Emily Hobhouse

Emily Hobhouse
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	St Ive, 1860ko apirilaren 9a
Herrialdea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
Heriotza	Londres, 1926ko ekainaren 8a (66 urte)
Familia
Aita	Reginald Hobhouse
Ama	Caroline Salusbury-Trelawny
Haurrideak	ikusi Leonard Trelawny Hobhouse (en)
Familia	ikusi Arthur Hobhouse, 1st Baron Hobhouse (en) (osaba) Charles Hobhouse (lehengusu) Henry Hobhouse (izter-lehengusu)
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	giza eskubideen aldeko ekintzailea, bakearen aldeko aktibista, gizaldeko ekintzailea, charity worker (en) eta ekintzaile soziala
Lantokia(k)	Hegoafrika

Emily Hobhouse (St. Ive, Kornualles, 1860ko apirilaren 9a - Londres, 1926ko ekainaren 8a) ongizatearen aldeko britainiar ekintzailea, gerraren aurkako ekintzailea eta bakezalea izan zen. Bigarren Boer Gerran britainiar jendea ohartzeagatik gogoratzen da bereziki, baita Bigarren gerra boerrean britainiarrek boerrak eta afrikar zibilak preso edukitzeko eraiki zituzten kontzentzazio esparruetako egoera gogorrak aldatzeko egin zuen lanarengatik ere.

Hasierako urteak

St Iven jaio zen, Liskeard-etik gertu (Kornuallesen), Caroline (jaiotzako deitura Trelawny zuen) eta erretore anglikanoa eta Bodmin-go lehen artxidiakono Reginald Hobhouse-ren alaba zen. Leonard Trelawny Hobhouse bakearen aldeko ekintzaile eta liberalismo sozialaren aldekoaren ahizpa zen. Stephen Henry Hobhouse bakearen aldeko ekintzailearen bigarren lehengusua izan zen eta eragin handia izan zuen harengan.

Ama 20 urte zituenean hil zitzaion, eta hurrengo hamalau urteak aita zaintzen eman zituen, osasunez gaizki baitzegoen. Aita 1895ean hil zenean, Minnesotara (AEB) joan zen, bertan bizi ziren meatzari kornubiarren artean ongizate lanak egitera, Canterburyko artzapezpikuaren emazteak antolatutako bidaian. Han John Carr Jackson-ekin konprometitu zen eta bikoteak arrantxo bat erosi zuen Mexikon, baina ez zuen aurrera egin, eta konpromisoa hautsi egin zen. 1898an Ingalaterrara itzuli zen, bere diru gehiena espekulazio enpresa batean galdu ondoren. Haren ezkon-beloa (inoiz jantzi ez zuena) Orangeko Estatu Askeko emakumeen lehen ongizate-erakunde Oranje Vrouevereniging-eko ("Orangeko emakumeen elkartea") bulego nagusian zintzilik dago, Bloemfonteinen, emakumeen altxamenduarekiko konpromisoaren sinbolo gisa.

Bigarren gerra anglo-boerra

Emily Hobhouse, Henry Walter Barnett-en argazki batean

1899ko urrian Hegoafrikan Bigarren gerra anglo-boerra piztu zenean, Leonard Courtney diputatu liberal eta Hegoafrikako Kontziliazio Batzordeko presidenteak Hobhouse gonbidatu zuen, emakumeen adarreko idazkari izan zedin. Hau idatzi zuen:

1900eko udaren bukaeran izan nuen lehen aldiz emakume boerren berri, pobretu egin baitziren eta gure operazio militarrek zapalduta utzi baitzituzten. Leku batetik bestera eramaten zituzten emakume txiroek babesa eta laguntza antolatua behar zuten.

Hegoafrikako Emakumeen eta Haurren Larrialdietarako Funtsa sortu zuen eta Lurmuturreko Koloniara abiatu 1900eko abenduaren 7an, haren banaketa gainbegiratzeko. Abenduaren 27an iritsi zen. Geroago idatzi zuen:

Naturaltasunez etorri naiz, emakumetasunaren batasun edo elkartasun sentimenduari men eginez... komunitatea oinarrietaraino astintzen denean, gabeziaren sakontasun sakonek elkarri dei egiten diotenean eta gizatasunaren batasun sakonago batek bere buruari ihes egiten dionean.

Ingalaterratik atera zenean, ez zuen kontzentrazio-esparruen berri izan, baina iritsi zenean, haien berri izan zuen. Lur suntsituaren politikaren eta haren hondamendia besterik ez zekien.

