argia edo uherra, gainazala matea eta belusatu samarra. Azalak gainditu egiten du ertza.

Tutuak: itsatsiak, hori-limoi kolorekoak, gero hori-olibakoak edo hori-berdexkak; ukitzean urdindu egiten dira.

Poroak: Txikiak, biribilak, hori bizi kolorekoak, urdindu egiten dira igurtziz gero.

Hanka: 8-15 cm luze eta 2-5 cm lodi, hasieran lodia, gero zilindrikoa, meheagoa goiko aldean, puntan amaitzen da eta sustraia duela ematen du; hori kolorekoa, oinarri okre antzeko edo arre-gorrixkarekin. Goiko aldean sare hori fin bat dauka.

Haragia: Sendoa, trinkoa, hori zurbila, airearekin urdindu egiten da apur bat (zeru-urdina), oinarena arrosa bihurtzen da, batez ere oinarrian. Oinaren behealdeko haragia gogorra eta kortxo-antzekoa da.

Etimologia: Boletus terminoaren etimologia eztabaidagarria da. Appendiculatus epitetoa latinetik dator eta apendikulatua esan nahi du. Bere hanka puntan amaitzen delako.

Jangarritasuna^[3][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ona jateko. Oinaren behealdea baztertu, apurtxo bat larrukara da.

Nahasketa arriskua^[4][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Boletus speciosus eta Boletus regius perretxikoekin, baina hauek kapela gorrixka dute. Boletus pallescens espeziarekin, kapela argiagoa du eta oina arrosaz tindatuta, batzuk Boletus appendiculatus-en azpiespezietzat hartzen dute.

Sasoia eta lekua^[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udan eta udazkenaren hasieran hostozabaletan, batez ere haritzen azpian.

Banaketa eremua: Europa, Ipar Amerika.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Zuzendaria Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza
Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, 2012ko Abendua, A.D.E.V.E, Argazkiak:Fernando Pedro Pérez, Maite Legarra, Xabier Leizaola, Jon Urkijo, Nerea Aurtenetxe.
↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 46 or. ISBN 84-404-0530-8..
↑ (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya, 393 or. ISBN 84-505-1806-7..
↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 166 or. ISBN ISBN. 978-84-617-0196-4..
↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 477 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Onddo hankazorrotza Errotari mikologia elkartearen webgunean
(Ingelesez) Boletus appendiculatus Mycobank-en

Autoritate kontrola	Wikimedia proiektuak Datuak: Q26203735 Multimedia: Butyriboletus appendiculatus Espezieak: Butyriboletus appendiculatus Datu taxonomikoak BioLib: 60128 Dyntaxa: 151 GBIF: 8250249 Index Fungorum: 803319 MycoBank: 803319 NCBI: 182627

Datuak: Q26203735
Multimedia: Butyriboletus appendiculatus
Espezieak: Butyriboletus appendiculatus

Euskal Herriko perretxiko eta onddoak

Amanita	Amanita eliae \| Amanita irintsua (Amanita boudieri) \| Amanita proxima (Amanita ovoidea var proxima) \| Ardotsu (Amanita rubescens f. annulosulfurea) \| Galdakao lanperna (Amanita rubescens) \| Hiltzaile berdea (Amanita phalloides) \| Hiltzaile goiztiarra (Amanita verna) \| Kukuma (Amanita ovoidea) \| Kukumelo ezkatagrisa (Amanita ceciliae) \| Kukumelo grisa (Amanita vaginata) \| Kukumelo luzea (Amanita lividopallescens) \| Kukumelo marroiska (Amanita fulva) \| Kuleto faltsua (Amanita muscaria) \| Kuletoa, gorringoa edo arrautza-perretxikoa (Amanita caesarea) \| Lanperna ezkatahoria (Amanita franchetii edo Amanita aspera) \| Lanperna ezkatazorrotza (Amanita echinocephala) \| Lanperna horia (Amanita gemmata) \| Lanperna iluna (Amanita spissa) \| Lanperna limoia (Amanita citrina) \| Lanperna txarra (Amanita pantherina)

