Diana Russell
| Diana Russell | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Bizitza | |||
| Jaiotzako izen-deiturak | Diana Elizabeth Hamilton Russell | ||
| Jaiotza | Lurmutur Hiria, 1938ko azaroaren 6a | ||
| Herrialdea |  Hegoafrika | ||
| Heriotza | Oakland, 2020ko uztailaren 28a (81 urte) | ||
| Heriotza modua | berezko heriotza: arnas gutxiegitasuna | ||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | Harvard Unibertsitatea Zientziatan graduatua : Psikologia London School of Economics Herschel Girls' School (en)  Lurmutur Hiriko Unibertsitatea (1963 - Doktoretza : soziologia | ||
| Hizkuntzak | ingelesa | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea, soziologoa, aktibista eta feminista | ||
| dianarussell.com | |||
Diana Elizabeth Hamilton Russell (Lurmutur Hiria, Hegoafrika; 1938ko azaroaren 6a – Oakland, Estatu Batuak; 2020ko uztailaren 28a) Hegoafrikako aktibista eta idazle feminista izan zen, eta bizitza osoa emakumeenganako indarkeriaren aurka borrokatzen eman zuen.[1]
Berrogei urtez baino gehiagoz, Russellek bortxaketa, intzestua, feminizidioa, emakumeen hilketa misoginoak eta Estatu Batuetako pornografiaren eta sexu-indarkeriaren arteko harremanak ikertu zituen, eta gai horretan nazioarteko autoritatea bihurtu zen. 1976an Bruselan egindako Emakumeen aurkako Krimenen Nazioarteko Auzitegiaren antolatzaile nagusietako bat izan zen. 1977an Women Against Violence in Pornography and Media (WAVPM) fundatzaileetako bat izan zen, Estatu Batuetan eta nazioartean pornografiaren aurkako lehen erakunde feminista. 1993an Women United Against Incest elkartea sortu zuen, intzestuen biktimei laguntzeko.
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Diana E. H. Russell Lurmutur Hirian (Hego Afrika) jaio eta hazi zen. Sei anai-arrebetatik laugarrena zen, eta Daviden ahizpa bikia. Bere ama, aristokrazia britainiarrekoa, Afrikara joan zen hogeita bat urte zituela. Han ezagutu zuen bere senarra eta seme-alaben aita, jatorri irlandarreko hegoafrikarra, 1945ean Hego Afrikako Parlamentuko kide izan zena.[2] Giza eskubideen aldeko lehen borrokak Hego Afrikan egin zituen, bere anaia bikiarekin batera, Afrikar Erresistentzian (AMR, ingelesezko siglengatik) parte hartuz.
Lurmutur Hiriko Unibertsitatean graduatu zen Russell, eta hemeretzi urte zituela utzi zuen Hego Afrika. Ingalaterrara joan zen 1957ko hasieran. Han bi urtez aritu zen lanean, eta graduondoko diplomatura bat egin zuen Gizarte Zientzietan eta Administrazioan, London School of Economics eta Ciencia Política (1961) delakoan. 1963an Estatu Batuetara joan zen, eta onartu egin zuten Harvardeko Unibertsitateko doktorego-diziplina arteko programa batean soziologiari eta iraultzaren azterketari buruzko ikerketa bat eginez.[2]
Russell-en ikerketa-ikuspegia, ziur aski, Hego Afrikako Mugimendu Antiapartheid britainiarrean duen parte-hartzetik dator. 1963an, Russell Hego Afrikako Alderdi Liberalean sartu zen, Alan Paton idazle eta ekintzaile hegoafrikarrak sortua. Lurmutur Hirian protesta baketsu batean parte hartzen ari zela, Russell atxilotu egin zuten alderdiko beste kide batzuekin. Ondorio honetara iritsi zen: indarkeriarik gabeko estrategiak alferrikakoak ziren indarkeria basatiaren eta estatu polizial afrikaner zuriaren errepresioaren aurka. Ondoren, Afrikako Erresistentziaren Mugimenduarekin (ARM) bat egin zuen, Hego Afrikako apartheidaren aurkako mugimendu iraultzaile klandestino batekin. ARMren estrategia nagusia gobernuaren jabetza bonbardatzea eta saboteatzea zen, eta, Russell ARMko kide periferikoa besterik ez zen arren, 10 urteko kartzelaratzea arriskatzen zuen, harrapatzen bazuten.[2]