Alfred Milner Erresuma Batuko Goi Komisarioarentzako aurkezpen eskutitz bat zuen, Arthur Hobhouseren emazteak idatzia (izeba zuen): Henry Hobhouseren semea zen, Sir Robert Peelen garaian Barne Bulegoko Idazkariorde Iraunkorra, eta Milner ezagutzen zuen.

Bi tren erabiltzeko baimena lortu zuen, armadako komandante Lord Kitchenerren onespenaren menpe —handik bi astera jaso zuen—, baina Bloemfonteineraino bidaiatzeko aukera soilik ematen zion, eta kanpalekuetarako hornidura-kamioi bat soilik hartzeko, 12 tona inguru.

Britainiar kontzentrazio-esparruetako egoerak

Hobhousek agintariak konbentzitu zituen Britainia Handiko hainbat kontzentrazio-esparrutara joaten eta bertan banatzen utz ziezaioten. Kanpalekuetako egoerei buruzko40 orrialdeko haren "Orange ibaiko eta Lurmutur Hiriko enakume eta haurren kolonietarako bisitari buruzko txostena" izenburuko txostena 1901eko urriaren 18an argitaratu zen Ingalaterran.

Horren ondorioz, batzorde formal bat eratu zen eta Millicent Fawcett buru zuen ikertzaile ofizialen talde bat bidali zuten kanpalekuak ikuskatzeko. Jendez lepo egonda, higienerik gabeko egoeran, plangintza txarrarengatik, anoa kaxkarrek, gaixotasunek eta elementuekiko esposizioak hilkortasun-tasa handia ekarri zuten kanpalekuak erabili ziren hemezortzi hilabeetan. 34.000 emakume eta haur zuri inguru eta 15.000 eta 25.000 emakume eta haur beltz artean —horietatik % 80 16 urtetik beherakoak— hil ziren.

Hobhousek egindako txostenaren laburpen hauek argi uzten dute agintarien utzikeriaren erruaren tamaina:

Kanpamentu batzuetan, bi pertsonak, eta baita hiruk ere, kanpadenda bat hartzen dute, eta maiz hamar pertsonak, baita hamabik ere, elkarrekin pilatzen dira 500 oin kubo inguruko kanpadendetan.

Handizkako krudelkeria deitzen diot kanpaleku honi. Kanpaleku hauek martxan mantentzea umeen hilketa da.

Presio handiena haurrei egiten die. Bero ikaragarrian eta janari desegoki eta eskasarekin nahigabetuta daude; zuk, agintariek, zer egin ere (ene ustez, beren onena egiten ari dira oso bitarteko mugatuekin), dena gaitz handi baten gaineko adabaki ziztrin bat besterik ez da. Milaka, fisikoki desegokiak, ezin jasanezko bizi-baldintzetan jarri dira, aurrera egiteko indarrik ez duten arren.

Emakumeak zoragarriak dira. Oso negar gutxi egiten dute, eta inoiz ez dira kexatzen. Haien sufrimenduen tamainak berak, haien haserreek, galerek eta antsietateak malkoetatik harago altxatzen dituztela dirudi, soilik haien seme-alaben bidez haiengana hurbiltzen denean haien sentimenduak pizten direnean.

Kanpin-dendak

Imajinatu kanpadendetatik kanpoko beroa eta barruko itolarria! ...eguzkiak mihise bakarra zeharkatzen zuen, eta euli lodi eta beltzak edozeren gainean; ez aulkirik, ez mahairik, ez halakoetarako lekurik; tratu-kutxa bat besterik ez zen, muturrean zutiturik, sasi-jakitoki. Goiz osoan zehar bideak mantaz eta tratoz betetzen dira, aldizka eguzkitan lehortzen ateratzen dira. Medikuak gaur esan dit ez zegoela batere ados haur txikientzako kanpin-dendekin, eta ekain aurretik hilkortasun handia espero zuela.

Higienea

Xaboia eskuraezina da, eta ez zaie bat bera ere eman anoetan. Ekinez eta ekinez, eta errekisatu eta aste batzuetara, oran xaboia noizbehinka ematen da oso kopuru txikietan, zalantzarik gabe, arropa eta garbiketa pertsonalerako ez da nahikoa.

Tifus handia dugu eta epidemia baten beldur gara; beraz, neure indarrak Modder ibaiko ura irakiten jartzera bideratzen ari naiz. Sendagileek diotenez, tifuseko germenak osorik irenstea eta ur hori edatea bezalakoa da.

