Donazaharreko erromatar kanpamendu eta vicus-a

Donazaharreko erromatar kanpamendu eta vicus-a
	Monumentu historikoa
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Beherea
Eskualdea	Garazi
Udalerria	Donazaharre
Koordenatuak	43°09′51″N 1°11′52″W / 43.164234°N 1.19788°W
Ondarea
Mérimée ID	PA00084499
Kontaktua
Helbidea	Herri Bazterra

Donazaharreko erromatar zelai eta bidea K.o. I. eta III. mende arteko aztarnategia da. Aztarnak, erromatar kanpamendu militar batenak eta bere inguruan sortu zen vicusarenak, Nafarroa Behereko Donazaharre herrian daude. Monumentu Historiko gisa sailkatua dago.^[1]

Arkeologia indusketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jean-Luc Tobie Bordeleko arkeologoak hasi zituen 1970eko eta 1980ko hamarkadetan Donazaharreko erromatarren termak induskatzen, Frantziako Kultura Ministerioarendako, Donazaharreko orduko gazteek lagundurik. Geroztik, lo egon da luzaz, nahiz bisitak egiten diren eta museo ttipi bat badagoen ondoan^[2].

2023an, ikerketa arkeologikoak berriz abiatu dira Aranzadi Zientzia elkartearen eskutik. 2023ko urriaren Urri hondarrean, SOT enpresarekin azterketa geofisikoak egin zituzten. Miaketa horiek Tobiek zioena baieztatu dutea, alegia, Bordeleko adituak ikertu zituen baina eraikin askoz gehiago dagoela lurpean. Azterketa geofisikoaren emaitzek erabili ohi dira non balio dezakeen zulatzea eta, horrela, indusketa programa antolatu modu eraginkorrean. Beste eraikinak eta eraikinen arteko iragan bideak induskatu nahi dituzte arkeologoek. Bestalde, etxe berriak eraiki nahi dira lursail horietan, eta horretarako jakin beharra du udalak zer geratuko den babestuta eta zer urbanizatu ahal izango den^[2].

Euroeskualdeak diruz lagundu du ikerketa proiektua, Pirenaeus programaren barruan dagoena^[2]. Programa honek, Nafarroako erromatar garaiko galtzada ikertzen du, bai eta Zalduan aurkitutako hiria eta Artzin azaleratutako bide geralekua. Aurizko eta Donazaharreko Herriko Etxeak programaren xedeari lotu zaizkie^[2].

Lehen aldia da Frantziako kultur administrazioak, berea ez duen egitura bati indusketa baimen baten ematen duela. Are gehiago Hego Euskal Herrikoari^[2].

Testuingurua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ab Asturicam Burdigalam erromatar galtzadaren zati bar, Artzitik Donazaharrera doana. Iturria: Berria: 2023ko abenduaren 02a.

Donazaharreko erromatar garaiko kokagune hau Erromatar Inperioaren galtzada baten ertzean eraiki zen, Iter XXXIV edo Ab Asturica Burdigalam) galtzadan hain zuzen, hau da Asturica Augustan (Astorgan) hasi, Pompaelotik (Iruñea) pasa, besteak beste, eta Burdigalara (Bordele) eramaten zuen bidea, Pirinioetatik igarota.

Erromatar galtzadek hiriak lotu eta erdibideko herri, herrixkak eta bestelako egiturak sortarazten zituzten. Jadanik, arkeologoak ohartuak dira Artzi eremuan eta Donazaharren oinarri ber-bera duten termak direla. «Erakusten du nola bidea ez zen bidea soilik, baizik eta bideari zerbitzu emateko azpiegitura batzuk plan orokor baten barnean eraiki zituztela». Donazaharren atzeman zituen materialak aztertu ditu Oihane Mendizabalek, eta ikusi du Auritzekoak berdinak direla^[2].