Dora Riedel
| Dora Riedel | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Valdivia, 1906 |
| Herrialdea |  Txile |
| Heriotza | 1982 (75/76 urte) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Txileko Unibertsitatea Stuttgarteko Unibertsitatea |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | arkitektoa |
Dora Riedel Seinecke (Valdivia, 1906-1982) Txileko arkitektoa izan zen.[1]
Txileko Unibertsitatean ikasi zuen, eta Txilen arkitekto titulua eskuratu zuen lehen emakumea izan zen, 1930ean.[2][3][4] Karl H. Brunner arkitekto austriar ospetsuarekin batera lan egin zuen hura Txilen egon zen 1929 eta 1934 urteen artean, Herri Lan Zuzendaritzan lanean.[5]
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Dora Riedel 1906ko martxoaren 11n jaio zen Valdivia hirian, Carlos Riedel eta Herminia Seinecke Deppe izan ziren haren gurasoak, biak jatorri alemaniarreko txiletarrak. Ikasketak Valdiviako Eskola Alemanean hasi zituen; ondoren, familiarekin batera, Valparaísoko hiri-portura aldatu ziren, eta han olio-pinturako klaseak jaso zituen. Horrek bere gaitasun artistikoak aurkitzen lagundu zion, eta matematikako pedagogiari buruzko arkitektura-karreraren aldeko hautua egin zuen. Erabaki horren berri izatean, aita Txileko Unibertsitateko Arkitektura Eskolara joan zen pertsonalki, zuzendariari emakumeak onartzen zituzten galdetzera. Galderaren aurrean zuzendariak baieztatu zion edozein emakume sar zitekeela.
Dorak 1922ko apirilaren 3an eskuratu zuen Valparaisoko Lizeoko irakasleen batzorde baten aurrean azterketa orokor bat egiteko baimena, eta batzorde horrek zehaztu zuen zer prestakuntza maila zuen goi-mailako ikasketak hasteko. Azterketa horretan, Txileko Unibertsitatean sartzeko beharrezko ezagutzak zituela erakutsi zuen.[6]
1925ean Txileko Unibertsitateko Arkitektura Eskolan sartu zen, eta bost urtez ikasi zuen bertan.[6]
1930eko abenduaren 9an Txileko Unibertsitateko Arkitekto titulua lortu zuen, eta urte horretan bertan Herri Lanetako Ministerioan lan egin zuen Karl Brunnerrekin batera.
1931n, Dora Riedel Alemaniara joan zen Stuttgarteko Unibertsitateko Arkitektura Goi Eskolan barnealdeen dekorazioa ikastera. Bi urte geroago, barnealdeen arkitekturan doktore titulua jaso zuen. Bertan, Anton Hammerle arkitekto alemaniarrarekin ezkondu zen, eta bost seme-alaba izan zituzten. Munich hirian bizi izan ziren, 1938an Tirolera, Antonen jaioterrira, aldatzea erabaki zuten arte. Han, Suitzako mugatik gertu, Innsbruck bizitegi-auzoan bizi izan ziren seme-alabekin, eta Doraren senarra Baurrat bihurtu zen, hots, udal-arkitekto eta tokiko Arkitektura eta Hirigintza Zuzendari. Senarrarekin batera, Dorak Innsbruck-en familiaren etxea diseinatu, eraiki eta ekipatu zuen 1947an, eta hori izan zen eraikitako obra bakarra.[7]
Omenaldia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Txileko arkitekturaren diziplinarako duen garrantzia dela eta, etorkizuneko emakume arkitektoei bidea zabalduz, Txileko Arkitektoen Elkargoak 2017an Dora Riedel Saria sortu zuen, Txileko arkitekturaren proiektu berritzaileak aitortzen dituena, eta honela definitzen dena: "Dora Riedel Seinecke saria aurreko urtean lan berritzaileagatik nabarmendu den arkitektoari (a) edo taldeari emango zaio."[8]
2018ko abuztuan, CAk Paulina Villalobos arkitektoari eman zion lehen aldiz saria; Doraren bilobak parte hartu zuen sariketan, Austriatik zeremoniarako bidaiatuz
Horren harira, Txileko Arkitektoen Elkargoko orduko presidente Alberto Texidok honako hau adierazi zuen:
“Aintzat hartzen dugu BUIAren sormena, zuzendaritza honi proposamen zehatz bat aurkeztu diolako, Txileko arkitektoek arlo berrietan egindako lana aintzat hartzen duena. Are baliotsuagoa iruditzen zaigu lidergo gaitasunak saritzea generoen integrazioarekin eta Dora Riedel izenpean, Txileko lehen emakumezko arkitektoa izan baitzen”
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ «Arquitectura y arte decorativo : año 2, número 2, septiembre de 1931 - Memoria Chilena» Memoria Chilena: Portal.
- ↑ «Universidad de Chile: Lista de Arquitectos Titulados hasta el año 1930» Arquitectura y Arte Decorativo 2 (2): 88. septiembre de 1931.
- ↑ Especiales: Mujer chilena. Emol.
- ↑ Historia de la mujer en Chile. La conquista de sus derechos políticos en el siglo XX (1900-1952). Critica.cl 1 de mayo de 2001.
- ↑ «Sobre la diversidad de campos en que actuó el profesor Karl Brunner, las proyecciones de su enseñanza universitaria, sus directivas en la administración pública, sus realizaciones prácticas, y de su afinidad personal, humana y filosófica» Revista de Arquitectura 7 (8): 51. 1996.
- ↑ a b «Dora Riedel: Premio e Historia» #MujerArquitectA 19 de marzo de 2018.
- ↑ LUN. [http://impresa.elmercurio.com/Pages/NewsDetail.aspx?dt=2018-10-02&dtB=02-10-2018%200:00:00&PaginaId=74&SupplementId=2&bodyid=0 «El Mercurio | YA| P�gina 74 | martes, 02 de octubre de 2018»] impresa.elmercurio.com.
- ↑ «Premio “Dora Riedel” reconocerá la innovación del año y a la primera arquitecta chilena» COLEGIO DE ARQUITECTOS DE CHILE 27 de septiembre de 2017.