Soziologiako irakasle kontratatu zuten Oakland-eko (Kalifornia) Mills Collegen. Lehen urtean, Millsen eskainitako emakumeei buruzko lehen ikastaroa zuzendu zuen. Azkenik, ikastaro honek Millsen Emakumearen Ikasketen curriculuma garatzera eraman zuen, AEBko lehenengoetako bat. [3]
Bortxaketari eta sexu-abusuari buruzko ikerketak eta idatziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bere ibilbidean, emakumeen eta nesken aurkako sexu-indarkeriaren fenomenoa ikertu zuen, eta hainbat liburu eta artikulu idatzi zituen: bortxaketa (senar-emazteak barne), emakume-hilketa, intzestua, emakumeen aurkako hilketa misogenoak eta pornografia.
The Politics of Rape (1975) liburuan, Russellek iradoki zuen bortxaketa maskulinotasunaren pertzepzio sozialki definituen adibide bat zela, portaera sozial desbideratu baten ordez. Arlo horretako beste liburu batzuk hauek dira: Rape in Marriage (Bortxaketa ezkontzan) (1982), Sexual Exploitation: Rape, Child Sexual Abuse, and Workplace Harassment (Sexu-esplotazioa: bortxaketa, haurren sexu-abusua eta laneko jazarpena) (1984). 1986an, Russellek The Secrets Trauma: Incest in the Lives of Girls and Women (1986) argitaratu zuen. Sexu-abusu lotsagabeari buruz argitaratu zen lehen ikerketa zientifikoetako bat izan zen. Horregatik jaso zuen Charles Wright Mills saria 1986an. 1993an, pornografiari buruzko antologia bat argitaratu zuen, Making Violence Sexy: Feminist View on Pornography. 1994ko Against Pornography: The Evidence of Harm liburua, 100 argazki pornografiko biltzen dituena, azterlan bat izan zen, non pornografiak gizakiak bortxatzera eta bortxaketak areagotzera bultzatzen dituen. Estatu Batuetako Elkarte Humanistaren Humanist Heroine Award saria ere jaso zuen 2001ean.[4]
Emakumeen aurkako Krimenen Nazioarteko Lehen Auzitegiaren antolaketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Russellek beste feminista batzuekin lan egin zuen bi urtez, eta 1976an Bruselan Lehen Auzitegia antolatzea lortu zuen. Lau egun iraun zuen konferentzian, hainbat herrialdetako emakumeek beren esperientzia pertsonalei buruzko testigantza eman zuten, emakume izateagatik indarkeria eta zapalkuntza modu desberdinak jasan zituztelako. 40 herrialdetako 2.000 emakumek hartu zuten parte.[5][6]
Simone de Beauvoir-ek, epaimahaiaren aurrean aurkeztu zuen hitzaldian, honako hau esan zuen: "Nazioarteko Auzitegiari agurra egitea emakumeen deskolonizazio erradikalaren hasiera bezala". Geroago, Nicole Van de Ven feminista belgikarrak ekitaldia dokumentatu zuen Crimes Against Women: Proceedings of the International Tribunal (1976) liburuan.[7]
