Emakumearen historia

Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da
Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Emakumeen historia» orritik birbideratua)

Emakume tibetarrak etxeko atean errezatzean.

Emakumeen historia ikuspegi historiko bat da, non historia tradizionala kritikatzen den eta mugimendu feminista eta feminismo akademikora lotzen den. Emakumeen historiak emakumeen papera berreskuratzen du historian, historikoki garatu den patriarkatuak ezkutatu dituenak. Emakumeen klase sozial desberdinak eta une historikoak berreskuratzeaz gain, historia genero ikuspegitik tratatzen du, zapalkuntza, errepresioa eta sexuen arteko desberdintasunak eragin dituen mekanismoak desarmatzeko. Emakumeen edo generoaren historia ez dira guztiz banatzen diren bi arlo, biek lan komun bat baidute: desberdintasunak eta zapalkuntza eragin dituzten arrazoi historikoak aztertzea. 

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Emakumeen historia ezagutza historikoaren termino bat da, irakurtzen, idazten eta ezagutzen jakiteko emakumeen irudiaren iragana eta oraina eta genero maskulinoarekiko harremana. Idatziak, artikuluak, monografiak eta bibliografiak ere biltzen ditu. Mundu osoko unibertsitateetan graduatu ondoko eta graduondoko irakasgaia da, bere eginkizuna ezagutzeko idazketan, irakaskuntzan eta politikan ikertzen baita.[1]

Emakumeen historia ikuspegi historiko kritikoa da historia tradizionalarekin,[2] mugimendu feministaren sorrerari eta feminismo akademikoari lotua.[3] Emakumeen historiak emakumeen papera berreskuratzen du historian, patriarkatuak historikoki garatu dituen mekanismoek ezkutatzen duten papera.[4] Azpimarratu behar dugu patriarkatuak ez dituela soilik emakumeak zapaltzen, hainbat sexu-joera, arraza edo erlijio dituzten pertsonak zapaltzen baititu; azken batean, patriarkatuak gizarte osoari eragiten dio, eta, modu batera edo bestera, herritar guztiei eragiten die. Emakumeek hainbat gizarte-klasetan eta une historikotan izan duten zeregina berreskuratzeaz gain, historian genero-ikuspegiaren desberdintasunek eragin dituzten mekanismo zapaltzaileak argitzen saiatzen da.[5] Horretarako, generoa analisi-kategoria gisa erabiltzen du, Joan Scott historialariak 1986an proposatu zuen bezala, emakumeek historian zehar izan duten zeregina berreskuratzeko eta botere patriarkalaren mekanismoak ezagutzeko. Azterketa historiko horiek, alde batetik, gizarte-historiaren ikuspegi estrukturalista edo berezkoak jorratu dituzte (lana, erakundeak, politika tradizionala, gizarte-klasea, mugimendu politikoak, ahaidetasuna, etab.).[6][7] Gorputzaren diskurtsoen eta irudikapenen azterketan, feminitatea/maskulinotasuna dikotomiaren eraikuntzan eta subjektibotasunean edo jakintzak eta zientzia ekoiztean oinarritutako ikuspegi historiko postestrukturalistak ere garatzen ari dira.

Emakumeen edo generoaren historia ez dira bi adar bereizi, ikerketa-lanaren helburua komuna baita: sexu/genero desberdintasunen eta dikotomien arrazoi historikoak eta patriarkatuaren funtzionamendua zapalketa-erregimen gisa bereiztea. Emakumeen edo genero-azterketen barruan beste arlo batzuk bezala, ikerketa-metodologia diziplinartekoa da, eta teoria feministaren, literatura-kritikaren, kultura-historiaren, soziologiaren edo antropologia kritiko eta feministaren ikuspegiak hartzen ditu.[8]

Juan de la Cerdaren "Vida política de todos los estado de mujeres" , 1599.

Espainiako emakumeen historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Emakumeen irudiaren historia ezagutzeko, kontuan hartu behar ditugu musulmanen eta juduen inbasioa eta iraupena, Kontrarreformaren ondorioak, Ilustrazioa eta Hegoaldeko Europako mugimendu iraultzaile liberala. Erdi Aroan, lan historikoak gizonek idazten zituzten. Hirurogeita hamarreko hamarkadaren amaieran, emakume historialari talde bat Espainia Musulmaneko emakumeen generoari buruzko gaiak eta azterlanak lantzen hasi zen, emakumeek erlijioan izan duten zeregina, eguneroko bizitza eta anatomia eta ugalketa.[9]

