Briand-Kellogg ituna

Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Briand-Kellogg Ituna» orritik birbideratua)
Briand-Kellogg ituna
Irudia
Motatratatu
Honen izena daramaFrank B. Kellogg eta Aristide Briand
Data1928ko abuztuaren 27a
Indarrean sartze1929ko uztailaren 24a
KokalekuParis
Lan osoa eskuragarritreaties.un.org…

Briand-Kellogg ituna edo Parisko ituna 1928ko abuztuaren 27an sinatu zen Parisen, Frantzia.[1] 15 herrialde sinatzaileek uko egiten zioten elkarren arteko harremanetan politika nazionalak ezartzeko gerra tresna gisa erabiltzeari[2]. Ituna Nazioen Ligatik kanpo egin zen, eta oraindik ere baliagarria da.

Ituna Frantziako Atzerri Arazoetako ministroak eta Bakearen Nobel Sariak sustatu zuten, Aristide Briand, 1927an, Franklin B. Kellogg estatu-idazkariaren aurrean, gerra politika nazionaleko tresna gisa aldarrikatu eta debekatzeko asmoz. Itunak ez zuen bere helburua lortu, baina arrakasta batzuk izan zituen[3]. Bi gobernuek ituna onartu eta ituna aurkeztu zuten zenbait herrialdetan, eta horietatik 15ek bat egin zuten hasiera batean: Alemania, Australia, Belgika, Kanada, AEB, Frantzia, India (britainiarren agindupean), Irlanda, Italia, Japonia, Zeelanda Berria, Polonia, Erresuma Batua, Hego Afrika eta Txekoslovakia, eta 1929ko uztailaren 24an sartu zen indarrean. Ondoren, ituna beste 57 herrialdek sinatu zuten.

Lehen sinatzaileen artean, 1929ko otsailaren 9an, Sobietar Batasuna eta bere mendebaldeko herrialdeak zeuden, Errumania barne. Sinadura honi Litvinov Protokoloa izena ematen zaio. Sinatzaileek Briand-Kellogg ituna martxan jarri zuten beste potentzia batzuei itxoin gabe sinadurarako[4]. Hala ere, Besarabiako Afera oraindik mahai gainean zegoen eta Sobietar Batasunaren eta Errumaniaren arteko harremanak oraindik konplexuak izan ziren, eta Besarabiaren gaineko aldarrikapenek jarraitu zuten[5][6].

Tratatuak ez zituen gatazka armatuak geldiarazi, baina Mantxuriaren inbasio japoniarrean, Etiopiaren inbasio italiarrean eta, batez ere, Poloniaren inbasio alemaniarrean bakearen aurkako krimenaren akusazioa oinarritzeko erabili zen, Nurenbergeko epaiketetan. Hala ere, itunak ez du aplikaziorako inongo neurririk aurreikusten eta, horregatik, kritika handiak jaso ditu[7].

Edukia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Itunak hitzaurre bat eta hiru artikulu ditu, nahiz eta lehenengo bietan soilik arautzen den gatazkak konpontzeko gerrara ez jotzearen printzipioa:

«
1. artikulua
Alderdi kontratugile gorenek solemnitatez adierazten dute, beren nazioen izenean, gerra gaitzesten dutela nazioarteko eztabaidak konpontzeko bitarteko gisa, eta uko egiten diotela politika nazionalaren tresna gisa erabiltzeari elkarren arteko harremanetan.
2. artikulua
Alderdi kontratugile gorenek aitortzen dute beren artean sor daitezkeen eztabaida edo gatazka guztien konponketa edo konponbidea, horien izaera edo jatorria edozein izanik ere, ez dela inoiz bide baketsuen bidez baino bilatu beharko.
 »


Ondorengoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kellogg-Briand Itunaren antzeko xedapenak sartu ziren geroago Nazio Batuen Gutunean eta beste tratatu batzuetan, eta horrek AEBetako kanpo-politika aktiboagoa ekarri zuen, ituna sinatzetik hasi zena[8].

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Katalanez) «Briand-Kellogg ituna» L'Enciclopèdia.cat. Bartzelona: Grup Enciclopèdia Catalana http://www.enciclopedia.cat/EC-GEC-0012237.xml.
  2. ↑ «Treaty between the United States and other Powers providing for the renunciation of war as an instrument of national policy.» avalon.law.yale.edu (Noiz kontsultatua: 2022-01-25).
  3. ↑ (Ingelesez) Marsh, Norman S.. (1963-07). «The Law of Nations. By J. L. Brierly. 6th edition revised by SirHumphrey Waldock. [Oxford: at the Clarendon Press. 1963. v (Prefaces and Table of Contents) and 432 and 10 (Index) pp. 21s.»] International & Comparative Law Quarterly 12 (3): 1049–1050.  doi:10.1093/iclqaj/12.3.1049. ISSN 1471-6895. (Noiz kontsultatua: 2022-01-25).
  4. ↑ (Ingelesez) Deletant, D.. (2006-04-12). Hitler's Forgotten Ally: Ion Antonescu and his Regime, Romania 1940-1944. Springer ISBN 978-0-230-50209-3. (Noiz kontsultatua: 2022-01-25).
  5. ↑ (Ingelesez) Rauch, Georg von. (1962). A History of Soviet Russia. Praeger (Noiz kontsultatua: 2022-01-25).
  6. ↑ (Ingelesez) King, Charles. (2013-09-01). The Moldovans: Romania, Russia, and the Politics of Culture. Hoover Press ISBN 978-0-8179-9793-9. (Noiz kontsultatua: 2022-01-25).
  7. ↑ (Ingelesez) Walt, Stephen M.. «There’s Still No Reason to Think the Kellogg-Briand Pact Accomplished Anything» Foreign Policy (Noiz kontsultatua: 2022-01-25).
  8. ↑ Josephson, Harold. (1979-10-01). «Outlawing War: Internationalism and the Pact of Paris» Diplomatic History 3 (4): 377–390.  doi:10.1111/j.1467-7709.1979.tb00323.x. ISSN 0145-2096. (Noiz kontsultatua: 2022-01-25).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Briand-Kellogg_ituna&oldid=8830679"(e)tik eskuratuta