Berriro definitzen eta feminizidio politizatzen[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Russell eta Jill Radford aitzindariak izan ziren Femicide obran. The politics of woman killing feminizidioari buruzko esparru teorikoan lan egin zuten. Diana Russell-en aburuz, gizonen nagusitasun patriarkalak honela kokatzen du emakumeen aurkako indarkeria: "kontrolatzeko, eusteko, zapaltzeko, zigortzeko eta erasotzeko mekanismo kaltegarria da, eta, aldi berean, gizonentzako boterea sortzen du".[8]
Ingelesezko "femicide" terminoa espainieraz egokitu zuen Latinoamerikako feminicidio gisa Marcela Lagarde antropologo feministak.[9]
1976an, Russellek "Femicide" berriro definitu zuen: "emakume izateagatik gizonek hiltzen dituzten emakumeak". Emakumeen aurkako Krimenen Nazioarteko Auzitegian, mundu osoko hainbat kulturatako emakumeen eta neskatoen aurkako indarkeria moralaren adibide ugari eman zituen. Russellen asmoa terminoa politizatzea zen, eta emakumeen aurkako krimen hilgarri horiek bultzatzen dituen misoginiaz ohartaraztea, genero-termino neutralek (hilketa) ez dutela hori egiten adieraziz..Russell harrituta zegoen Estatu Batuetako emakume-taldeek 'Feminicidio' terminoaren erabilerari erantzun ez zielako, eta Estatu Batuetako eta mundu osoko emakume-taldeekin egindako bileretan 'Feminicidio' erabiltzearen alde egiten jarraitu zuen. Azaldu duenez, emakumeen aurkako muturreko krimen horiei aurre egiteko, beharrezkoa zen onartzea, arrazan oinarritutako gorroto-krimenak bezala, "feminizidioak ere [] gorroto-krimen hilgarriak direla", eta gizonek egiten dituzten emakume-hilketa gehienak "gizonen menderakuntzaren eta sexismoaren muturreko adierazpenak" direla.[5]
1993an, Russellek Mujeres Asociados contra el Incesto izeneko erakunde bat sortu zuen. Erakunde horrek babesa ematen die erasotzaileei legez laguntzeko. Era berean, Hego Afrikako lehen telebista-programa sortu zuen, eta bizirik suertatu zirenek aurrez aurre hitz egiten zuten beren esperientziez.[10]
Latinoamerikako herrialde askotan, hala nola Mexikon, Guatemalan, Costa Rican, Txilen eta El Salvadorren, mugimendu feministek Russellen 'Feminicidio' politizatua erabili dute, eta gizartean, politikan eta legeetan erabili dute beren herrialdeetan emakumeen aurkako indarkeria hilgarriari ekiteko.[11] 1992an, antologiarekin batera, Femicide: The Politics of Woman Killing argitaratu zuen.
Aktibismoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1977an, Russell Women's Institute for Freedom of the Press (Prentsa Askatasunaren Emakumearen Institutua) institutuarekin (WIFP) elkartu zen.[12] Women Against Violence in Pornography and Media (WAVPM), pornografiaren aurkako lehen erakunde feminista izan zen Estatu Batuetan eta nazioartean. 1993an Women United Against Incest elkartea sortu zuen, inkesten biktimei laguntzeko.[3][13]
Bere argitalpenez gain, Dianak beti aurkitu zuen kalean aldarrikapenak egiteko denbora. Sarritan, protesta feministen lehen lerroan egon zen Estatu Batuetan, Hego Afrikan, Europan eta Erresuma Batuan. Beste feminista batzuekin batera, epaitegi eta antzokien aurrean manifestatu zen; gobernuko hainbat bulegotan eserialdiak antolatu zituen; negozio misoginoetan kontsigna feministak aerosolez margotu zituen; eta pornografia-dendetan aldizkariak suntsitu ere bai. Hilabete askotan, piketera bakartia izan zen Berkeleyko jatetxe baten kanpoan,bere jabea adingabeko neskatoen trafikatzailea zen.
