Elizabeth Bishop

Wikipedia, Entziklopedia askea
Elizabeth Bishop

Bizitza
JaiotzaWorcester (Massachusetts), 1911ko otsailaren 8a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
 Kanada
BizilekuaWorcester (Massachusetts)
Boston
Brasil
Mexiko
Key West (Florida)
HeriotzaBoston, 1979ko urriaren 6a (68 urte)
Hobiratze lekuaHope Cemetery (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: burezur barneko aneurisma
Familia
Bikotekidea(k)
Hezkuntza
HeziketaWalnut Hill School (en) Itzuli
Saugus High School (en) Itzuli
Vassar College (en) Itzuli
(1929 - 1934) : Ingelesezko literatura
Hizkuntzakgaztelania
ingelesa
Jarduerak
Jarduerakpoeta, idazlea, itzultzailea, unibertsitateko irakaslea eta saiakeragilea
Enplegatzailea(k)Harvard Unibertsitatea
Massachusetts Institute of Technology
Washingtongo Unibertsitatea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaArteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Ameriketako Estatu Batuetako Arte eta Letren Akademia
Musicbrainz: 63ee9775-1b9d-4a0f-861e-7cba49f0548d Find a Grave: 6662473 Edit the value on Wikidata

Elizabeth Bishop (Worcester, Massachusetts, 1911ko otsailaren 8a - Boston, 1979ko urriaren 6a) poeta estatubatuarra izan zen, Estatu Batuetako poeta saritua (1949-1950) eta poesiako Pulitzer saria irabazi zuen 1956an.

Jardunbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaztea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aita zortzi hilabete besterik ez zituela hil ondoren, poetaren amak buruko gaixotasuna izan zuen eta 1916an egoitza psikiatriko batera bidali zuten. Bishopen ama 1934 arte zaharren egoitza batean bizi izan zen arren, ez ziren berriro elkartu. Umezurtza ikuspuntu praktikotik, Bishop aiton-amonekin bizi zen Eskozia Berrian, gero bere poesia liburuetan idealizatu zuen garaia.[1]

Urte batzuk geroago Bishop Natick-eko (Massachussets) Walnut Hill ikastetxean barneratu zuten, eta Frani Blough lagunari esker argitaratu zituen bere lehen poemak ikasleen aldizkari batean.[2] 1929ko udazkenean Vassar Unibertsitatean eman zuen izena, justu burtsa erori aurretik. 1933an Con Spirito sortu zuen, literatura aldizkari independentea, Mary McCarthy idazlearekin, Margaret Millerrekin eta Eunice eta Eleanor Clark ahizpekin batera.[3]

Idazlea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bishopen idazkeran Marianne Moore poetak eragin handia izan zuen. Vassar-eko liburuzain batek aurkeztu zion Marianneri 1934an. Moorek interes handia izan zuen Bishopen lanean, eta Cornell Medical Schoolen medikuntza ikastetik uxatu zuen, non olerkaria New Yorkera joan ondoren matrikulatu zen. HoriiBishopek "Moore andre maiteari" "Marianne maitea" izenarekin deitu baino lau urte lehenago izan zen, eta soilik Moorek hala esan ziolako. Bi emakumeen arteko adiskidetasunak 1972an Moore hil zen arte iraun zuen. Bishop-en At the Fishhouses liburuak (1955) Moore-ren "A Grave" poemari aipamen ugari egiten dizkio.[4]

Bishopek bidaia ugari egin zituen eta hiri eta herrialde askotan bizi izan zen, horietako asko bere poemetan azaltzen direnak. Hainbat urtez Frantzian bizi izan zen 1930eko hamarkadaren erdialdean, neurri batean Louise Crane unibertsitateko lagun baten mezenasgoari esker. 1938an Bishop-ek Cranerekin etxea erosi zuen Key Westeko (Florida) 624 White Street kalean. Han bizi zela, Bishop Pauline Pfeiffer Hemingwayren lagun egin zen, 1940an Ernest Hemingwayrengandik dibortziatu egin zena.

