Canaima (GNU/Linux banaketa)

Wikipedia, Entziklopedia askea
 Canaima (GNU/Linux banaketa)
Jatorria
Azken bertsioa7.2
Ezaugarriak
HizkuntzaVenezuelan Spanish (en) Itzuli
Egile-eskubideakcopyrightduna
LizentziaGNU General Public License
Deskribapena
OinarrituaDebian
Ekoizpena
GaratzaileaCANTV (en) Itzuli eta CNTI (en) Itzuli
canaima.softwarelibre.gob.ve

Canaima Venezuelako GNU/Linux banaketa bat da, Debian GNU/Linux-en oinarritua. Presidentearen 3.390 zenbakidun dekretuaren ondorioz sortu zen. Venezuelako Administrazio Publiko Nazionalean (APN) teknologia libreen erabilerari buruzkoa. Hugo Chávez presidente zenak aldarrikatu zuen 2004ko abenduan.[1] 2011ko martxoaren 14an, 39.633 zenbakiko Gazeta Ofizialean, Administración Pública Nacionaleko lan-estazioetarako sistema eragilea ezarri zen.[2]

Proiektu sozio-teknologiko ireki hau lankidetzan eraiki da, eta teknologia-, komunitate- eta estrategia-mailako elementuak sartzea du helburu. Horretarako, Informazio Teknologia Libreetan oinarritutako produkzio-tresnak eta -ereduak garatzen ditu, CANAIMA komunitatean oinarrituta. Komunitate hori hainbat erakunde publiko eta pribatutako partaide-taldeek, Software Libreko komunitateko aktibistek, ikasleek eta, oro har, erabiltzaileek osatzen dute.

Canaima GNU/Linux maiz erabiltzen da Venezuelako eskola publikoetan, «Canaima Educativa» proiektuan erabiltzen baita. Proiektu horren helburua da eskola-adinean dauden 6.000.000 ikasle baino gehiago Magallaes ordenagailu eramangarriekin hornitzea.[3][4] Estandar irekien erabilerari buruzko nazioarteko biltzarretan aurkeztu da bere erabilera-kasua, eta, duela gutxi garatu den arren, Software Librea Instalatzeko Latinoamerikako Jaialdian (FLISOL) erabili da, erabiltzaile askoren ekipoetan instalatu baita.[5]

Canaima GNU/Linux software libretzat hartzea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Banaketa hori Software Libre gisa aipatzen bada ere, Free Software Foundation-ek ez du halakotzat hartzen, Debianekin gertatzen den bezala, lan horretatik eratorria baita.[6] Izan ere, software jabedun zenbait osagai ditu, hala nola zenbait ekipo informatikotan hardware pieza batzuek funtziona dezaten behar diren kontrolatzaileak.[6] Canaimaren sortzaileek kontrolatzaile pribatibo horiek banaketan sartzea erabaki zuten, Venezuelako Estatuak erabiltzen dituen ordenagailu gehienekin bateragarri egiteko eta GNU/Linux banaketa horretaranzko migrazioa errazteko.[7]

Softwarea barne (Canaima 6.X)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Canaima GNU/Linux 2.0 mahaigaina

Beste banaketa batzuetan bezala, Canaima GNU/Linux-ek hainbat aplikazio ditu sistema osoaren ofimatika, entretenimendua, garapena eta konfigurazioa egiteko. Canaima 4ko interfaze lehenetsia.X GNOME da eta Canaima 5en.X MATE edota Cinnamon da. Komunitateak beste bertsio ez-ofizial batzuk ditu, XFCE eta beste zenbait idazmahairekin.

Canaimako GNU/Linux 3.0 mahaigaina
  • Internet:
  • Grafikoak:
    • Libreoffice Draw.
    • GNU Paint.
    • Dia diagramen editorea.
    • Gimp
    • Inkscape
    • Cheese web-kameraren bisorea.
    • Shotwell Photo Manager.
    • Xsane irudiak eskaneatzeko softwarea.
  • Programazioa:
    • Quanta Plus.
    • Eklipsea.
    • Anjuta: C, C++, Java, Python eta Vala programazio-lengoaietan GNU/Linux eta BSD sistemetan programatzeko garapen integratuko ingurunea.

Jaurtiketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Canaima GNU/Linux banatzaile bat da, eta azken urteotan bertsio periodikoak sortu dira. Hurrengo taulak bertsio bakoitzaren jaurtiketak zehazten ditu.[13]

Bertsioa Izena gakoan Merkaturatze-data
1.0 Kanaima 18 de octubre de 2007
2.0 Kanaima 05 de febrero de 2009[14][15]
3.-0 Erroraima 05 de mayo de 2011
4,0 Kerepakupai 4 de diciembre de 2013[14][16][17]
5.0 Tximantana 19 de diciembre de 2016[14][18]
6.0 Kavac 20 de marzo de 2018[14]
7.-0 Imawarí 17 de agosto de 2022[19]
Kolorea Esanahia
Gorria Bertsio zaharra; euskarririk gabe
Horia Bertsio zaharra; euskarriarekin.
Berdea Egungo bertsioa; euskarriarekin.
Horia Oraingo bertsioa sortzen ari da.
Urdina Garatzen ari den etorkizuneko bertsioa.

Garapen-zikloa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Canaima GNU/Linux-ek Debian-en oinarritutako garapen-eredua du, baina aldaketa batzuk egin zaizkio Venezuelaren beharretara egokitzeko. Ildo horretan, garapen-ziklo hau definitu da:

Jaurtiketa jarraitua garatzeko eredua erabiltzen da (Rolling Release)

1.- Komunitate sozio-produktiboa, APN eta unibertsitateak: Paketeak, proposamenak edo, halakorik ezean, errore (bugs) batzuen zuzenketak ekartzen dituzte, banaketaren hurrengo bertsiorako komunitatearen eskakizunak hobetzeko.

2.- Pakete propioak eraikitzea: Paketeak egiteko, debmake eta debuild tresnak erabiltzen dira.

3.- Alfa bertsioa: Canaimako biltegiaren eta banaketaren arteko elkarrekintza zuzena ebaluatzeko probak egiten dira. Bertsio berriaren interfazea aztertzen da, errendimendu-probak egiten dira gama altuko, ertaineko eta baxuko makinetan, Administrazio Publiko Nazionalean gehien erabiltzen diren aplikazioen errendimendua eta erabilera ebaluatzen dira.

4.- Ebaluazioa: Alfa bertsioa Venezuelako erakunde publikoetako langile-talde batek, Zientziaren eta Teknologiaren arloarekin zerikusia dutenek eta Venezuelako Software Libreko Komunitateko kide batzuek ebaluatzen dute. Horrekin batera, komunitate sozio-produktiboak bere paketeak paketatuko ditu, Beta 1 bertsioan gehitzeko.

5.- Beta 1 bertsioa: Aldez aurretik hautatutako paketeak zuzenean gehitzen zaizkio sistemari edo biltegiari, proiektuko paketeen ondoan. Garapen-zikloaren etapa honetan, banaketa proiektuaren erabiltzaileentzat argitaratzen da.

6.- Beta 2 bertsioa: Garapen-zikloaren etapa honetan, pakete gehiago eransten dira eta akatsak zuzentzen dira. Horren ondorioz, Beta 1 bertsioaren berrikuspen komunitarioan aurrez jakinarazitako bug-ak zuzentzen dira.

7.- Argitalpena: Etapa honetan, ebaluazioa eta aurkitutako akatsen zuzenketak egin ondoren, Canaima proiektuaren komunitatearen erabilerarako bertsio berria argitaratzen da.

Cayapa Canaima[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Canaimaren inguruan sortu den jarduera komunitarioetako bat Cayapa[20] da. Bertan, software librearen garatzaileak hobekuntzak proposatzeko, akatsak zuzentzeko eta beste batzuk egiteko elkartzen dira. Beste proiektu batzuetako jarduera horri Bugs Squash Party deitzen zaio. [21]

Lotutako fabrikatzaileak eta mihiztatzaileak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Venezuelako Administrazio Publiko Nazionalak bultzatutako banaketa denez, hitzarmen estrategiko batzuk sortu dira hainbat herrialde eta hardware-fabrikatzailerekin, hala nola:

