Dona Tututa

Dona Tututa
	;
Bizitza
Jaiotza	Mindelo (en) , 1919ko urtarrilaren 6a
Herrialdea	Cabo Verde
Heriotza	Sal (en) , 2014ko urtarrilaren 26a (95 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: pneumonia
Hezkuntza
Hizkuntzak	portugesa
Jarduerak
Jarduerak	piano-jotzailea eta musikagilea
Musika instrumentua	pianoa

Dona Tututa edo Tutura Évora izenez ezaguna, jaiotzaz Epifânia de Freitas Silva Ramos Évora (Mindelo, Cabo Verde, 1919ko urtarrilaren 6a - Isla de Sal, Cabo Verde, 2014ko urtarrilaren 26a) caboverdetar piano-jotzaile ezaguna izan zen.^[1] Aitzindaria izan zen, emakumeek gauez jotzeko tabua apurtu baitzuen eta piano-jotze klasikoa herriko tradizionalaz nahastu baitzuen.^[2]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

António da Silva Ramosen (Anton Tchiche) alaba zen. Haren neba, Pedro Alcântara Silva Ramos (Tchufe), gitarrista eta kantaria zen. Nerabezaroan, Tututa piano-ikasketak hasi zituen. Profesionalki jo zuen Café Royalen. São Vicentek gauez jotzean tabu bat puskatu zuen lehen emakumea izan zen. Musikari dagokionez, hitzarmenei ere aurre egin zien piano-jole klasikoaren prestakuntza Cabo Verdeko musika tradizionalarekin nahastean.^[2] Ezkondu ondoren, Sal uhartera joan zen, senarrari lagun eginez eta karrera artistikoa bertan behera utziz. 12 seme-alaba izan zituen, besteak beste, Magda Évora eta Milú Évora kantariak.^[3] Pneumoniaz hil zen 2014. urtean.

Musika-ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1966an, 47 urte zituela, disko bakarra kaleratu zuen. Estatu Batuetara egindako bidaia batean, Proscribak gonbidatuta, Rapsodia Tututa & Taninho grabatu zuen Taninho gitarristarekin. Grabazio horren ondoren, noizbehinkako bidaiak egin zituen eta bere diskoa Frantzian, Ginean eta Portugalen aurkeztu zuen.

Bere herrialdean legendazko figuratzat hartua, besteak beste, Grito d’ Mina, Sentimendua, Ama Tigre eta Bizitza Torturatua lanak egin zituen. Cesária Évora, Bana, Humbertona eta bere alaba Magda Évora dira bere abestiak grabatu zituzten artistetako batzuk.

Diskografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1966 - Tututa & Taninho rapsodia

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Besteak beste,^[4]

2008an omenaldia egin zioten Alberto Rui Hacharen Tututa poemarekin.
Haren izena Sal Arteen Udal Eskolari eman zitzaion.
2013. urtean, João Alves de la Veigak pianistaren bizitzari eta lanari buruzko Dona Tututa dokumentala zuzendu zuen. Dokumental onenaren saria jaso zuen urte hartako Cabo Verde International Film Festival-en.