Historia modernoan, zenbait aldaketa gertatu ziren gaietan, gizarte-historiak Thompson-en bidez izandako eraginarekin eta Michel Vovelleren pentsamenduarekiko pentsamenduarekin. Gaiek Antzinako Erregimeneko arauen ikerketa egin zuten, emakumearen egoeraren, euren irudi eta irudikapen sinbolikoaren, hezkuntzaren, ezagutza-mailaren eta boterearen arabera. Familian, ezkontza eta herentzian zuten errepresentazioa nabarmendu zen. Etxeko lanak, erlijio lanak, ehungintza eta tabakoaren industriako lanpostuak aztertu ziren. Azkenik, garrantzi berezia eman zaie prostituzioari eta emakumezkoen delinkuentziari. Historia garaikidean garrantzi handia eman zaio emakumearen gizarte-izaerari, langile-mugimenduan duen eginkizunean, eta mendeetako feminismoari. Denboraldi horretan, nabarmentzekoa da Emilia Pardo Bazánek sexuen gizarte-ordezkaritzan izan zuen zeregina, eta emakumeak Kode Zibilean zuen legezko kodeketa, ondasunen legezko nagusi eta jabe zen senarrari obeditu beharra.

XX. mendea industrializazio eta merkataritza-jarduerei buruzkoa izan zen, non adierazgarria izan zen emakumea ekonomiara iristea. Bere soldatarekin hasi zen lanean, etxeko lanak alde batera utzita. Hezkuntzaren barruan, ordea, emakumeak ezin ziren ikastetxe publikoetara joan, baina gero eta gehiago ziren pribatuak. Azken urteetan, ikerketak familia, bizitza pribatua, abortua eta literatura izan zituen ardatz.

