Ekain (leizea)

Ekain
	Ekain (leizea) Ekain (leizea) (Gipuzkoa)
Udalerria	Deba
Koordenatuak	43° 14′ 12″ N, 2° 16′ 32″ W / 43.2367°N,2.2756°WKoordenatuak: 43° 14′ 12″ N, 2° 16′ 32″ W / 43.2367°N,2.2756°W
Bisitagarria	Ez
Margoak	Bai
Aztarnak	Bai

Altamirako leizea eta Espainia iparraldeko paleolitoko labar-artea¹ UNESCOren gizateriaren ondarea
Animalia-asoziazioa Ekain leizeko panel handian, Leroi-Gourhanen paradigmaren arabera
Mota	Kulturala
Irizpideak	i, iii
Erreferentzia	310
Kokalekua	Euskal Herria Espainia
Eskualdea²	Europa / Ipar Amerika
Izen ematea	2008 (XXXII. bilkura)
¹ UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) ² UNESCOren sailkapena

Ekain Deban (Gipuzkoa) dagoen leizea da, Goi Paleolitokoa. Ezaguna da batez ere Madeleine aldikoak diren labar-pinturak direla-eta.

1969ko ekainean topatu zituzten Rafael Rezabal eta Andoni Albizuri Azpeitiako "Antxieta" kultura taldekideek.

Benetako leizeak ez daude bisitarientzat zabalik, baina Zestoan koben erreplikak daude; han, pinturen kopiak ikusgai daude.

2008an UNESCOk kobazuloak Gizateriaren Ondaretzat izendatu zituzten, Santimamiñe eta Altxerrirekin batera.

Galeriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lau galeria daude, gai banari eskainiak:

Zaldiei: zaldiak irudikatzen dituzten hemeretzi pintura ditu.
Ahuntzei: ahuntz bat, bi orein eta izokin bat ditu.
Hartzei: bi hartz margotuta daude.
Azken zaldiei: azkenik, zazpi zaldi ageri dira.

Ekainberri[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2008ko irailean Zestoan bisitagai zabaldu zuten Ekainberri Zentroa, labar-pinturen kopiak eta kobazuloaren egitura bera barne hartzen dituena^[1].

2009ko ekainerako, Ekain Fundazioko idazkariak, Pilar Azurmendik aurreko urrian haitzuloaren erreplikak ateak ireki zituenetik, 31.000 mila bisitari bertatik igaro direla adierazi zuen. ^[2]

Franko-kantauriar artearen eremua, Madeleine aldian.

Marrazten zutena jaten al zuten?[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikerketa osoak frogatu du labar-arteak ehiza ez zuela helburu, marraztutako faunak ez baitu loturarik leizetan aurkitutako hondakinekin. Zenbait haitzulotan, Ekainen hain zuzen ere, zaldi pinturak gai nagusia bada ere, ahuntza zen espezie ehizatuena^[3].

Fauna	Ekain haitzuloan pintatua	Ekain haitzuloko Goi-Madeleine aldian ehizatua
Zaldia	60 % ±	0,5 % ±
Bisontea eta uroa	20 % ±	1 % ±
Ahuntza	10 % ±	65 % ±
Oreina	5 % ±	4 % ±
Hartz arrea	5 % ±	∅
Errinozeroa	5 % ±	0,5 % ±
Arraina	5 % ±	∅
Leize-hartza	∅	0,5 % ±
Elur-oreina	∅	2 %
Sarrioa	∅	4 % ±
Orkatza	∅	1 % ±

Ekain, zaldiaren santutegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antza, Ekain zaldiei eskainitako santutegi bat izan zen. Denera, bertan ugaztun horren 34 marrazki aurkitu dira, bertako animalien errepresentazioen erdia osatzen dutenak, eta koloreei zein beste hainbat ezaugarriri dagokienez, hainbat itxuratakoak dira. Batzuek Przewalski zaldiak dirudite eta beste batzuek, tarpanak. Tarteko itxura duten zaldiak badira halaber. André Leroi-Gourhan arkeologoak “Kuaternarioko artearen zaldi multzorik perfektuena” esanez definitu zituen Ekaingo labar pinturak.

Ekaingo harpeko gelarik zabalenean, forma bereziko harkaitz bat dago. “Santutegira” sartu orduko ikusten den lehen forma harkaitz horixe da eta zaldi baten buruaren itxura duela esan daiteke. Garai bateko gizakiek Ekain zaldiari eskainitako santutegitzat aukeratzeko arrazoia bide da hori.

Barandiaranek berak bere lanetan labar-artea eta euskal mitologiaren zaldiaren inguruko zenbait sinesmenekin lotzen zituen.^[4]

Sakontzeko, irakurri: «Zaldia euskal mitologian»

Irudiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zaldien marrazkiak Ekainberrin.
Ekainberriko erreplika.
Ekainberriko zaldia
Ekainberriko zaldia eta bisontea
Ekainberriko zaldia.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Ekainberriko irikiera Berrian^{[Betiko hautsitako esteka]}
↑ Bisitarien kopurua 2009.en urtean Berria^{[Betiko hautsitako esteka]}
↑ Altamirako Herri Museoa eta Ikerketa Zentroa
↑ (Gaztelaniaz) Jose Miguel Barandiaran. Jose Miguel de Barandiaran, obras completas. Gran Enciclopedia Vasca, Bilbo 1976.

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Gipuzkoa

Datuak: Q1414019
Multimedia: Ekain Cave

[1] Ekainberriko irikiera Berrian^{[Betiko hautsitako esteka]}

[2] Bisitarien kopurua 2009.en urtean Berria^{[Betiko hautsitako esteka]}

[3] Altamirako Herri Museoa eta Ikerketa Zentroa

[4] (Gaztelaniaz) Jose Miguel Barandiaran. Jose Miguel de Barandiaran, obras completas. Gran Enciclopedia Vasca, Bilbo 1976.

[1]

[2]

[3]

[4]

Nabigazio menua