Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa

Tan Zhongyi txinatarra da emakumezkoen egungo xake txapelduna.

Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa 1927tik FIDEk antolatzen duen txapelketa da. Munduko Xake Txapelketa ez bezala, non gizon-emakumeek har dezaketen parte, Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa emakumeentzat mugatutako txapelketa da. Badira txapelketa hau jokatzeari uko egin dioten emakumeak; Judit Polgár hungariar xake jokalariak, adibidez, urte luzez emakumezko xakelari onena izan arren ez du inoiz jokatu emakumezkoen txapelketa.

Gaur egun, urtero jokatzen den txapelketa da eta Tan Zhongyi da egungo txapelduna.

Historia

Bigarren Mundu Gerraren aurretik

Vera Mentxik, emakumezkoen lehenengo txapelduna.

Lehenengo Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa FIDEk antolatu zuen 1927an antolatu zuen, Xake Olinpiadarekin batera. Txapelketa hura Vera Mentxik errusiarrak irabazi zuen (Mentxikek gerora txekiar naziotasuna eta ondoren britainiar naziotasuna hartu zituen). Gizonezkoen Munduko Xake Txapelketan ez bezala, txapelketaren irabazleak ez zuen eskubide berezirik, eta titulua defendatu nahi bazuen hurrengo txapelketan gainerako parte hartzaileek bezala partida guztiak jokatu behar zituen zuzenean finala jokatu beharrean. Hala ere Vera Mentxikek arrakastaz defendatu zuen txapeldun titulua eta 1930, 1931, 1933, 1935, 1937 eta 1939ko txapelketak irabazi zituen, nagusitasun osoz irabazi ere. Ondorengo urteetan, Bigarren Mundu Gerra zela eta, txapelketa ez zen jokatu. Vera Mentxik 1944an hil zen, artean txapeldun zela.

Sobietarren nagusitasuna (1950–1991)

Gerrosteko lehenengo txapelketa 1949-1950 urteetan jokatu zen eta Liudmila Rudenko ukrainarrak irabazi zuen. Ondorengo txapelketek gizonezkoen txapelketaren atzeko formatua izan zuten, non txapeldunaren aurkaria Hautagaien Txapelketaren bidez erabakiko zen. Txapelketa hartatik 1991 arte, sobietarren nagusitasuna erabatekoa izan zen; txapeldun guztiak ez ezik final guztietan aurkariak ere sobietarrak izan ziren. Tarte horretan, jokalari onenak Nona Gaprindaxvili (1962–1978 artean txapeldun) eta Maia Txiburdanidze (1978–1991 artean txapeldun) georgiarrak izan ziren, bosna txapelketa irabazita. Hain zuzen ere bi jokalari hauek izan ziren maisu handi titulua eskuratzen lehenengo emakumeak.

Aro post-sobietarra (1991–2010)

1991ko txapelketan Xie Jun txinatarrak 8½ eta 6½ irabazi zion Txiburdanidzeri, eta sobietarren nagusitasunari amaiera eman zion. Xie Junek beste hiru txapelketa ere irabazi zituen.

Garai hartan Polgar ahizpak (Zsuzsa, Zsófia eta Judit) nabarmendu ziren besteen gainetik, baina gizonezkoen txapelketetan jokatzeko joera zuten, emakumezkoenak alde batera utzita. Hala ere, Zsuzsak 1993ko eta 1996ko txapelketan parte hartu zuen. 1993ko Hautagaien Txapelketan Nana Ioseliani georgiarraren aurka finala berdindu ostean zozketaz erabaki zen Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketako matchera nor pasatuko zen, eta Ioselianiri egokitu zitzaion (gero Ioselianik Xie Junen aurka galdu zuen). 1996an, ordea, Polgárrek txapeldun titulua eskuratu zuen Xie Junen aurka 8½ eta 4½ irabazita.

Hurrengo txapeldunak Zhu Chen, Antoaneta Stefanova, Xu Yuhua, Aleksandra Kosteniuk eta Hou Yifan izan ziren. Aipagarria da Zsuzsa Polgárrek eta Zhu Chenek ezin izan zutela beren txapeldun titulua defendatu haurdun zirelako. Aldiz, Xu Yuhua haurdun zen 2006ko txapelketa irabazi zuenean.