Boletus	Boletus lupinus \| Boletus dupainii \| Boletus fechtneri \| Boletus lateritius (Boletus queletii var. lateritius) \| Boletus lepidus \| Boletus pseudoregius \| Boletus rhodopurpureus \| Boletus rhodoxanthus (Boletus sanguineus var. rhodoxanthus) \| Boletus speciosus \| Onddo erregea (Boletus regius) \| Onddo hankaederra (Boletus calopus) \| Onddo hankagorria (Neoboletus luridiformis, izen ohia Boletus erythropus) \| Onddo hankazorrotza (Boletus appendiculatus) \| Onddo iodousaindua (Boletus impolitus) \| Onddo pinua (Boletus pinophilus, izen ohia Boletus pinicola) \| Onddo purpura (Boletus purpureus) \| Onddo zikina (Boletus luridus) \| Onddobeltza (Boletus aereus) \| Onddozuri mingotsa (Boletus radicans) \| Quelet onddoa (Suillellus queletii, izen ohia Boletus queletii) \| Rubroboletus legaliae edo Boletus splendidus \| Satan onddoa (Boletus satanas) \| Udako onddozuria (Boletus reticulatus, izen ohia Boletus aestivalis) \| Udazkeneko onddozuria (Boletus edulis)

Leccinum	Artadi onddo belzkorra (Leccinum lepidum) \| Leccinum crocipodium \| Leccinum leucopodium \| Leccinum quercinum \| Onddo laranja (Leccinum aurantiacum) \| Urki-onddoa (Leccinum scabrum) \| Xarma-onddoa (Leccinum carpini edo Leccinum pseudoscabrum)

Russula	Gibel kamalehoia (Russula risigallina edo Russula chamaeleontina) \| Gibel kuletoa (Russula aurea edo Russula aurata) \| Gibelarrosa goiztiarra (Russula vesca) \| Gibelgorri hankagogorra (Russula lepida) \| Gibelgorri orriurdinska (Russula nobilis edo Russula mairei) \| Gibelilun orrizabalara (Russula nigricans) \| Gibel-laranja orinduna (Russula maculata) \| Gibelmore hankamorea (Russula torulosa) \| Gibelokre hankazuria (Russula ochroleuca) \| Gibelokre konpotausaiduna (Russula fellea) \| Gibeloliba (Russula olivacea) \| Gibelubel iodousaiduna (Russula turci) \| Gibelurdina (Russula virescens) \| Gibelzuri orrizabala (Russula delica) \| Pinudi-gibelgorria (Russula sanguinea) \| Pinudi-gibelubela (Russula sardonia) \| Russula decipiens \| Russula veternosa \| Urritxa (Russula cyanoxantha)

Tricholoma	Pinu-ziza arrunta (Tricholomopsis rutilans) \| Tricholoma acerbum \| Tricholoma focale \| Zaldun-ziza orrihoria (Tricholoma equestre, lehen baita Tricholoma flavovirens) \| Ziza berde-beltza (Tricholoma sejunctum var. coniferarum) \| Ziza berde-beltza (Tricholoma sejunctum) \| Ziza eraztun-horia (Tricholoma cingulatum) \| Ziza marroi ezkatatxikia (Tricholoma imbricatum) \| Ziza marroia (Tricholoma ustale) \| Ziza zuri-marroia (Tricholoma striatum)

Agaricus	Agaricus abruptibulbus edo Agaricus essettei \| Agaricus gennadii \| Agaricus impudicus \| Agaricus langei \| Agaricus macrosporus \| Agaricus pilatianus \| Agaricus praeclaresquamosus \| Agaricus romagnesii \| Agaricus squamulifer \| Agaricus vaporarius \| Anis-azpibeltza (Agaricus sylvicola) \| Azpibeltz eraztunbikoa (Agaricus bitorquis) \| Azpibeltz odoltsua (Agaricus haemorrhoidarius) \| Azpibeltz tintausain argia (Agaricus xanthoderma) \| Azpibeltz tintausain-iluna (Agaricus phaeolepidotus edo Agaricus meleagris) \| Azpibeltz edo Elur-bola (Agaricus arvensis) \| Barnegorri, barrengorri, azpibeltz edo urdintza (Agaricus campestris) \| Basoetako azpibeltza (Agaricus sylvaticus) \| Txanpiñoia (Agaricus bisporus)

Hygrophorus	Ezkazuri lingirdatsua (Hygrophorus eburneus) \| Ezko elur zuria (Hygrophorus niveus) \| Ezko gibel-gorria (Hygrophorus russula) \| Ezko hori-zuria (Hygrophorus chrysodon) \| Hygrophorus personii \| Hygrophorus dichrous \| Hygrophorus agathosmus \| Hygrophorus hypothejus \| Hygrophorus latitabundus \| Hygrophorus penarius \| Martxoko ezkoa (Hygrophorus marzuolus) \| Olerkari-ezkoa (Hygrophorus poetarum)

