Charles-Ange Laisant
Charles-Ange Laisant (1841eko azaroaren 1a – 1920ko maiatzaren 5a), frantziar politikaria eta matematikaria, Indre-n jaio zen,[1] Nantestik gertu, 1841eko azaroaren 1ean, eta École polytechniquen ikasi zuen ingeniari militar gisa.
Politika
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Issy gotorlekua Parisko setioan defendatu zuen, eta Korsikan eta Aljerian egin zuen zerbitzua, 1873an. 1876an bere eginkizunari uko egin zion Nantesen interes errepublikarrerako diputatu gisa Ganberan sartzeko, eta 1879an Le Petit Parisien-aren zuzendari bihurtu zen. Egunkari horretan Courtot de Cissey jeneralari ustezko iraintze egiteagatik, isun handia izan zuen.
Ganberan, nagusiki, armadaren kontuez hitz egin zuen; eta armadaren legedia aztertzeko izendatutako batzorde bateko lehendakaria izan zen, 1887an dimititu zuen Ganberak edozein motatako salbuespenen abolizioa zigortzeari uko egin ziolako. Ondoren, Boulanger jeneralaren politika errebisionistaren atxikitzaile eta Abertzaleen Ligako kidea bihurtu zen. Laisantek bi liburuxka politiko argitaratu zituen: Pourquoi et comment je suis Boulangiste (1887) eta L'Anarchie bourgeoise (1887). 1889an Parisko 18. barrutiko diputatu Boulangista aukeratu zuten.
Matematika
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Laisantek 1893an ez zuen berriro hauteskundetara aurkeztu, baina gero matematiketara bideratu zen. 1874an jada, funtzio hiperbolikoei buruzko ikerketa argitaratu zuen[2], eta Giusto Bellavitis-ek, ekipolentziei buruzko dokumentu baten frantsesaren itzulpena, Laisantek hiperbolari buruzko kapitulu bat gehitu zuen.[3] Bi lan argitaratu zituen aljebra geometrikoan, Introduction à la Méthode des Quaternions (1881)[4] eta Théorie et applications des equipollences (1887).[5] Gainera, L’Intermédiaire des Mathématiciens aldizkari matematikoa sortu zuen Émile Lemoine-rekin batera 1894an, eta 1888an Frantziako Matematika Elkarteko (Société Mathématique de France) presidentea izan zen. Cuaternion testuliburua Jules Hoüel-ek egindakoaren laburtze bat zen eta ekipolentziari buruzko testua Bellavitisen metodoei buruzkoan gehiago zabaldu zen.
École Polytechnique-ko langileen taldeari atxikita egon zen, eta 1903an – 1904an Frantziako Zientzia Aurreratzeko Elkarteko lehendakaria izan zen.
Aldizkari pedagogikoa, L’Enseignement Mathématique, Laisantek eta Henri Fehrrek sortu zuten 1899an, 1909. urtean, Matematika Heziketako Nazioarteko Batzordearen aldizkari ofiziala bihurtu zen
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Registration of birth : cf. French page
- ↑ C.-A. Laisant (1874) "Essai sur les fonctions hyperboliques", link from Google Books
- ↑ C.-A. Laisant (1874): French translation with additions of Bellavitis (1854) "Exposition de la méthode des equipollences", link from Google Books.
- ↑ C.-A. Laisant (1881) Introduction a la Méthode des Quaternions, link from Google Books
- ↑ C.-A. Laisant (1887) Theorie et Applications des Equipollence, Gauthier-Villars, link from University of Michigan Historical Math Collection
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Laisant-en errepikatze formula ménage zenbakietarako