1991n, adibidez, zerbitzari batek uko egin zion bezero maskulino bati, Playboy irakurtzen ari zelako. Matxinadagatik kaleratu zuten. Hefnerrek bere aldizkariaren zenbaki askotan erantzun zuen, eta ale horiek dohainik banatu zitzaizkien mahaikideen bezero guztiei, irakur zitzaten. Diana eta sei lagun zerbitzariez jantzi ziren, eta ketchupez estalitako zakiltxo eta barrabilak zerbitzatu zituzten (zakurtxo beroak, trebeki zizelkatuak) kanpoan bildutako jendetzaren plateretan.
Desobedientzia zibila zela eta, Dianak prezio bat ordaindu zuen. Demandatua izan zen, dozena erdi aldiz atxilotu zuten eta, batzuetan, fisikoki eraso egin zioten. Berak
tinko jarraitu zuen bere ideiak defendatzen.[14]
2020ko uztailaren 28an hil zen Oakland-en arnas gutxiegitasun baten ondorioz.[1][7]
Obrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Russell, Diana E.H. (1976) Femicide. The politics of woman killing
- Russell, Diana E.H (1976) Crimes Against Women: Proceedings of the International Tribunal
- Russell, Diana E.H. (1993) Making violence sexy. Feminista-bisitak pornographyn
- Russell, Diana E.H (1997) Behind closed doors in withe South Africa. Incests Survivors Tell Their Stories
Liburuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ISBN 9780127857459. OCLC .886393.
- ISBN 9780890879214. OCLC .2464570. Conference proceedings.
- ISBN 9780960362837. OCLC .7877113.
- ISBN 9780803923553. OCLC .10696523.
- ISBN 9780465075966. OCLC .12974265.
- ISBN 9780080364759. OCLC .18625199.
- ISBN 9780465041404. OCLC .19723691.
- ISBN 9780253205636. OCLC .8451646.
- ISBN 9780805790283. OCLC .25367570. Front cover.
- ISBN 9780963477613. OCLC .29988342.
- ISBN 9780335192007. OCLC .27106001.
- ISBN 9780312173753. OCLC .36066137.
- ISBN 9780761905257. OCLC .38257798.
- ISBN 9780761903024. OCLC .43384742.
- ISBN 9780807740477. OCLC .45304762.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b Fallece la histórica feminista Diana Russell. 29 de julio de 2020.
- ↑ a b c «Biography of Diana E. H. Russell, Ph.D.» www.dianarussell.com.
- ↑ a b «Diana Russell - Obituary» San Francisco Chronicle 29 de julio de 2020.
- ↑ Humanist Heroines: Recipients. American Humanist Association.
- ↑ a b Shulman, Aaron. (29 de diciembre de 2010). The Rise of Femicide. ISSN 0028-6583..
- ↑ Russell, Diana E. H. Dangerous Relationships: Pornography, Misogyny, and Rape, Sage Publications, 1998, ISBN 0-7619-0525-1, p 205
- ↑ a b «Diana E. H. Russell, sociologue féministe ayant popularisé l'utilisation du terme "féminicide", est décédée» Marie Claire.
- ↑ Karina Bidaseca. (2015). «Escritos en los cuerpos racializados. Lenguas, memoria y genealogías (pos)coloniales del femininicido» www.mujeresenred.net (Edicions Universitat de les Illes Baleears).
- ↑ «Muere Diana Russel, una de las creadoras del marco teórico del Feminicidio» SemMéxico 29 de julio de 2020.
- ↑ «Political Actions» www.dianarussell.com.
- ↑ October 05. «"Femicide"—The Power of a Name - Women’s Media Center» womensmediacenter.com.
- ↑ Associates | The Women’s Institute for Freedom of the Press. .
- ↑ «Remembering Diana E. H. Russell, world-renowned feminist activist» Berkeleyside 30 de julio de 2020.
- ↑ Hernández, Publicado por Hortensia. Diana EH Russell activista y escritora feminista sudafricana, que dedicó su vida a luchar contra la violencia hacia las mujeres. (Noiz kontsultatua: 2022-10-10).
