Edukira joan

Ebanjelio sinoptikoak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ebanjelio sinoptikoak
Jatorria
Ezaugarriak
HizkuntzaBiblical Greek (en) Itzuli
Deskribapena
Honen parte daItun Berria
ebanjelio kanonikoak
Johann Jakob Griesbach Bibliaren ikertzaile alemaniarrak.
Irakurketa paraleloaren adibidea. Hitz berdinak gorriz agertzen dira eta desberdinak, beltzez.

Ebanjelio sinoptikoak izena lau ebanjelio kanonikoetatik hiruri erreferentzia egiteko erabiltzen da, zehazki, Mateo, Marko eta Lukas., euren kidetasuna eta antzekotasunak direla eta, narrazioaren ordenari eta edukiari dagokienez.

Kontzeptuaren jatorria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

«Sinoptiko» hitzak antzinako grezieratik dator: (syn, ‘elkarrekin’) y οψις (opsis, ‘ikusi’).Hiru ebanjelio horien edukiak «elkarrekin ikusteko» erabil daitezkeela adierazten du, bai zutabe bertikal paraleloetan, bai horizontalean.

1776an, Johann Jakob Griesbach (1745-1812) Bibliaren ikertzaile alemaniarrak aipatutako hiru ebanjelioei buruzko Synopsis liburua aurkeztu zuen, zeinean ebanjelio horiek zutabe paraleloz osatutako formatu inprimatu batean agertzen ziren, bere begirada osoa edo aldiberekoa errazten zuena. Horrela erraz agertzen ziren haien arteko antzekotasunak eta desberdintasunak. Griesbachen estudioak arrakasta lortu zuen giro akademikoan, eta, ondorioz, Mateo, Marcos eta Lucasen ebanjelioak "sinoptiko" deitu izan ziren batera aipatzen direnean.[1][2]

Bere edukiagatik, Joanen Ebanjelioak edo laugarren ebanjelio kanonikoak ez du lehen hirurekin alderatzen uzten, pasarte gutxi batzuetan izan ezik.[3]

Sinopsiaren ondorioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hiru ebanjelio sinoptikoak paraleloan ikusteak haien artean dauden kointzidentzia handiak hautematea ahalbidetu zuen. Testu batzuk, batzuetan luzeak, hitz berberekin eta hitzak ordena berean idatzita daude. Baina, bestetik ere, desberdintasun handiak ere aurki daitezke xehetasunez aztertzen direnean. Hiru ebanjelioen (edo batzuetan biren) arteko konbergentziek agerian utziko zuten egileek iturri bera erabili zutela, edo haien artean kopiatu zirela. Bestalde, desadostasunek ebanjelioak elkarrengandik nolabaiteko independentziaz idatzi zirela adieraziko lukete.[4]

Sinoptikoen arteko antzekotasunek eta desadostasunek arazo sinoptikoa deiturikoa sorrarazi zuten, hau da, haien artean zer erlazio dagoen. Galdera horri erantzuten saiatzen diren hainbat hipotesi daude. Horietako bat, gaur egun onartuena, bi iturrien teoria da, Christian Hermann Weissek (1801-1866) aurkeztua eta geroago P. Wernlek (1872-1939) landua. Teoriaren arabera, Mateoren eta Lukasen ebanjelioak Markoenean eta Wernlek Q letraz izendatu zuen beste iturri ezezagun batean oinarritu ziren; Q hori "iturria" esan nahi duen Quelle alemaniar hitzaren hasierakoa da. Q iturri hori, gaur egun arte ezezaguna, Jesusen esaera eta hitzaldi laburren bilduma bat izango zen batez ere.[5]

  • Elizen Arteko Biblia Elkartea: Elizen arteko Biblia. Euskal Elizbarrutiak, 1994.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]