Hala ere, ezin dute dena irakin, zeren eta, lehenik, erregaia oso urria baita; astero hornitzen denak ez luke egunean otordu bat prestatuko, eta jada biluzik dauden kopjeak bilatu behar dituzte hornidura baterako. Ez dago ia ezer egiteko. Bigarrenik, ez dute irakin den urari eusteko aparteko tresnarik. Proposatzen dut, beraz, kanpin-denda bakoitzari pitxer edo potto bana ematea, eta edateko ur guztia irakin egin behar dela dioen aldarrikapena ateratzea.

"Sistema ankerra"

Batez ere, espero liteke ingeles herriaren zentzu onak, ez bada errukiak, sistema krudel horren garapen gehiagoren aurka oihu egingo duela, zaharren, ahulen eta haurrengan eragin suntsitzailea duen sistema horren garapen gehiagoren aurka. Gelditu ahal dute gero eta jende gehiago ekartzeko agindua? Itun Zaharreko garaietatik, inoiz egon al da nazio oso bat gatibu?

Thomas Pakenham historialariak zera idatzi zuen Kitchenerren politika-biraketari buruz:

Zalantzarik gabe, kontzentrazio-esparruotan heriotza-tasaren etengabeko "iskanbila" eta Milnerrek haien administrazioa bere gain hartzeko berandu lortutako akordioak K-ren iritzia aldatzen lagundu zuten [1901eko amaieran]. Abenduaren erdialderako, nolanahi ere, Kitchenerrek zutabe-komandante guztiei aginduak jakinarazten ari zitzaien herrialdea husten zutenean emakumerik eta haurrik ez ekartzeko, gerrillariekin uzteko baizik... Liberalei egindako keinu gisa ikusita, Westminsterreko Parlamentuko saio berriaren bezperan, jokaera politiko adimentsua izan zen. Zentzu militar handia zuen, gainera, gerrillariak asko oztopatu baitzituen, orain kanpainetan bete-betean zebiltzanez... Eraginkorra izan zen, hain zuzen ere, liberalen usteen aurka, esparruetara ekartzea baino errukitsuagoa ez zelako, horrek Kitchenerri kezka txikia sortzen bazuion ere.

Charles Akedek, Liverpoolgo ministro baptista batek, 1901eko abenduaren 22an —Bakearen Igandean—, hau esan zuen: "Britainia Handiak ezin ditu guduak irabazi lurreko txakurrik nazkagarrienaren azken koldarkeria mespretxagarria erabili gabe: gizon ausart baten bihotza bere emaztearen ohorearen eta bere haurraren bizitzaren bidez jotzea. Gerra koldarra basakeria metodoen bidez egin da... kontzentrazio-esparruak Hilketa-esparruak izan dira". Ondoren, jendetzak etxeraino jarraitu zion eta etxeko leihoak hautsi.

Bloemfonteingo kontzentrazio-esparrua

Hobhouse 1901eko urtarrilaren 24an Bloemfonteingo kontzentzazio-esparrura iritsi zen eta aurkitu zuen egoerak txundituta utzi zuen:

Lotara joan ziren inolako hornidurarik jaso gabe eta jateko edo edateko ezer gabe. Jendetza ikusi nuen trenbideetan zehar, eguraldi hotz itogarrian, euripean –gosez, gaixoak, hiltzen eta hilik. Ez zen xaboirik banatu. Ur hornidura desegokia zen . Ez zegoen ohe-euskarririk edo koltxoirik eskuragarri. Erregaia urria zen eta kopjeen (muino txikien) magaleko zuhaixka berdeetatik jendeak berak bildu behar zuen. Anoak ikaragarri urriak ziren eta, maiz ikusi nuen bezala, egiaz banatzen zen kopurua agindutakoa baino txikiagoa zenean, gosetea zen, besterik ez.

Hobhousek Norvalspont, Aliwal-North, Springfontein, Kimberley, Mafekeng eta Orange River kontzentrazio-esparruak ere bisitatu zituen.

Fawcett batzordea

Hobhouse Ingalaterrara itzuli zenean, kritikak eta etsaitasuna jaso zituen Britainia Handiko gobernuaren eta prentsaren aldetik. Garai hartako Britainia Handiko Alderdi Liberaleko buruzagi Sir Henry Campbell-Bannermanek "barbarismoaren metodoak" deitu zituenak salatu zituen. Azkenean, Britainia Handiko gobernuak Fawcett Batzordea sortzea onartu zuen Hobhouseren salaketak ikertzeko, Millicent Fawcett-en agindupean, eta horrek egoera lazgarrien berri eman zuen. Hala ere, Hobhouseri ez zitzaion inoiz txostenean bere ekarpenik aitortu.