2010etik aurrera

2010etik aurrera Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa urtero jokatzen da, baina bi formatu desberdin txandakatuz: urte batean 64 jokalariz osatutako kanporaketa bidezko txapelketa, eta hurrengoan txapeldunaren eta hautagaiaren arteko zuzeneko lehia bat (hautagaia FIDE Women's Grand Prix txapelketaren irabazlea da). 2011ko Emakumezkoen Munduko Txapelketa, Hou Yifan, 2010eko txapeldunaren eta FIDE Women's Grand Prix-eko irabazlearen artean jokatzekoa zen, baina hori ere Houy Yifanek irabazia zuenez, hautagaia Grand Prix-eko bigarren sailkatua izan zen, Koneru Humpy. Lehia Hou Yifanek irabazi zuen.

2012ko Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa Anna Uxeninak irabazi zuen, finalean Antoaneta Stefanova (2004ko txapelduna) mendean hartzean, 3½ eta 2½.

2013ko Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa Anna Uxenina eta Hou Yifanen arteko 10 partidako lehia izan zen (Yifanek 2011-2012ko Gran Prix-a irabazia zuen). Hou Yifanek irabazi zuen, 5½ eta 1½.

Hou Yifanek titulua defendatzeari uko egin zion, eta 2015eko Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa Maria Muzytxukek irabazi zuen finalean Natalia Pogonina garaitzean, 2½ eta 1½.

2016ko Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketan Hou Yifanek txapeldun titulua berreskuratu zuen, Muzytxuki 6 eta 3 irabazita. FIDErekin eta Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketaren formatuarekin desadostasunak direla eta, Hou Yifanek 2017ko txapelketan parte hartzeari uko egin zion, eta, txapelketaren formatua aldatu ezean, datozen urteetan ere ez duela parte hartuko adierazi zuen. 2017ko Munduko Txapelketa Tan Zhongyi txinatarrak irabazi zuen eta bera da egungo txapelduna.

Emakumezkoen munduko xake txapeldunak

Txapelduna	Urteak	Herrialdea
Vera Mentxik	1927–1944	SESB / Txekoslobakia / Erresuma Batua
inor ez	1944–1950	Ez zen jokatu II. Mundu Gerra zela eta.
Liudmila Rudenko	1950–1953	SESB (Ukrainako SES)
Elizaveta Bykova	1953–1956	SESB (Errusiako SESF)
Olga Rubtsova	1956–1958	SESB (Errusiako SESF)
Elizaveta Bykova	1958–1962	SESB (Errusiako SESF)
Nona Gaprindaxvili	1962–1978	SESB (Georgiako SES)
Maia Txiburdanidze	1978–1991	SESB (Georgiako SSR)
Xie Jun	1991–1996	Txina
Zsuzsa Polgár	1996–1999	Hungaria
Xie Jun	1999–2001	Txina
Zhu Chen	2001–2004	Txina
Antoaneta Stefanova	2004–2006	Bulgaria
Xu Yuhua	2006–2008	Txina
Aleksandra Kosteniuk	2008–2010	Errusia
Hou Yifan	2010–2012	Txina
Anna Uxenina	2012–2013	Ukraina
Hou Yifan	2013–2015	Txina
Maria Muzytxuk	2015–2016	Ukraina
Hou Yifan	2016–2017	Txina
Tan Zhongyi	2017–	Txina

Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketen zerrenda

Urtea	Herrialdea	Hiria	Munduko Xake Txapelduna	Txapeldunordea	Irabazi (+)	Galdu (−)	Berdindu (=)	Formatua
Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa (1927–1944)
1927	Erresuma Batua	Londres	Vera Mentxik	Katarina Beskow	10	0	1	12 jokalariko round robin ligaxka
1930	Alemania	Hamburgo	Vera Mentxik	Paula Wolf-Kalmar	6	1	1	5 jokalariko round robin ligaxka
1931	Txekoslovakia	Praga	Vera Mentxik	Paula Wolf-Kalmar	8	0	0	5 jokalariko round robin ligaxka
1933	Erresuma Batua	Folkestone	Vera Mentxik	Edith Charlotte Price	14	0	0	8 jokalariko round robin ligaxka
1934	Herbehereak	Rotterdam	Vera Mentxik	Sonja Graf	3	1	0	4 partidako matcha
1935	Polonia	Varsovia	Vera Mentxik	Regina Gerlecka	9	0	0	10 jokalariko round robin ligaxka
1937	Suedia	Stockholm	Vera Mentxik	Clarice Benini	14	0	0	26 jokalariko suitzar sistemako txapelketa
1937	Austria	Semmering	Vera Mentxik	Sonja Graf	9	2	5	16 partidako matcha
1939	Argentina	Buenos Aires	Vera Mentxik	Sonja Graf (banderarik gabe)	17	0	2	20 jokalariko round robin ligaxka
Vera Mentxik 1944an hil zen, Emakumezkoen Munduko Xake Txapeldun zela.
Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa (1944–1950)
Interregno
Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa (1950–1999)
1950	SESB	Mosku	Liudmila Rudenko	Olga Rubtsova	11½ points out of 15			16 jokalariko round robin ligaxka
1953	SESB	Mosku	Elizaveta Bykova	Liudmila Rudenko	7	5	2	14 partidako matcha
1956	SESB	Mosku	Olga Rubtsova	Elizaveta Bykova	10 puntu 16tik			Hiru jokalari (Rubtsova, Bykova, Rudenko) eta zortzi itzuliko ligaxka
1958	SESB	Mosku	Elizaveta Bykova	Olga Rubtsova	7	4	3	14 partidako matcha
1959	SESB	Mosku	Elizaveta Bykova	Kira Zvorykina	6	2	5	13 partidako matcha
1962	SESB	Mosku	Nona Gaprindaxvili	Elizaveta Bykova	7	0	4	11 partidako matcha
1965	SESB	Riga	Nona Gaprindaxvili	Alla Kuxnir	7	3	3	13 partidako matcha
1969	SESB	Tbilisi Mosku	Nona Gaprindaxvili	Alla Kuxnir	6	2	5	14 partidako matcha
1972	SESB	Riga	Nona Gaprindaxvili	Alla Kuxnir	5	4	7	16 partidako matcha
1975	SESB	Pitsunda Tbilisi	Nona Gaprindaxvili	Nana Aleksandria	8	3	1	12 partidako matcha
1978	SESB	Tbilisi	Maia Txiburdanidze	Nona Gaprindaxvili	4	2	9	15 partidako matcha
1981	SESB	Borjomi Tbilisi	Maia Txiburdanidze	Nana Aleksandria	4	4	8	16 partidako matcha (berdinketa)
1984	SESB	Volgograd	Maia Txiburdanidze	Irina Levitina	5	2	7	14 partidako matcha
1986	Bulgaria	Sofia	Maia Txiburdanidze	Elena Akhmilovskaia	4	1	9	14 partidako matcha
1988	SESB	Telavi	Maia Txiburdanidze	Nana Ioseliani	3	2	11	16 partidako matcha
1991	Filipinak	Manila	Xie Jun	Maia Txiburdanidze	4	2	9	15 partidako matcha
1993	Monako	Monako	Xie Jun	Nana Ioseliani	7	1	3	11 partidako matcha
1996	Espainia	Jaen	Zsuzsa Polgár	Xie Jun	6	2	5	13 partidako matcha
1996ko txapelketaren ondoren formatua aldatu zen: txapelduna ez zen zuzenean sailkatuko hurrengo txapelketako finalera.
Emakumezkoen Munduko Xake Txapelketa (1999–gaur arte)
1999	Errusia Txina	Kazan Shenyang	Xie Jun	Alisa Galliamova	5	3	7	15 partidako matcha
2000	India	New Delhi	Xie Jun	Qin Kanying	1	0	3	64 jokalariko kanporaketa sistema
2001	Errusia	Mosku	Zhu Chen	Aleksandra Kosteniuk	5	3	0	64 jokalariko kanporaketa sistema
2004	Errusia	Elista	Antoaneta Stefanova	Ekaterina Kovalevskaya	2	0	1	64 jokalariko kanporaketa sistema
2006	Errusia	Jekaterinburg	Xu Yuhua	Alisa Galliamova	2	0	1	64 jokalariko kanporaketa sistema
2008	Errusia	Naltxik	Aleksandra Kosteniuk	Hou Yifan	1	0	3	64 jokalariko kanporaketa sistema
2010	Turkia	Hatay	Hou Yifan	Ruan Lufei	3	1	4	64 jokalariko kanporaketa sistema
2011	Albania	Tirana	Hou Yifan	Humpy Koneru	3	0	5	8 pardidako matcha
2012	Errusia	Khanty-Mansisk	Anna Uxenina	Antoaneta Stefanova	2	1	3	64 jokalariko kanporaketa sistema
2013	Txina	Taizhou	Hou Yifan	Anna Uxenina	4	0	3	7 partidako matcha
2015	Errusia	Sotxi	Maria Muzytxuk	Natalia Pogonina	1	0	3	64 jokalariko kanporaketa sistema
2016	Ukraina	Lviv	Hou Yifan	Maria Muzytxuk	3	0	6	9 partidako matcha
2017	Iran	Teheran	Tan Zhongyi	Anna Muzytxuk	2	1	3	64 jokalariko kanporaketa sistema

Ikus, gainera

• Munduko Xake Txapelketa

Kanpo estekak

• Datuak: Q1138456