Robert Lowell-i aurkeztu zion Randall Jarrellek 1947an. 1950ean "Visits to St. Elizabeth's" poema idatzi zuen Ezra Poundera egindako bisiten oroigarri gisa. James Merrill ere ezagutu zuen 1947an, eta bere azken urteetan lagun egin zen.

1946an, Marianne Moore-k pertsonalki Bishop aurkeztu zuen poesiako Houghton Mifflin sariarako, Bishopek irabazi zuena. Bere lehen liburua, North & South, mila aleekin argitaratu zen; Randall Jarrellek hari buruz idatzi zuen "bere poema guztiak sakonetik idatzi dira, ikusi ditut".

Elizabeth Bishop, Brasilen, 1964an.

Bishop, ia bere karrera osoan zehar finantza arazoak izan zituena, gero eta gehiago mantentzen zen beka eta sariei esker. 1951n Bryn Mawr College-k 2.500 dolarreko beka handia jaso ondoren, Bishop Hego Amerika itsasontziz inguratzeari ekin zion. Urte hartako azaroan iritsi zen Santosera, Brasilera. Bishopek bi aste geratzeko asmoa zuen, baina hamabost urtez egon zen.

Brasilen bizi zela, Pulitzer saria jaso zuen 1956an North & South — A Cold Spring liburuarekin, hainbat poema bilduma biltzen zituena. Geroago National Book Award saria eta National Book Critics Circle Award saria jasoko zituen, baita Solomon R. Guggenheim Fundazioaren bi beka eta Ingram Merrill Fundazioaren beste bat ere. 1976an, Neustadt Literaturako Nazioarteko Saria jaso zuen lehen emakumea izan zen.

Bishopek maiz idazten zituen artikuluak The New Yorker aldizkarian, eta 1964an Flannery O'Connorren hileta-liburua idatzi zuen The New York Review of Books libururako .

Bishop unibertsitateko hizlaria izan zen urte askotan. Washingtongo Unibertsitateko irakaslea izan zen denbora gutxian, zazpi urtez Harvard Unibertsitatean irakatsi aurretik. New Yorkeko Unibertsitatean ere irakatsi zuen, Massachusetts Institute of Technology-n amaitu aurretik. Normalean, uda Maine-ko bere etxean igarotzen zuen, North Haven izeneko uhartean.

Itzultzailea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Brasilen zegoela, Bishopi Latinoamerikako hizkuntza eta literaturekiko interesa piztu zitzaion. Denborarekin poeta asko itzuli zuen ingelesera, besteak beste, Octavio Paz, João Cabral de Melo Neto eta Carlos Drummond de Andrade.

Bizitza pertsonala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Elizabeth Bishop ikono bihurtu da poeta lesbiana gisa. Hainbat harreman izan zituen emakume desberdinekin eta bi harreman egonkor. Lehenengoa Lota de Macedo Soares arkitekto sozialista brasildarrarekin izan zen.[5] [6] Soares ikuspuntu ekonomiko eta politikotik familia garrantzitsu batekoa zen; biak elkarrekin bizi izan ziren hamabost urteko epean. Hala ere, haien harremanaren azken urteetan depresioak eta alkoholismoak okertu egin zuten harremana. Bishop beste emakume batekin zegoen eta azkenean Lota utzi eta Estatu Batuetara itzuli zen. Deprimitutako Soaresek Bishopi Estatu Batuetara jarraitu zion eta 1967an bere buruaz beste egin zuen.[7]

Elizabethek beste harreman handia Alice Methfesselekin izan zuen, Bishopek 1971n ezagutu zuena. Methfessel Bishop-en bikotekide bihurtu zen eta, hil zenean, bikotekidearen lanaren literatur eskubideak heredatu zituen.[8]

Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bishop garuneko hemorragia baten ondorioz hil zen Lewis Wharf-eko (Boston) etxean. Bere jaioterrian lurperatu zuten, Worcester-en (Massachusetts).