Hypholoma	Suge-ziza mingotsa (Hypholoma fasciculare) \| Suge-ziza gozoa (Hypholoma capnoides) \| Suge-ziza teilakolorea (Hypholoma sublateritium)

Inozibea (Inocybe)	Inocybe dulcamara \| Inocybe praetervisa \| Inozibe hiltzailea (Inocybe patouillardii) \| Inozibe lotsatia (Inocybe pudica) \| Inozibe zuria (Inocybe geophylla) \| Inozibe zolaurdina (Inocybe calamistrata edo Inosperma calamistratum)

Esnekia (Lactarius)	Esnatoa (Lactarius volemus) \| Esneardotsua (Lactarius sanguifluus) \| Esnegorri faltsua (Lactarius torminosus) \| Esne-gorria (Lactarius salmonicolor) \| Piñutela, esnegorri edo nizkaloa (Lactarius deliciosus) \| Esneki argia (Lactarius pallidus) \| Esneki arrunta (Lactarius quietus) \| Esneki gibelkolorea (Lactarius hepaticus) \| Esneki laranja (Lactarius auranticus) \| Esneki teilamina (Lactarius rufus) \| Esneki zonaduna (Lactarius zonarius) \| Esneki zuri-orriarrosa (Lactarius controversus) \| Esneki zuri-orribildua (Lactarius pipetarus) \| Esneki zuri-orrizabala (Lactarius vellereus) \| Kanfor-esnekia (Lactarius camphoratus) \| Lactarius acerrimus \| Lactarius acris \| Lactarius pubescens \| Lactarius rubrocinctus \| Lactarius tabidus \| Lactarius vietus \| Pagadi-esneki berdea (Lactarius blennius)

Cantharellus	Saltsa-perretxiko horia (Cantharellus lutescens) \| Saltsa-perretxiko horilun (Cantharellus tubaeformis) \| Zizahoria (Cantharellus cibarius)

Hygrocybe	Ezko berdeska (Hygrocybe psittacina) \| Ezko gibelgorria (Hygrocybe intermedia) \| Ezko gorri-handia (Hygrocybe punicea) \| Ezko gorri-konikoa (Hygrocybe conica) \| Ezko horia (Hygrocybe chlorophana) \| Ezko hori-konikoa (Hygrocybe acutoconica) \| Ezko mingotsa (Hygrocybe mucronella edo Hygrocybe reai) \| Ezko orriarrosa (Hygrocybe laeta) \| Hygrocybe aurantiosplendens \| Hygrocybe citrina \| Hygrocybe murinacea \| Hygrocybe ovina \| Hygrocybe persistens \| Hygrocybe quieta \| Hygrocybe unguinosa

Lepista	Klitozibe ezpaingorria (Lepista inversa edo Paralepista flaccida) \| Larramendi-ziza (Lepista luscina) \| Ziza ahul-hankaurdina (Lepista sordida) \| Ziza hankamorea edo oin-morea (Lepista personata) \| Ziza hankaurdina edo oin-urdina (Lepista nuda) \| Ziza mordoskatua (Lepista caespitosa) \| Ziza zuri-urdina (Lepista glaucocana)

Limacella	Limacella illinita \| Limacella guttata

Leucopaxillus	Bitigar erraldoia (Leucopaxillus candidus edo Clitocybe candida) \| Bitigar mingotsa (Leucopaxillus gentianeus) \| Bitigar sendoa (Leucopaxillus lepistoides edo Leucopaxillus bola )

Lycopedon	Astaputz gonaduna (Lycoperdon mammiforme) \| Astaputz iluna (Lycoperdon umbrinum) \| Astaputz udarekara (Lycoperdon pyriforme) \| Astaputz perladun, otsoputz edo astoputza (Lycoperdon perlatum) \| Trikuputza (Lycoperdon echinatum) \| Zaku-astaputza (Lycoperdon excipuliforme)

Marasmio (Marasmiellus)	Marasmio baratxuria (Marasmius alliaceus edo Mycetinis alliaceus) \| Marasmius cohaerens \| Marasmio gurpiltxoa (Marasmius rotula) \| Marasmio baratzuri txikia (Marasmius scorodonius edo Mycetinis scorodonius) \| Marasmio jangarri edo hankaluzea (Marasmius oreades' edo Marasmius caryophylleus)