  • Portugal: eskola publikoetan banatzeko 250.000 Magallaes ordenagailu fabrikatzeko hitzarmena.[4]
  • Sun Microsystems: fabrikatzaile horren ekipoetan Canaima ziurtatzeko.[22] Hala ere, Sun Microsystems Oracle Corporation-ek erosi zuenez, azken enpresa horrek ez du hitzarmenik egin Venezuelako Estatuarekin Canaima ziurtatzeko.[23]
  • BIT: Venezuelako industria teknologikoa, Venezuelako estatuaren eta enpresaburu txinatarren arteko enpresa mistoa, non ezartzen baita Canaimaren erabilera haiek egiten dituzten ekipoetan.[24]
  • Lenovo: fabrikatzaile horren ekipoak Canaima erabiltzeko ziurtatzeko.[25]
  • Síragon: Ekipo informatikoen Venezuelako mihiztatzailea, ekipo horietarako Canaima ziurtatzen duen hitzarmena.[26]

Canaima GNU/Linux-en erabilerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hezkuntza-Canaima[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Venezuelako Boliviako Errepublikako Gobernuaren Hezkuntzarako Herri Boterearen Ministerioak 2009an hasitako proiektua da. Oinarrizko hezkuntzako ikasleei ordenagailu bat, Canaimita izenaz ezaguna, doan ematea du helburu. Ordenagailu horren sistema eragilea Canaima GNU/Linux eta Hezkuntzarako Herri Boterearen Ministerioak sortutako hezkuntza-edukiak dira.[27]

2011n 1.314.091 ordenagailu entregatu ziren.[28] 2012ko irailean eman zen 2 milioiko Canaimita.[29] 2013ko martxoaren 21era arte 2.452.337 Canaimitas banatu zaizkie Lehen Hezkuntzako ikasleei.[30] Berrikiago, Venezuelako Gobernuak batxilergoko erakunde publikoetako ikasleei 2,5 milioi ordenagailu ematen hasi zen.[31] 2014ko apirilean 3.300.000 Canaima ordenagailu banatu zaizkie oinarrizko eta erdi mailako hezkuntzako haur eta gazteei.[32]

2017rako 6.000.000 ordenagailu zeuden entregatuta.

KOP.[aldatu | aldatu iturburu kodea]

CANTV enpresak ordenagailuak saltzen ditu Internet Plan Ekipatuaren barruan, Canaima GNU/LInux aurrez instalatutako sistema eragile gisa erabiltzen dutenak.[33][17]

Edizioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Komunitateko aktibistek Canaimaren hainbat edizio mantendu eta aintzatetsi dituzte. Hauek dira garrantzitsuenak:[34]