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Poesia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • North & South (Houghton Mifflin, 1946)
  • A Cold Spring|Poems: North & South — A Cold Spring (Houghton Mifflin, 1955)
  • A Cold Spring (Houghton Mifflin, 1956)
  • Questions of Travel (Farrar, Straus, and Giroux, 1965)
  • The Complete Poems (Farrar, Straus, and Giroux, 1969)
  • Geography III, (Farrar, Straus, and Giroux, 1976)
  • The Complete Poems: 1927-1979 (Farrar, Straus, and Giroux, 1983)
  • Edgar Allan Poe & The Juke-Box: Uncollected Poems, Drafts, and Fragments, Alice Quinn-en oharpenekin, (Farrar, Straus, and Giroux, 2006)[9]

Beste lan batzuk[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • The Diary of "Helena Morley," by Alice Brant, traducido y con la introducción de Elizabeth Bishop, (Farrar, Straus, and Cudahy, 1957)
  • "Three Stories by Clarice Lispector," Kenyon Review 26 (Summer 1964): 500-511.
  • The Ballad of the Burglar of Babylon (Farrar, Straus, and Giroux, 1968)
  • An Anthology of Twentieth Century Brazilian Poetry editado por Elizabeth Bishop y Emanuel Brasil, (Wesleyan University Press (1972)
  • The Collected Prose (Farrar, Straus, and Giroux, 1984)
  • One Art: Letters, seleccionado and editado by Robert Giroux, (Farrar, Straus, and Giroux, 1994)
  • Exchanging Hats: Paintings, editado y con la introducción de William Benton, (Farrar, Straus, and Giroux, 1996)
  • Rare and Commonplace Flowers: The Story of Elizabeth Bishop and Lota de Macedo Soares, Carmen L. Oliveira; Neil K. Besner-ek itzulita, (Rutgers University Press, 2002)[5]

Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Elizabeth Bishop. .
  2. ↑ Elizabeth Bishop Prize Winners. .
  3. ↑ Elizabeth Bishop, American Poet. .
  4. ↑ Stewart, Susan. Poetry and the Fate of the Senses. Chicago: University of Chicago Press (2002): 141, 357 fn.78 and fn.79).
  5. ↑ a b The Love of Her Life por Emily Nussbaum, junio de 2002 en el The New York Times de Rare and Commonplace Flowers: The Story of Elizabeth Bishop and Lota de Macedo Soares.
  6. ↑ Poets of Cambridge, U.S.A. / Elizabeth Bishop. .
  7. ↑ Rare and Commonplace Flowers: The Story of Elizabeth Bishop and Lota de Macedo Soares,, Oliveira, Carmen, Rutgers University Press, ISBN 0-8135-3359-7, 2002
  8. ↑ Bold Type: Essay on Elizabeth Bishop
  9. ↑ Like a Jeweled Box Waiting at the Bottom of the Sea: Quinn Offers a New View of Elizabeth Bishop, a review of Edgar Allan Poe and the Juke Box in Moondance magazine June-Sept. 2006

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Costello, Bonnie (1991). Elizabeth Bishop: Questions of Mastery. Cambridge: Harvard University Press. ISBN 0674246896. 
  • Kalstone, David (1989). Becoming a Poet: Elizabeth Bishop with Marianne Moore and Robert Lowell. Nueva York: Farrar Straus Giroux. ISBN 0374109605. 
  • Millier, Brett (1993). Elizabeth Bishop: Life and the Memory of It. Berkeley: University of California Press. ISBN 0520079787. 
  • Bishop, Elizabeth (1996). Conversations with Elizabeth Bishop. Jackson: University Press of Mississippi. ISBN 0878058710. 
  • Travisano, Thomas (1988). Elizabeth Bishop: Her Artistic Development. Charlottesville: University Press of Virginia. ISBN 0813911591. 

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Elizabeth_Bishop&oldid=9258652"(e)tik eskuratuta