Melanoleuca	Ugatz-ziza hankalaburra (Melanoleuca brevipes) \| Melanoleuca cognata \| Melanoleuca evenosa \| Ugatz-ziza arrunta (Melanoleuca melaleuca) \| Ugatz-ziza handia (Melanoleuca grammopodia)

Karraspina (Morchella)	Karraspina elata (Morchella elata) \| Karraspina konikoa (Morchella conica) \| Karraspina arrunta (Morchella vulgaris)

Mycena	Kanpaitxo arbiusaina (Mycena pura) \| Kanpaitxo arrosa (Mycena rosea) \| Kanpaitxo azpiluna (Mycena pelianthina) \| Kanpaitxo errotaria (Mycena galericulata) \| Kanpaitxo esnegorri handia (Mycena haematopus) \| Kanpaitxo lingirdatsu horixka (Mycena epipterygia) \| Mycena galopus \| Mycena inclinata \| Mycena arcangeliana edo Mycena oortiana \| Pinotxa-kanpaitxoa (Mycena seynesii)

Besteak	Asterophora : Niktali handia (Asterophora lycoperdoides) Astraeus : Izarputz higrometro, izarputz, lurrizar edo lur-izarra (Astraeus hygrometricus) Aureoboletus : Onddo azpilimoia (Aureoboletus gentilis Bisporella : Egur-orin horia (Bisporella citrina edo Calycella citrina) Bovista : Astaputz berunkara (Bovista plumbea) Bulgaria : Mukibotoi beltza (Bulgaria inquinans) Calocera : Mukiadar luzea (Calocera viscosa) Calocybe : Zizazuria (Calocybe gambosa) \| Ziza zuri-morea (Calocybe ionides) Calvatia : Astaputz mailukatua (Calvatia utriformis) Chalciporus : Piper-onddoa (Chalciporus piperatus) Chlorosplenium : Gardinga(Chlorosplenium aeruginascens) Chroogomphus : Lerdeki marroia (Chroogomphus rutilus) Clathrus : Izar gorria (Clathrus archeri) \| Kaiola gorria (Clathrus ruber) Clavariadelphus : Joiki arrunta (Clavariadelphus pistillaris) Clavulina : Atzapar zimurra (Clavulina rugosa) Clitocybe : Anis-klitozibe berdea (Clitocybe odora) \| Basoetako klitozibe zuria (Clitocybe cerussata) \| Bideetako klitozibe zuria (Clitocybe rivulosa) \| Errotari faltsua (Clitocybe dealbata) \| Klitozibe zolalodia (Clitocybe clavipes) Clitopilus : Errotari edo Salataria (Clitopilus prunulus) Coltricia : Onddo-ardagai iraunkorra (Coltricia perennis) Coprinus : Urbeltz argala (Coprinus plicatilis edo Parasola plicatilis) \| Urbeltz galparduna (Coprinus comatus) \| Urbeltz gorritzailea (Coprinus atramentarius) \| Urbeltz mikaduna (Coprinus micaceus) \| Urbeltz ugaria (Coprinus disseminatus) \| Urbeltz zuri-beltza (Coprinus picaceus) Cordyceps : Beldar-mazoa (Cordyceps militaris) \| Boilur-mazoa (Cordyceps capitata edo Elaphocordyceps capitata) Cortinarius : Cortinarius torvus \| Cortinarius triumphans \| Sare bikaina (Cortinarius praestans) \| Sare hiltzaile edo kortinario hiltzaile gorria (Cortinarius orellanus) \| Sare mingotsa (Cortinarius Causticus) \| Sareokre ezkatatsua (Cortinarius humicola) Craterellus : Saltsa-perretxiko beltza (Craterellus cornucopioides) Crepidotus : Txirla biguna (Crepidotus mollis) Crucibulum : Kabia horia (Crucibulum laeve) Cyathus : Makal-ziza (Cyclocybe aegerita) Cyclocybe : Kabi idaskatua (Cyathus striatus) Cystoderma : Galanperna zokousaina (Cystoderma amianthinum) \| Galanperna arrosa (Cystoderma carcharias) Dermocybe : Zare zinabrioa (Dermocybe cinnabarina) Disciotis : Katilu zaintsua (Disciotis venosa) Elaphomyces : Basahuntz-boilurra (Elaphomyces granulatus) Entoloma : Azpiarrosa maltzurra (Entoloma sinuatum edo Entoloma lividum) \| Azpiarrosa klorousaina (Entoloma rhodopolium edo Entoloma nidorosum) \| Azpiarrosa