Hobhouse Lurmutur Hirira itzuli zen 1901eko urrian, baina ez zioten lurreratzen utzi, eta iritsi eta bost egunera deportatu zuten. Gobernuak adostu zuen ez zitzaiola herrialdera itzultzen utzi behar.

Uste zuen ez zuela inoiz bere lanagatik justiziarik jaso. Hurrengo urtearen hasieran, Annecy lakura joan zen, Frantziako Alpeetan, eta han The Brunt of the War and Where it Fell ("Gerraren zama eta non erori zen") liburua idatzi zuen, Hegoafrikako gerran ikusi zuenaz.

Errehabilitazioa eta adiskidetzea

Gerra ostean, Hobhouse Hegoafrikara itzuli zen, lur errearen politikaren ondorioak ikusteko. Margaret Clarken laguntzarekin, The Boer Home Industries sortzea erabaki zuen, lehenengoa Philippopolisen, eta 1908an emakume gazteei haria, ehuntzea eta parpailagintza irakastea.

Osasun txarrak Ingalaterrara itzultzera behartu zuen 1908an. 1913an berriro itzuli zen Hegoafrikara Bloemfonteinen Emakumeen Monumentu Nazionalaren inauguraziorako, baina Beaufort Westen gelditu behar izan zuen, osasun arazoak zirela kausa.

Haren izenean, bere hitzaldia irakurri zen, barkamenaren, emakumeen eskubideen, boterearen erabilera okerraren eta eskubide berdintasunaren inguruan zentratutakoa. Handik gutxira, Mahatma Gandhi ezagutu zuen Lurmutur Hirian.

Ohorezko hegoafrikar herritartasuna

Hegoafrikako ohorezko herritar izendatu zuten han egindako lan humanitarioagatik. Berak jakin gabe, R. I. Steyn andrearen ekimenez, 2.300 libera bildu zituzten hegoafrikarrek, eta horrekin etxe bat erosi zuen St Ivesen, Kornuallesen, egun Porthminster Hotelaren parte dena. Hotel horretan, bere egongela zenaren barruan kokatutako plaka oroigarri bat inauguratu zuen Hegoafrikako Goi Komisarioak, Kent Durr jaunak, Anglo Boer Gerran egindako gizatasun eta heroismoaren omenez.

Heriotza

Kensingtonen 1926ko ekainaren 9an hil zen. Errautsak Emakumeen Monumentu Nazionaleko horma-hobi batean jarri zituzten, Bloemfonteinen: han, heroinatzat zeukaten. Ez zen Kornuallesko prentsan haren heriotzaren berririk eman.

Legatua

• Haren omenez, Ekialdeko Estatu Askearen herririk hegoaldetarrenak Hobhouse izena du.
• Hegoafrikako Itsas Armadako hiru Daphné klaseko itsaspekoetako bati SAS Emily Hobhouseri izena eman zioten 1969an. 1994an, gutxiengoen agintea amaitu ondoren, itsaspekoari SAS Umkhonto izena jarri zioten.
• Bloemfonteinen, Estatu Askearen Unibertsitateko campuseko egoitzarik zaharrenari Hobhouse izena jarri diote.
• Hobhouseren estatua bat dago haren sorterri St Iveko (Kornualles) parrokia-elizan.
• 1990ean, Dirk de Villiersek That Englishwoman: An Account of the Life of Emily Hobhouse hegoafrikar filma zuzendu zuen. Haren paperean Veronica Lang jardun zen.
• 2021eko The King's Man filmean Emily Oxford izeneko pertsonaia ageri da, Hobhouseren antz handia duena. Bigarren Boer Gerran Hegoafrikan Britainia Handiko kontzentrazio-esparruen egoera kritikatzen duen aktibista gisa irudikatzen da.
• 2022an, Exeterreko Unibertsitateko Giza Zientzien eta Gizarte Zientzien Sailak (Kornualles) Penryn Campuseko bilera-gela bati haren izena eman zion Peter Lanyon eraikinean.

Kanpo estekak

• Datuak: Q1377789
• Multimedia: Emily Hobhouse / Q1377789