  • Canaima Colibri: hardware baliabide gutxiko ekipoetarako banaketa.[35]
  • Canaima Comunal: Kontseilu Komunalen konputagailuendako edizio bat da, erakunde horiei kokapen geografikoaren katastroa egiteko eta beren jarduera erakundeekin eta herriarekin antolatzeko aukera ematen diena.[36]
  • Canaima Caribay: Europako Erkidegoko hedabideetako ekipoetan erabiltzen den banaketa. Erkidegoko irratiak kudeatzeko eta ikus-entzunezko materiala eta tutoreekin batera bideo-artxibo gisa inprimatua ekoizteko tresnak ditu.[37]
  • GeoCanaima: banaketa honek geomika libreko aplikazioak eta datuak ditu, praktikak egin ahal izateko eta mahaigaineko, web-eko, zerbitzarietako eta kartografia-sorgailuetako aplikazioekin elkarreraginean aritzeko.[38]
  • Canaima Forense: auzitegiko informatikaren aplikazioen elkarreragingarritasuna helburu duen ingurunearekin banatzea.[39]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Decreto N° 3390. 28 de diciembre de 2004, 2 or..
  2. ↑ «Gaceta Oficial de la República Bolivariana de Venezuela» Tribunal Supremo de Justicia (39633): 32. 14 de marzo de 2011.
  3. ↑ «Anzoátegui: Niños de primaria inician año escolar con Proyecto Canaima» RNV 27 de agosto de 2009.
  4. ↑ a b «Portugal enviará 250 mil computadoras portátiles a Venezuela en el año 2009» Organización Conapri 25 de septiembre de 2008.
  5. ↑ https://web.archive.org/web/20110820072021/http://www.rnv.gov.ve/noticias/index.php?act=ST&f=14&t=95808&hl=canaima&s=5f203b6ca55b49bfbbdb85019efce5f7 Instalarán software libre gratuitamente en 200 ciudades de Latinoamérica
  6. ↑ a b «Explaining Why We Don't Endorse Other Systems» GNU.
  7. ↑ «¿Por qué CANAIMA?» Software Libre Gob ve.
  8. ↑ Electrum Bitcoin Wallet
  9. ↑ Navegador Cunaguaro. .
  10. ↑ Cliente de correo Guacharo. .
  11. ↑ Cliente de mensajería de Internet Pidgin. .
  12. ↑ Turpial. .
  13. ↑ Hernández Aponte. (31 de enero de 2018). «Ciclos de vida del software libre. Caso de estudio Distribución Canaima GNU/Linux» Universidad de Los Andes.
  14. ↑ a b c d «Hace 11 años fue lanzada la primera versión candidata de Canaima GNU/Linux» CNTI 18 de octubre de 2018.
  15. ↑ Equipo Canaima GNU/Linux, CNTI. (5 de febrero de 2009). Liberada Canaima Popular versión 2.0. .
  16. ↑ Equipo Canaima GNU/Linux, CNTI. (25 de noviembre de 2013). Disponible oficialmente versión 4.0 de Canaima GNU/Linux "Kerepakupai". .
  17. ↑ a b «Gobierno de Venezuela lanzó versión 4.0 de su GNU/ Linux Canaima» Tecnologí@ Hecha Palabra 5 de diciembre de 2013.
  18. ↑ Disponible versión estable de Canaima GNU/Linux 5.0 "Chimantá". Centro Nacional de Tecnologías de Información.
  19. ↑ «Canaima Imawari: Liberada la versión 7.0 de la Distro venezolana» blog.desdelinux.net 17 de agosto de 2022.
  20. ↑ http://lema.rae.es/drae/?val=cayapa Definición de Cayapa, apartado No. 5
  21. ↑ 8va Cayapa Canaima se realizará del 12 al 14 de noviembre. 12 de agosto de 2014.
  22. ↑ [Esteka hautsia]
  23. ↑ Oracle Buys Sun. Oracle Corporation 20 de abril de 2009.
  24. ↑ [Esteka hautsia]
  25. ↑ [Esteka hautsia]
  26. ↑ [Esteka hautsia]
  27. ↑ Venezuela: Presentan proyecto "Canaima Educativo". .
  28. ↑ Más de un millón 300 mil Canaimitas se han entregado a niños de educación básica. .
  29. ↑ Gobierno Nacional entregó la Canaimita 2 millones. MCTI 29 de septiembre de 2012.
  30. ↑ 2.452.337 Canaimas ha entregado el Gobierno nacional a niños de educación primaria. 22 de marzo de 2013.
  31. ↑ Gobierno de Venezuela entrega 2.5 millones de computadoras a jóvenes estudiantes. 23 de mayo de 2013.
  32. ↑ industria venezolana llego al millón de computadoras Canaima ensambladas en el pais. .
  33. ↑ «Plan Internet Equipado» CANTV.
  34. ↑ colaboradores de la Enciclopedia Colaborativa de la Comunidad Canaima. Sabores de Canaima. .
  35. ↑ Ministerio del Poder Popular para Ciencia, Tecnología e Innovación. Canaima Colibri. .
  36. ↑ Ministerio del Poder Popular para Ciencia, Tecnología e Innovación. Canaima Comunal. .
  37. ↑ Fundación Centro Nacional de Desarrollo e investigación en Tecnologías Libres. Canaima Caribay. .
  38. ↑ Ministerio del Poder Popular para Ciencia, Tecnología e Innovación. GeoCanaima. .
  39. ↑ Ministerio del Poder Popular para Ciencia, Tecnología e Innovación. Canaima Forense. .

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Canaima_(GNU/Linux_banaketa)&oldid=9228709"(e)tik eskuratuta