hankaberdea (Entoloma incanum) \| Azpiarrosa goiztarra (Entoloma clypeatum) Exidia : Mukiziza beltza (Exidia glandulosa) Fistulina : Idi-mihi edo Idi-mina (Fistulina hepatica) Galerina : Galera hiltzailea (Galerina marginata) \| Esupizteko ardagaia (Fomes fomentarius) Ganoderma : Ardagai zapala (Ganoderma applanatum) \| Ardagai pipa (Ganoderma lucidum) Geastrum : Izarputz gorriska edo lurrizar argia (Geastrum sessile) \| Izarputz hirukoitza (Geastrum triplex) Gomphidius : Alertze-lerdeki (Gomphidius maculatus) \| Lerdeki arrosa (Gomphidius roseus) \| Lerdeki hankahoria (Gomphidius glutinosus) Gomphus : Iltze ubela (Gomphus clavatus) Gymnopilus : Egur-ziza zola zuria (Gymnopilus penetrans) \| Egur-ziza bikaina (Gymnopilus junonius) Gymnopus : Haritz-marasmioa (Gymnopus dryophilus) Gyrodon : Haltza-onddo (Gyrodon lividus) Gyromitra : Mitra marroia (Gyromitra infula) \| Mitra muina (Gyromitra esculenta) Gyroporus : Onddo gaztaina (Gyroporus castaneus) Hebeloma : Arkibi erroduna (Hebeloma radicosum) \| Arbiki falkaduna (Hebeloma sinapizans) \| Hebeloma mesophaeum \| Arbiki azukrerrea (Hebeloma sacchariolens) Helvella : Helvella solitaria \| Kaliza zuri-beltza (Helvella leucomelaena) \| Mitra beltza (Helvella lacunosa) \| Mitra malgua (Helvella elastica) \| Mitra zuria (Helvella crispa) \| Kaliza arrunta (Helvella acetabulum edo Acetabula vulgaris) Hercium : Auntz-bizarra (Hericium erinaceum) Hydnum : Tripaki argi, Zizauri edo Negu ziza (Hydnum repandum) Hygrophoropsis : Zizahori faltsua (Hygrophoropsis aurantiaca) Infundibulicybe : Urri-ziza (Infundibulicybe geotropa edo Clitocybe geotropa) Karraspina : Karraspina arrunta (Morchella vulgaris) Kolibia : Collybia aquosa edo Gymnopus aquosus \| Collybia hariolorum \| Collybia marasmioides \| Collybia peronata \| Kolibia hanka-bihurria (Collybia distorta) \| Kolibia herdoildua (Collybia maculata) \| Kolibia marroia (Collybia fusipes) \| Kolibia zolabeltza (Flammulina velutipes edo Collybia velutipes) \| Marasmio mordoskatua (Collybia confluens) Lakaria (Laccaria) : Lakaria ubela (Laccaria amethystina) \| Lakaria arrunta (Laccaria laccata) Langermannia : Astaputz erraldoia (Langermannia gigantea) Lencites : Ardagai mehea (Lenzites betulina) Lentinellus : Anis-belarria (Lentinellus cochleatus) Lentinus: Katamotz-belarria (Lentinus tigrinus) \| Lentinus edodes Leucocortinarius : Sare orrizuria (Leucocortinarius bulbiger) Lycogala : Lycogala epidendrum Lyophillum : Ziza zaulia (Lyophyllum decastes) \| Lyophyllum transforme Macrocystidia : Arrain-ziza (Macrocystidia cucumis) \| Lyophyllum loricatum Marasmiellus : Adarretako marasmioa edo Xiria (Marasmiellus ramealis) \| Marasmiellus candidus Melanophyllum : Melanophyllum haematospermum Meripilus : Ardagai erraldoia (Meripilus giganteus) Micromphale : Marasmio kirastuna (Micromphale foetidum) Mitrophora : Sasikarraspina (Mitrophora semilibera) Mitrula : Mitratxo laranja (Mitrula paludosa) Mutinus : Txakur-zakila (Mutinus caninus) Omphalotus : Apo-ziza edo Ziza hori faltsua (Omphalotus olearius)

Deskribapena[2][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jangarritasuna[3][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nahasketa arriskua[4][aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sasoia eta lekua[5][aldatu | aldatu iturburu kodea]