Aipagarriak dira, halaber, XXI. mendean emakumeen eta gizonen garun-egiturari buruz egin diren genero-azterketak. Aurreko azterketak oso antzinakoak ziren, hala nola François Poullain de la Barrek 1673an egindako azterketa. Horren arabera, garunak eta adimenak ez zuten sexurik, azterketa anatomikoetan oinarrituta; azterlan horien arabera, emakumeen burmuinean eta organo sentsorialetan ez zegoen alderik.[10]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Socías Baeza, Javier. (2014). «Historia de las mujeres, historia de los hombres» Aloma: revista de psicologia, ciències de l'educació i de l'esport 32 (1): 45–54. ISSN 1138-3194. (Noiz kontsultatua: 2023-06-14).
  2. ↑ Libros sobre Historia de las Mujeres. .
  3. ↑ Bibliografía de Dora Barrancos. .
  4. ↑ Librería sobre la temática en Argentina. .
  5. ↑ Bibliografía sobre violencia de género. .
  6. ↑ Bibliografía sobre género.. .
  7. ↑ Joan Scott y la categoría "género".. .
  8. ↑ Sojourner, Truth; Wells, Ida; Hill Collins, Patricia; Davis, Angela; Stack, Carol; Carby, Hazel; Parmar, Pratibha; Ifekwunigwe, Jayne. (2012). Feminismos negros. Una antología. Traficante de sueños.
  9. ↑ (Gaztelaniaz) «Paco Roda» Dialnet (Noiz kontsultatua: 2023-06-14).
  10. ↑ «LAS MUJERES EN LA HISTORIA DE LA CIENCIA» quark.prbb.org.
Minea del Carmen Ávila González, Durangoko lehen emakume-elkargoaren lehendakari sortzailea. Genero-berdintasunaren eta eguneratze juridikoaren aldeko borroka.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Duby, Georges eta Pererr, Michelle (Drs.) Historia de las mujeres, Taurus, Madril 1993.
  • Morant, Isabel (zuzendaria) (2006) Historia de las mujeres en España y América Latina (4 liburuki) Katedra. ISBN 84-376-2288-3
  • Martín, Juan (2017) Mi vida contada por cien mujeres ISBN ά697-8216-3
  • Iturria: María Jesús (2006) Velos y Desvelos. Cristianas, musulmanas y judías en la España medieva La Esfera de los Libros. ISBN 84-9734-550-9
  • Pallarés, M. Carmen. A vida das mulleres na Galicia Medieval (1100-1500)/ Erdi Aroko Galiziako mullerrak (1100-1500). Santiago, 2003
  • Scott, Joan. El género: una categoría útil para el análisis histórico/ Generoa: analisi historikorako kategoria erabilgarria Scott 1986an eskuragarri
  • Emakumeen katalogoa, K. a. 700 urteko poema greko zaharra.
  • Mujeres Extraordinarias/Emakume bereziak (dokumentala)
  • Duby, Georges eta Perrot, Michelle (Drs.) Historia de las mujeres, Taurus, Madril 1993:
    • I. liburukia. Antzinatasuna
    • II. liburukia. Erdi Aroa
    • III. liburukia. Errenazimentutik Aro Modernora, ISBN 84-306-0390-5
    • IV. liburukia. XIX. mendea
    • V. liburukia. XX. mendea
  • Duby, Georges; Perrot, Michelle. Historia de las mujeres en Occidente, Taurus Minor argitaletxea, 2003
  • Duby, Georges. Mujeres del siglo XII: Eloísa, Leonor, Iseo eta algunas otras, Andrés Bello argitaletxea, 1995, ISBN 956-13-1360-X
  • Duby, Georges. Damas del siglo XII, Eva y los sacerdotes, Alianza Editorial, 1998
  • Duby, Georges. Damas del siglo XII, El recuerdo de las abuelas, Alianza Editorial, 1999
  • Duby, Georges. Mujeres del siglo XII: recordando el linaje femenino, Editorial Andrés Bello, 1996
  • Duby, Georges. Leonor de Aquitania y María Magdalena, Alianza, 1996
  • Duby, Georges; Armiño, Mauro. El caballero, la mujer y el cura: el boda en la Frantzia feudal, Taurus argitaletxea 1982
  • Morant, Isabel (zuzendaria) (2006) Historia de las mujeres en España y América Latina (4 liburuki) Katedra. ISBN 84-376-2288-3 (lan entziklopedikoa, historialari askoren lankidetzarekin)
  • Perrot, Michelle. Mi historia de las mujeres, Buenos Aires: Fondo Cultura Económica, 2009.
  • Iturria: María Jesús (2006) Velos y Desvelos. Kristauak, musulmanak eta juduak Erdi Aroko Espainian La Esfera de los Libros. ISBN 84-9734-550-9
  • Pallarés, M. Carmen. Erdi Aroko Galiziako mullerrak (1100-1500). Santiago, 2003
  • Rodríguez Magda, Rosa María. Mujeres en la historia del pensamiento, Anthropos argitaletxea, 1997, ISBN 84-7658-504-7
  • Pérez Sedeño, Eulalia (2003). «Las mujeres en la historia de la ciencia». Quark: ciencia, medicina, comunicación y cultura. 27./ «Emakumeak zientziaren historian». Quark: zientzia, medikuntza, komunikazioa eta kultura. 27.  
  • Scott, Joan. El género: una categoría útil para el análisis histórico/ Generoa: azterketa historikorako kategoria erabilgarria. Eskuragarri hemen: www.inau.gub.uy/biblioteca/sexualidad/UNIDAD%20II/scott.pdf
  • Ferruccio Bertini, F. Cardini, M. T. Fumagalli Beonio Brocchieri, La mujer medieval/ Erdi Aroko emakumea, Alianza Editorial, ISBN 84-206-9625-0
  • E. S. Cohen, C. Evangelisti, M. Firpo, M. L. King, S. Mantini, M. G. Muzzarelli, G. Zarri, La mujer del Renacimiento, Alianza Editorial, ISBN 84-206-9681-1
  • Pernoud, Regule. La mujer en el tiempo de las catedrales/ Emakumea katedralen garaian, Bilduma Plurala Historia, 1980 eta 1982, ISBN 84-85979-26-5
  • Pernoud, Régine (2000). La mujer en tiempos de las cruzadas. Editorial Complutense. ISBN 9788489784680.
  • Luna, Lola. Emakumearen irudia emakume gisa irakurtzen, Anthropos argitaletxea, 1996, ISBN 84-7658-475-5
  • Mosse, Claude. La mujer en la Edad Media/ Emakumea Grezia Klasikoan, Nerea argitaletxea, 1990, ISBN 84-86763-29-0
  • Labarge, Margaret Wade. La mujer en la Edad Media, Nerea argitaletxea, 1989.
  • Alaniz, Sebastián. Lectorum argitaletxea, Mexiko 2009, Mujeres por la independiente, ISBN 9786074570380
  • Martínez, Virginia. Siglo de mujeres, Ediciones de la Banda Oeste, Montevideo Uruguai, 2010, ISBN 978997974106352 9974106354
  • Power, Eileen (1991). Mujeres medievales. Encuentro. ISBN 9788474900262.
  • Amico, Eleanor, Guía del lector para estudios de mujeres (1997) 762 orrialde; 200 gai baino gehiagori buruzko beken gida aurreratua.
  • Petö, Andrea, eta Judith Szapor, "El estado de la historia de las mujeres y el género en Europa del Este: el caso de Hungría," Revista de historia de la mujer, (2007, Vol. 19 Issue, 160-166 or.)

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Emakumearen_historia&oldid=9444920"(e)tik eskuratuta